Thulamela

Thulamela is die mees indrukwekkende van sowat 300 argeologiese terreine wat in die onlangse geskiedenis in die Nasionale Krugerwildtuin geïdentifiseer is. Dit is op 'n landhoogte suid van die Luvuvhurivier geleë, en bied uitsigte in alle rigtings. Tussen Desember 1993 en Julie 1995 is daar opgrawings onder leiding van Sidney Miller gedoen, en die terrein is ook deels herbou.

'n Herboude ringmuur in die skadu van 'n kremetart

Die opening van die herboude Thulamela is deur honderde gaste bygewoon, insluitend die destydse Minister van Omgewingsake, Pallo Jordan, en die voorsitter van SANParke, wyle Dr Enos Mabuza. Die naam Thulamela is afgelei van thulwi, 'n hoop grond, en mela, groei, wat sou verwys na die talle miershope in die omgewing.

Die Thulamela-klipvesting is vanaf 1250 n.C. tot 1700 n.C. deur die Makahane- (of Makhahani)-faksie van die Vhalembethu bewoon. Die teenwoordigheid van glaskrale, Chinese porselein, ingevoerde tekstiel, ivoorarmbande, goud, brons en ander juweliersware getuig van lewendige handel met verafgeleë streke. Die inwoners was vaardige goudsmede, en goud was hul handelsvaluta. Hulle het ook vir ystererts gemyn, wat in yster omskep is vir handel. Hierdie metale het hulle in staat gestel om ivoor, glaskrale en graan te bekom van handelaars nader aan die ooskus. Waarskynlik was daar ook handelskontak met Wes-Afrika.

Die grafte van die koning en koningin wat in die 16de eeu hier geheers het is in die 1990s opgegrawe. Argeoloë het die koningin Losha genoem, en die koning Ingwe. Die koningsvesting by Thulamela het na raming 1000 mense gehuisves. Buite die vesting is die hellings oortrek met die vervalle mure van tuistes wat aandui dat tot 2000 mense moontlik hier gewoon het.

Bouvalle van verwante nedersettings is in die Matekeheuwels oorkant die Limpoporivier in Zimbabwe te vinde. In dieselfde gebied van die Krugerwildtuin word ook die Makahane-klipmure aangetref. Laasgenoemde terrein is noordoos van Punda Maria naby die Levuvhurivier geleë, en was ook 'n woonplek van die Vhalembethu.

Besoekers aan die wildtuin kan erfenistoere vanaf Punda Maria-kamp bespreek om Thulamela te besigtig.

Bron

• Miller, Sidney Mears: Thulamela: The Lost Gold of the Vha Venda.