Tsarina

Tsarina of tsaritsa (ook gespel csarina of csaricsa, tzarina of tzaritza, of czarina of czaricza; Bulgaars: царица, romanized: tsaritsa; Serwies: царица / carica; Russies: царица, romanized: tsaritsa) is die titel van 'n vroulike outokratiese heerseres (monarg) van Rusland, Bulgarye of Serwië, of die titel van 'n tsaar se eggenote. ('n Tsaar se dogter is 'n tsarefna.)

Tsarina Marfa Apraxina van Rusland, die eggenote van Tsaar Feodor III van Rusland en Pieter die Grote se skoonsuster

Een van die jong vroue van Iwan die Verskriklike. Skildery deur Nikolai Nevref, 19de eeu

"Tsarina" of "tsaritsa" was die titel van die vroulike heerser in die volgende state:

• Rusland: amptelik van omstreeks 1547 tot 1721, nie-amptelik in 1721–1917 (amptelik "Keiserin")
• Bulgarye: in 913–1018, in 1185–1422 en in 1908–1946
• Serwië: in 1346–1371.

Rusland

Sedert 1721 was die amptelike titels van die Russiese manlike en vroulike monarge keiser (император, imperator) en keiserin (императрица), imperatritsa) of keiserin-gemaal, onderskeidelik. Amptelik was die laaste Russiese tsarina Eudoxia Lopoesjina, Pieter die Grote se eerste vrou. Alexandra Feodorovna, die vrou van Nikolaas II van Rusland, was die laaste Russiese keiserin.

Eudoxia Lopoesjina is in 1698 na 'n klooster gestuur (wat die gewone manier was waarop die keiser sy vrou "geskei" het), en sy is in 1731 oorlede. In 1712 is Pieter in die kerk getroud met Katharina I van Rusland. Die Russiese Ryk is amptelik in 1721 geproklameer, en Katharina het deur die huwelik keiserin geword. Na Pieter se dood het sy uit eie reg regerende keiserin geword. In die volgende eeue is die titel "tsarina" op 'n nie-amptelike, informele wyse gebruik - dit was 'n soort "troetelnaam" vir keiserinne, hetsy 'n regerende koningin of koningin-gemalin (gemaal). ("Moeder liewe-tsaritsa" (матушка-царица) is slegs gebruik vir Katharina die Grote, die gewildste keiserin.)

Tsaar Aleksei van Rusland kies sy bruid in 1648. Skildery deur Grigory Sedof, 19de eeu

Tsarinas het de jure in Rusland bestaan vanaf 1547 tot 1721. Onder die bekendste tsarinas van hierdie tydperk was ses of sewe vrouens van Iwan die Verskriklike, wat deur sy vyande vergiftig, gedood is of deur hom in kloosters gevange gehou is. Slegs die eerste vier van hulle is egter as tsarinas gekroon, aangesien die latere huwelike nie deur die Ortodokse Kerk geseën is nie en as samewoning beskou is. Die Poolse edelvrou Marina Mniszech het ook tsarina van Rusland geword deur haar huwelik met die bedrieër Vals Dmitri I en later met Vals Dmitri II.

Baie vroue is by wyse van bruidskoue gekies (skoonheidskompetisies,'n gebruik wat ontleen is aan die Bisantynse Ryk), toe honderde arm maar aantreklike adellike vroue uit al die streke van Rusland in Moskou bymekaargekom het en die tsaar die mooiste gekies het. Dit het Rusland die voordele van koninklike ondertrouery met Europese monarge ontneem, maar beskerm teen inteling, asook teen die politieke invloed van buitelandse prinsesse (Katoliek of Protestants). Die enigste buitelandse vrou van 'n Russiese tsaar in hierdie vroeë era (behalwe Marina Mniszech) was Maria Temryukovna, 'n Sirkassiese prinses, wat haar tot die Ortodokse Kerk bekeer het.

Bulgarye

Die eerste Bulgaarse heerser wat die titel tsaar gebruik het, was Simeon I van Bulgarye, en sy metgesel (haar naam is onseker, moontlik is dit Maria Sursuvul) het die titel tsarina gebruik. Die titel is deur daaropvolgende Bulgaarse gemalinne gebruik tot aan die einde van die Eerste Bulgaarse Ryk in 1018. Die laaste koninklike eggenoot wat die titel gebruik het, was Maria, die vrou van Iwan Vladislav van Bulgarye.

Toe die Tweede Bulgaarse Ryk in 1185 geskep is, het die heersers weer die titel tsaar aangeneem en hulle metgeselle is dus tsarinas genoem.

Tydens die Derde Bulgaarse Staat, het Ferdinand I van Bulgarye die titel tsaar aangeneem nadat hy Bulgaarse Onafhanklikheid verkondig het in 1908, en sy vrou, Eleonore Reuss van Köstritz, voorheen kniaginja ( Kniaz, kniaz of knez (Ou Kerk-Slawies: кънѧѕь, kŭnędzĭ) is 'n historiese Slawiese titel, wat beide as 'n koninklike en adellike titel in verskillende tye van die geskiedenis en verskillende antieke Slawiese lande gebruik is. Dit word gewoonlik in Afrikaans verstaan as prins of hertog, afhangende van spesifieke historiese konteks en die potensiële Latynse ekwivalente van die titel vir elke draer van die naam. Hierdie vertalings spruit waarskynlik voort uit die feit dat die titel tsaar dikwels deur Europese monarge as gelykstaande aan "koning" behandel is. In Latynse bronne word die titel gewoonlik as princeps vertaal, maar die woord is oorspronklik afgelei van die gewone Germaanse "kuningaz" [koning]), het tsaritsa geword. Die laaste Bulgaarse tsaritsa was Giovanna van Italië, die vrou van Tsaar Boris III van Bulgarye. Margarita Gómez-Acebo y Cejuela, die vrou van Simeon II van Bulgarye, word ook soms gereken as Tsaritsa.

Serwië

Die eerste Serwiese Tsarina was Helena van Bulgarye, suster van die Bulgaarse Tsaar Iwan Alexander van Bulgarye en vrou van Tsaar Stephen Uroš IV Dušan van Serwië. Sy was die keiserin-gemalin van Serwië vanaf 1346 tot Dušan se skielike dood in 1355. Die tweede (en die laaste) Serwiese Tsarina was Anna van Walachye, Keiserin van Serwië, van die Walachiese adellike huis van Basarab. Sy het in die 1350's met Dušan se seun, Tsaar Stefan Uroš V van Serwië, getrou en regeer tot die Serwiese ryk se ondergang in 1371.

Verdere leesstof

• Zabelin, Ivan. (1872). The Domestic Life of Russian Tsarinas.