Tweede Persiese oorlog

Die Tweede Persies oorlog (480 v.C. tot 479 v.C.) het plaasgevind van tussen die Grieke en die Perse. Die Perse het uit dure ondervinding geleer dat die Grieke nie sommer maklik oorwin word nie. In 492 v.C. het die Persiese koning Darius Griekeland die eerste keer binnegeval. Hy het groot dele van die land verower, maar in die Slag van Marathon het die Atheners onder leiding van Miltiades sy leër verslaan en die Perse moes vlug. Die Perse kon nooit verstaan waarom hulle nie daarin kon slaag om die Grieke van die aarde af weg te vee nie, want Griekeland was nie verenig nie. Dit het uit 'n dosyn of meer onafhanklike stadstate bestaan, wat almal uiters jaloers op hul vryheid en onafhanklikheid was. Wanneer hul gemeenskaplike vryheid egter bedreig is, het die Grieke hul verskille vergeet en hul kragte saamgesnoer om die vyand af te weer. Dit het hulle ook teen die groot leërmagte van die Perse gedoen.

'n Brug van bote

Xerxes, koning van Perse moes toekyk hoe sy skepe deur die Grieke vernietig word

In 486 v.c. het Xerxes sy vader, Darius, as koning van die Perse opgevolg. Kort nadat hy koning geword het, het hy voorbereidsels begin tref vir nog 'n reuse-inval in Griekeland. Xerxes het besluit om 'n brug oor die Hellespont (tans bekend as die Dardanelle) te bou sodat sy reuse-leërs die seestraat makliker kon oorsteek. Die eerste brug is egter deur 'n storm verwoes, en nadat Xerxes die water "gestraf" het, deur dit 300 katshoue toe te dien en 'n paar voetboeie daarin te gooi, het die Perse twee brûe van bote gebou. Volgens die geskiedskrywer Herodotus het een brug bestaan uit 360 bote wat aan mekaar vasgebind was, en die ander brug uit 314 bote. Die bote is langs mekaar geanker op so 'n wyse dat die wind en die seestrome dit nie sou wegdryf nie, en planke is daaroor geplaas, met takke tussen die planke. Op hierdie manier het hulle dus 'n brug gebou waaroor 'n hele leër kon beweeg. Toe Darius Griekeland in 492 v.c. die eerste keer binnegeval het, het sy vloot in 'n verwoestende storm naby die eiland Athos vergaan. Xerxes het dus besluit om 'n kanaal oor die landengte agter Athos te grawe sodat sy skepe langs die kus kon seil. In 481 het Xerxes besluit om tot die aanval oor te gaan, en in 480 het hy Griekeland binnegeval. Hy het 'n geweldige leër gehad, die grootste wat die Grieke nog gesien het. Volgens Herodotus het die Persiese leër uit 1 700 000 krygsmanne bestaan, maar hy het waarskynlik taamlik oordryf. Toe die Grieke die nuus van die inval en van die grootte van Xerxes se leër verneem, het hulle besluit om hul kragte saam te span, maar hulle kon nie ooreenkom oor die beste manier om die aanval af te weer nie. Hulle het 'n leër na Thermopylae, die nou pas tussen die berge en die see waarlangs enige invallende leër sou moes kom, gestuur. Maar baie van die Griekse leiers het gemeen Thermopylae is te ver noord om doeltreffende verdediging te bied. Die inwoners van Sparta wou terugval na die landengte van Korinthe en net die Peloponnesus verdedig. Maar die koning van die Spartane, Leonidas, het besef dat die Grieke baie van hul bondgenote sou verloor indien hulle Noord-Griekeland aan sy lot oorlaat en hy het besluit om die pas van Thermopylae ten alle koste te verdedig.

Die slag van Thermopylae

^{Sien hoof artikel: Veldslag van Thermopylai}

Uitbeelding van die slag van Thermopylae

Leonidas, koning van Sparta, was die held van Thermopylae. Soos ons reeds gesien het, het hy besluit om die pas by Thermopylae teen die invallende Perse te verdedig. Met seweduisend man het hy van Sparta na die pas getrek en hulle in slagorde teen die Perse opgestel. In die tyd van Leonidas was die pas net 'n baie nou voetpaadjie (omtrent 14 m breed) wat onder 'n krans deurgeloop het. Twee dae lank het Leonidas en sy leër die pas dapper verdedig, maar toe het 'n Griekse verraaier met die naam van Ephialtes na Xerxes gegaan en hom 'n paadjie oor die berge gewys. Die Persiese generaal Hydarnes het met 'n leër uitgesoekte soldate oor die berge getrek en die Grieke van agter af aangeval. Leonidas het sy leër verdeel en met 300 Spartane, 700 Thespiane en 40O Thebane in die pas gebly. Hy het waarskynlik gehoop om Hydarnes se leër te omsingel; maar hierdie plan het misluk en die klein Griekse leër, van voor en van agter aangeval, is heeltemal uitgewis, behalwe die Thebane, wat na bewering oorgegee het. Leonidas het gesneuwel toe die geveg op sy hewigste was. Sy kop is in die geveg afgesny, en Xerxes het opdrag gegee dat sy liggaam gekruisig word. Ons kennis van die omstandighede is te min om 'n oordeel te vel oor Leonidas se strategie, maar sy heldemoed en toegewydheid het vir hom 'n plek verseker in die geskiedenis van Griekeland en die wêreld.

'n Seeslag red Griekeland

Na die deurbraak by Thermopylae het die Perse Attika binnegeval. Hulle het Athene en talle ander stede verwoes. Maar die inwoners van Athene is deur die Orakel van Delphi ('n vrou wat in 'n toestand van beswyming boodskappe van die gode aan die volk oorgedra het) aangesê om hul stad "met 'n houtmuur" te verdedig, en op advies van Themistokles het hulle dit as 'n vloot geïnterpreteer. Baie van die Grieke wou hê dat die vloot moes terugvaar na die landengte van Korinthe, maar Themistokles wou hê dat die Griekse vloot die Persiese vloot aanval. Themistokles het dan ook in die geheim die Perse die "raad" gegee om die ontsnappingsroete aan die ander kant van die eiland te blokkeer. Albei vlote het hulle gereed gemaak vir die geveg en Xerxes en sy raadgewers het op 'n heuwel daar naby plaas geneem om te sien hoe die slag verloop. Volgens Herodotus het die Perse eerste aangeval. Die Griekse skepe het dadelik teruggeval en die meeste van hulle was al byna op die strand toe Ameinias van Pallene, een van die Griekse kapteins, skielik vorentoe vaar en 'n skip van die vyand aanval. Die twee skepe het aanmekaar vasgesit, die res van die Griekse vloot het tot Ameinias se hulp gesnel en so het die slag dan ook begin. Die Grieke het nie meer as 380 skepe gehad nie en die Perse baie meer. Die Griekse dissipline en seemanskap was egter baie beter en hulle het die Perse totaal verslaan. Die vernietiging van sy vloot het Xerxes bekommerd gemaak oor sy toevoerlyne - wat baie belangrik was vir die reuse-leer wat hy gebring het. Hy het dus besluit om die aftog te blaas en sy generaal, Mardonius, aangesê om Griekeland weer aan te val. Mardonius het in Macedonie oorwinter en Griekeland eers die volgende jaar, 479 v.C., aangeval. Uiteindelike Griekse sege Aangevuur deur die oorwinning by Salamis, het die Griekse stede in die lente van 479 'n groot leër teen Mardonius in die veld gestoot. Hoewel die Persiese leër groter was, was die verskil in getalle nie so groot so os in die veldslae van 480 nie. Die belangrikste veldslag het naby Platea in Beosie plaasgevind, en in 'n lang en bloedige geveg het die Grieke die Perse verslaan en die Persiese inval afgeweer. Op dieselfde dag as die veldslag by Platea, het die Persiese vloot nog 'n neerlaag gely. Die Griekse vloot het die Perse by Mykale, naby Meletus in Klein-Asië, verras en totaal verwoes. Xerxes se poging om Griekeland te verower, is dus 'n finale nekslag toegedien, en Griekeland was gered. Die Persiese Ryk was egter nog jare lank 'n groot bedreiging vir die Grieke. Aanvalle op die Griekse vasteland het van tyd tot tyd voorgekom, maar geen Persiese koning het weer ŉ inval so groot soos die van 480 beplan nie. Hoewel baie Griekse stede in Klein-Asië jare lank nog onder Persiese heerskappy gestaan het, het Griekeland self vry gebly.

Bronnelys

Kennis, Volume 2, 1980, bl.236-237, ISBN 0-7981-0824-X
Holland, Tom (2006). Persian Fire: The First World Empire and the Battle for the West. Abacus, ISBN 0-385-51311-9.
Green, Peter (1996). The Greco-Persian Wars. University of California Press.
de Souza, Philip (2003). The Greek and Persian Wars, 499–386 BC. Osprey Publishing, (ISBN 1-84176-358-6)
Lazenby, JF (1993). The Defence of Greece 490–479 BC. Aris & Phillips Ltd., (ISBN 0-85668-591-7)
Burn, A.R., "Persia and the Greeks" in The Cambridge History of Iran, Volume 2: The Median and Achaemenid Periods, Ilya Gershevitch, ed. (1985). Cambridge University Press.
Sekunda, N & Chew, S (1992). The Persian Army (560–330 BC), Elite series, Osprey Publishing.
Shahbazi, A. Shapour (2012). "The Achaemenid Persian Empire (550–330 BCE)". In Daryaee, Touraj (red.). The Oxford Handbook of Iranian History. Oxford University Press. ISBN 978-0190208820.
Bradford, E. Thermopylae: The Battle for the West. Da Capo Press, ISBN 0-306-81360-2.
Strauss, Barry. The Battle of Salamis: The Naval Encounter That Saved Greece—and Western Civilization. New York: Simon and Schuster, 2004 (hardcover, ISBN 0-7432-4450-8; paperback, ISBN 0-7432-4451-6).
Bury, J. B. & Meiggs, R. (2000). A History of Greece to the Death of Alexander the Great (4th Revised Edition). Palgrave Macmillan.
Grote, G. A History of Greece: Part II