Veldspaat

Veldspate (KAlSi₃O₈ – NaAlSi₃O₈ – CaAl₂Si₂O₈) is ‘n groep minerale wat deel uitmaak van die silikaatminerale. Dit is 'n baie algemene groep minerale, en kan tot 60% van die aarde se kors uitmaak.

Veldspaatkristal(18×21×8.5 cm) van Jequitinhonha vallei, Minas Gerais, Suid-Oostelike Brasilië. Formule = KAlSi₃O₈ – NaAlSi₃O₈ – CaAl₂Si₂O₈

Veldspaatfamilie

Die veldspate kan in twee groepe verdeel word, die plagioklaasveldspate en die alkaliveldspate.

Dit vorm deel van die silikaatmineraalgroep, spesifiek die tektosilikate.

Hierdie tektosilikate, of "raamwerksilikate," het 'n 3-dimensionele raamwerk van silikatetraëders, met 'n Si:O-verhouding van 1:2. In hierdie raamwerk word elke suurstofatoom deur twee silikonatome gedeel. Hierdie groep verteenwoordig 'n baie groot gedeelte van die aardkors se minerale, en kom in verskeie felsiese gesteentes soos graniet voor.

Ongeveer 25% van die Si-atome in veldspaat se struktuur is met aluminiumatome vervang, a.g.v. silikon en aluminium se soortgelyke atoomradius en atoomlading.

Veldspate

Veldspaat Fasediagram

Op die veldspaatfasediagram, verskyn die alkaliveldspate op die een as van die fasediagram, met die twee eindreekse albiet en ortoklaas, en die ander as vorm die plagioklaasveldspate, met albiet en anortiet as die eindreekse. (Sien aangehegte fasediagram.)

Die derde as van die fasediagram, tussen ortoklaas en anortiet is daar geen veldspate nie, aangesien daar geen vaste oplossing kan bestaan tussen die kalium- en kalsiumveldspate nie a.g.v. die verskil in hulle ioonradiusse.

Plagioklaasveldspate

• Albiet – NaAlSi₃O₈
• Oligoklaas – (Na,Ca)(Si,Al)₄O₈ (Na:Ca 4:1)
• Andesien – (Na,Ca)(Si,Al)₄O₈ (Na:Ca 3:2)
• Labradoriet – (Ca,Na)(Si,Al)₄O₈ (Na:Ca 2:3)
• Bytowniet – (Ca,Na)(Si,Al)₄O₈ (Na:Ca 1:4)
• Anorthiet – CaAl₂Si₂O₈

Alkaliveldspate (Kaliumveldspate)

• Mikroklien – KAlSi₃O₈
• Ortoklaas – KAlSi₃O₈
• Anortoklaas – (Na,K)AlSi₃O₈
• Sanidien – KAlSi₃O₈

Gebruike

Veldspate word gebruik as grondstof in die maak van glas, keramiek, verf, plastiek en rubber.

Verder vorm dit 'n belangrike bestanddeel van bousand in die konstruksiebedryf, en vorm dit saam met kwarts die hoofbestanddeel van graniet, wat as granietblaaie in die boubedryf gebruik word.

In die wetenskap word kaliumryke veldspate gebruik vir die radiodatering van gesteentes, a.g.v. die kalium wat oor tyd radioaktief afbreek na argon.

Labradoriet, die veldspaat halfpad tussen Albiet en Anortiet op die fasediagram, is 'n baie gesogte halfedelsteen wat in juweliersware gebruik word.

Amasoniet is 'n loodryke vorm van mikroklien, wat 'n trikliene vorm van kaliumveldspaat is.

Labradoriet veldspaat.

Amasoniet, 'n loodryke vorm van mikroklien. Die lood gee die mikroklien die groen kleur.