Vladimir Tretchikoff

Vladimir Grigoryevich Tretchikoff (13 Desember 1913 – 26 Augustus 2006) was 'n bekende Suid-Afrikaanse kunstenaar wat in Rusland gebore is. Sy skildery Chinese Girl, ook bekend as The Green Lady, is een van die topverkoper-kunsafdrukke van die twintigste eeu.

Vladimir Tretchikoff
Geboortenaam	Vladimir Grigoryevich Tretchikoff
Gebore	(1913-12-13)13 Desember 1913 Petropavl, Rusland, nou Kasakstan
Sterf	26 Augustus 2006 (op 92) Kaapstad
Nasionaliteit	Suid-Afrika
Veld	Skilder
Werke	Chinese Girl, The Dying Swan, Miss Wong, Lady from Orient, Lost Orchid, Weeping Rose, Balinese Girl

Hy het al talle geslaagde uitstallings in Suid-Afrika, die VSA, Kanada en Brittanje aangebied. Tretchikoff is in 1913 in Siberië gebore. Met die uitbreek van die Russiese Revolusie (1917) het hy saam met sy ouers na China gevlug, maar hulle is dood toe hy 7 jaar oud was. Hy het reeds op 'n vroeë ouderdom talent getoon en maak daarop aanspraak dat hy op 11-jarige ouderdom 'n professionele kunstenaar was. Met die uitbreek van die Tweede Wêreldoorlog is hy in Maleisië deur die Britse regering as spotprent- en propagandakunstenaar in diens geneem. Net voor die val van Singapoer het hy sy vrou en kind op 'n skip gesit, menende dat dit na Australië op pad was. Hy self was op 'n skip wat deur die Japanners gekelder is. Na 23 dae op 'n reddingsbootjie het hy in Java aangekom, waar hy gevange geneem is. Hy is egter na 'n paar maande weer vrygelaat, het verneem dat sy vrou inderdaad in Suid-Afrika was en het haar hierheen gevolg en hom hier gevestig. Met sy eerste uitstalling in Suid-Afrika in die vyftigerjare, was hy reeds in ander dele van die wêreld bekend. In 1952 voltooi hy die prent Chinese Meisie, die model was Monika Pon-su-san. Die prent word 'n internasionale sukses, as een van die topverkoper-kunsafdrukke van die twintigste eeu.

Lewe en loopbaan

Vladimir Tretchikoff was die jongste van agt kinders in 'n welgestelde gesin in Petropavlovsk (nou Petropavl), 'n dorp in Siberië. Met die Russiese Rewolusie in 1917 het die gesin hul eiendom verlaat en na Harbin, 'n stad in China met 'n groot Russiese teenwoordigheid, gevlug. Tretchikoff het as teatertoneelskilder by die stad se Russiese operahuis gewerk en skoolgegaan tot die ouderdom van 16. Sy werk as teaterskilder kan dalk verduidelik hoekom baie van sy latere werk ontwerp is om van 'n afstand af gesien te word, en is aangebied met 'n inherente teatraliteit. ’n Jaar tevore is hy opdrag gegee om portrette vir die raadsaal van die Chinese-Oos-spoorweg te skilder, en met die geld van hierdie kommissie het hy by die gemeenskap van Shanghai Russe aangesluit.

In Shanghai het Tretchikoff as kunsdirekteur en illustreerder gewerk vir Mercury Press, 'n advertensie- en uitgewersmaatskappy in Amerikaans besit. Terselfdertyd het hy spotprente bygedra tot plaaslike Russiese en Engelstalige tydskrifte. Hy het Natalie Telpougoff, 'n mede-Russiese emigrant, ontmoet en getrou. Die egpaar het na Singapoer verhuis, waar Tretchikoff vir 'n advertensie-agentskap gewerk het, kunslesse gegee het en kunswerke bygedra het tot die Straits Times. Internasionale erkenning het in 1937 gekom toe hy deur die hoof van IBM, Thomas Watson, opdrag gegee is om Malaya te verteenwoordig in 'n uitstalling van internasionale kuns waarvoor hy die skildery The Last Divers geskilder het.

Toe die Tweede Wêreldoorlog in 1940 na die Stille Oseaan versprei het, het Tretchikoff 'n propagandakunstenaar geword wat vir die Britse Ministerie van Inligting gewerk het. In Februarie 1942 was Tretchikoff aan boord van 'n skip wat bedieningspersoneel na Suid-Afrika ontruim het. Die skip is deur die Japannese gebombardeer, en die 42 oorlewendes het eerste na Soematra geroei, wat hulle gevind het reeds deur die Japannese weermag beset is. Hulle het toe na Java geroei, wat 19 dae geneem het, net om te vind dat dit ook beset was. Tretchikoff is in Serang gevange geneem (waar hy drie maande in eensame aanhouding deurgebring het omdat hy geprotesteer het dat hy as 'n Russiese burger vrygelaat behoort te word), en toe vrygelaat is en die res van die oorlog op parool in Batavia, (nou Jakarta) deurgebring het, waar hy onder toesig van 'n Japannese kunstenaar gewerk het. Hier het hy Leonora Schmidt-Salomonson (Lenka) ontmoet wat sy minnaar en een van sy bekendste modelle geword het.

In 1946 is hy herenig met sy vrou en hul dogter Mimi in Suid-Afrika, wat albei suksesvol op 'n vroeëre boot ontruim is.

Sukses

Tretchikoff het vinnig in Suid-Afrika bekend geword danksy 'n boek wat sy portrette van Asiatiese vroue en skilderye van blomme versamel het, en suksesvolle uitstallings in Kaapstad en Johannesburg gehou het. Hy het bekend geword in die Verenigde State, waar die Rosicrucians van San Jose hom genooi het om 'n Amerikaanse toer te begin. Ongeveer 57 000 mense het sy uitstalling in Los Angeles gesien, en 52 000 in San Francisco. In Seattle is 'n mededingende uitstalling wat Picasso en Rothko ingesluit het, baie minder besoekers gehad, tot Tretchikoff se bevrediging. Toe het hy sy uitstalling na Kanada geneem, waar dit ook 'n sukses was. Dit is gevolg deur 'n groot uitstalling in 1962 by Harrods in Londen, waar hy besluit het dat die Harrods-kunsgalery te klein is om die skares te akkommodeer. Hy het die voorreg versoek en is gegun om sy uitstalling in die uitstalruimte op die grondvloer te hê, wat deur meer as 205 000 besoekers bygewoon is. Een van sy Britse bewonderaars, Leslie Rigall, het 'n dosyn van sy skilderye gekoop en sy nuwe huis in Windsor Great Park rondom hulle ontwerp.

Sy Chinese Meisie, 'n 1952-skildery met die Oosterse model, Monika Pon-su-san, met blougroen vel, is een van die topverkoper-afdrukke van die twintigste eeu. Afdrukke van die skildery het wydverspreid geraak gedurende die 1950's en 1960's, en die skildery was te sien in verskeie toneelstukke en televisieprogramme, insluitend Alfred Hitchcock se Frenzy (1972) en in verskeie episodes van Monty Python se Flying Circus. Ander gewilde skilderye van Oosterse figure was Miss Wong, Lady from the Orient en Balinese Girl. Hy het van die Britse prima ballerina assoluta, Alicia Markova, wat vir Alicia Markova "The Dying Swan" gesit het, gesê dat sy sy mees stimulerende model was.

Boeke

In 1973 publiseer Tretchikoff sy outobiografie, Pigeon's Luck, saam met Anthony Hocking, 'n verslag van sy oorlogservarings. Die boek is noukeurig nagevors deur Hocking, wat mense in meer as 21 lande gekontak het.

In 2013 is die eerste volledige biografie van die kunstenaar, Incredible Tretchikoff deur Boris Gorelik, in Londen gepubliseer deur Art / Books en in Kaapstad deur Tafelberg.

Herlewing

Belangstelling in sy kunswerke het in die laat 1990's 'n herlewing ondergaan as deel van 'n herlewing van 1950's en 1960's retro-dekor. In 1998 het Sotheby's van Johannesburg 'n olie-op-doek stillewe vir $1 800 verkoop, dubbel wat hulle verwag het. In 1999 sou Zulu Maiden na verwagting $1 800 haal, maar het vir $10 000 verkoop. In Oktober 2002 het nog 'n oorspronklike $18 000 behaal en in Mei 2008 het Fruits of Bali $480 000 by Stephan Welz & Co in Kaapstad behaal.

Die duurste Tretchikoff-skildery tot nog toe is Chinese Girl wat in Maart 2013 vir byna £1 000 000 by Bonhams, Londen verkoop het. Die vorige rekord was Red Jacket, wat £337 250 in Oktober 2012 behaal het, ook by Bonhams.

Dood en nalatenskap

Tretchikoff het in 2002 'n beroerte gehad waarna hy nie meer kon skilder nie, en is op 26 Augustus 2006 in Kaapstad, sy huis sedert 1946, oorlede. Hy is oorleef deur sy vrou Natalie, sy dogter Mimi (geb. 1938), vier kleindogters en vyf agterdogters. -kleinkinders. Natalie Tretchikoff is op 18 Julie 2007 oorlede.

Die Suid-Afrikaanse Nasionale Galery het nooit 'n oorspronklike Tretchikoff bekom nie omdat hulle Tretchikoff nie "regtig as 'n Suid-Afrikaanse kunstenaar beskou het nie". In Esme Berman se boek, Art and Artists of Southern Africa, word hy in bietjie meer as twee reëls bespreek, onder die opskrif "populêre kunstenaars". Tretchikoff het eenkeer gesê dat die enigste verskil tussen homself en Vincent van Gogh was dat Van Gogh honger gely het terwyl hy ryk geword het.

Kulkunstenaar Uri Geller is 'n bewonderaar van Tretchikoff, ten spyte daarvan dat hy met kritici saamstem dat syne allesbehalwe groot kuns is. Hy het geskryf: "Jy het vandag 'n baksteen in die Tate gesit en dit is kuns. Wie het besluit dat die Green Lady kitsch is? Nie die honderdduisende wat dit gekoop het nie."

Nog 'n bewonderaar van Tretchikoff is die modeontwerper Wayne Hemingway, wat hom met Andy Warhol vergelyk het. In sy boek, Just Above The Mantelpiece, wat populêre kuns verdedig, het hy geskryf: "Hy het alles bereik wat Andy Warhol gesê het hy wou doen, maar kon nooit bereik nie as gevolg van sy koelheid."

Kort na sy dood is die Tretchikoff Trust gestig. Die Trust bied werkswinkels vir tieners regoor Suid-Afrika aan. Die Trust is gebaseer op Tretchikoff se lewensleuse "Spreek jou passie uit, doen waarvan jy ook al hou, neem aksie, maak nie saak wat nie". In 2011 is die eerste Tretchikoff-terugskouing by die Suid-Afrikaanse Nasionale Galery in Kaapstad gehou. Gekureer deur Andrew Lamprecht, was dit een van die suksesvolste vertonings in die galery se geskiedenis.

Dokumentêr

’n 1998 Suid-Afrikaanse dokumentêr, Red Jacket, is oor Tretchikoff gemaak.

Bronne

• Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409680, volume 27, bl. 144
• Rosenthal, Eric, Ensiklopedie van Suidelike Afrika, 1967