Wikipedia:Haal bronne aan

Wikipedia artikels behoort betroubare bronne vir hul inligting aan te haal.

Vir inligting aangaande verwysings na Wikipedia-artikels (veral vir vertalings) sien Hulp:Permanente skakel. Vir inligting oor MediaWiki se ingeboude verwysingstelsel, sien Help:Footnotes (by meta, in Engels).

Hoekom is verwysings belangrik?

• Om erkenning aan ’n bron te gee vir die waardevolle inligting wat dit verskaf.
• Om meer inligting te verskaf vir verdere leeswerk.
• Om die akkuraatheid en geloofwaardigheid van artikels te verbeter.
• Om vinnige en doeltreffende nagaan van feite in die hand te werk, veral in die geval waar vandalisme ter sprake kom.
• Om die voorkoms van twispunte oor wysigings te verminder, of om te help om sodanige punte vinnig op te klaar.
• Om die oorhoofse geloofwaardigheid en gesaghebbende aard van Wikipedia te verhoog.
• Om aantygings van plagiaat of enige ander vorm van intellektuele oneerlikheid te vermy.

Wanneer u inhoud byvoeg

Vir die redes hierbo bespreek, haal asseblief u bronne aan vir inligting wat u by ’n spesifieke eksterne bron verkry het. Verkieslik moet u ook probeer om die korrekte formaat van die aanhaling te verskaf. Indien u nie kan nie, kan ander dit vir u doen, solank u seker maak dat u al die nodige inligting verskaf wat nodig is om die oorspronklike bron op te spoor.

Oor die algemeen moet u, selfs al skryf u uit u geheue behoort u aktief te soek vir gesaghebbende verwysings om aan te haal. (Indien u skryf vanuit u eie kennis dan moet u voldoende kennis hê om goeie bronne te kan aanhaal om die leser te help om die onderwerp te bestudeer—u sal nie altyd daar wees om vrae te kan beantwoord nie). Die hoofpunt is om die leser by te staan asook ander bydraers en daarom moet u probeer om meer as net die bronne wat u self gebruik aan te haal.

Die behoefte aan verwysings is veral belangrik wanneer u skryf oor sieninge wat bestaan oor ’n spesifieke kwessie. Vermy veralgemenings soos, sommige mense sê... Probeer liewer ’n spesifieke persoon of groep vind wat daardie standpunt huldig en noem hulle op hulle naam en gee ’n verwysing na ’n plek waar hulle gesien of gehoor is in die uitdruk van daardie standpunt.

Net omdat ’n stelling ’n verwysing bevat beteken egter nie noodwendig dat dit geskik is of ’n akkurate indruk skep nie. Soos implisiet deur die amptelike “Neutrale standpunt”-beleid voorgeskryf word, moet daar selfs al word ’n gesaghebbende bron aangehaal verseker word dat die leser die kern van die navorsing oor ’n sekere onderwerp verstaan en nie net voorsien word van ’n versigtiggekose aanhaling wat uit verband geneem kan word ter ondersteuning van ’n sekere standpunt nie.

Onthou dat Wikipedia nie ’n platform is vir u standpunte of vir oorspronklike navorsing nie.

Waar feite betwis word

Inligting wat met bewyse betwis word behoort na die artikel se bespreking blad geskuif word—wat ander gebruikers die geleentheid gun om bronne te vind ter ondersteuning van daardie inligting, in welke geval dit teruggeskuif kan word na die artikel op sigself.

Wanneer feite nie betwis word nie

Dink vooruit: probeer om uself voor te stel of mense dit wat u skryf in twyfel gaan trek. Om dit wat u skryf behoorlik met duidelike en betroubare bronne te ondersteun sal stabiliteit van die bydrae verseker.

Om algemene of spesifieke verwysing by artikels te voeg waar dit ontbreek (of u dit geskryf het aldan nie) is ’n uitstekende manier vir u om ’n bydrae tot Wikipedia te maak.

Hoe om dit te doen en riglyne

Die belangrikste ding om te onthou is om omvattende verwysingsinligting te verskaf—die formaat daarvan is minder belangrik. Probeer egter om ’n formaat te gebruik wat die leser op die beste wyse bystaan om die bronne op te spoor waarop die artikel gebaseer is, sonder om die oorhoofse leesbaarheid van die artikel te belemmer. Aangesien standpunte rondom die beste formaat vir verwysings kan verskil (baie keer as gevolg van die soort artikel of ook volgens die styl wat voortvloei uit die hoofbydraes van inhoud tot die artikel), word daar voorgestel dat daar nie robotveranderinge van een soort verwysing na ’n ander gemaak word nie (sien wikipedia:bots vir algemene aanbevelings en voorbehoude met betrekking tot robotveranderinge).

Verwysings in ’n “Verwysings” afdeling

Verwysings wat betrekking het op die artikel in sy geheel word aan die einde van ’n artikel onder ’n == Verwysings == opskrif. Onder hierdie opskrif moet die volledige verwysingsinligting as ’n (*)-gemerkte lysie verskyn, een vir elke verwysing.

Die formaat van ’n Wikipedia-artikel se verwysingslys is van sekondêre belang en daar bestaan nie eenstemmigheid oor ’n presiese formaat vir aanhalings in Wikipedia nie. Indien u daarom reeds gebruik maak van ’n spesifieke styl, veral as dit in algemene gebruik is onder die kundiges in die veld verwant aan die artikel wat u skryf, skryf asseblief die verwysings in die styl waarin u verkies.

Indien u egter nie op ’n formaat kan besluit nie of nie seker is watter inligting om in te sluit nie, verskaf die volgende bladsy ’n paar voorbeelde vir u gerief: Wikipedia:Styl#Bronne en verwysings.

Inlynverwysings

Benewens die keuse om 'n verwysing aan die einde te lys, kan u ook 'n wyser binne-in die artikel insluit om 'n spesifieke verwysing aan te dui. Dit is dikwels verkieslik om 'n paar algemene verwysings na 'n gesaghebbende oorsig van 'n onderwerp te verskaf, soos handboeke en resensie-artikels, maar spesifieke in-teks verwysings vir individuele feite is ook wenslik. In-teks verwysings kan baie nuttig wees as daar 'n lang lys van verwysings is, en dit nie duidelik is watter een die leser moet raadpleeg vir meer inligting oor 'n spesifieke onderwerp nie.

In-lyn verwysings kan ook waardevol wees indien daar twyfel of meningsverskil oor 'n sekere punt is; u kan presies aandui watter bron 'n spesifieke feit staaf. (Artikels wat sterk opponerende standpunte bevat, mag talle in-teks verwysings benodig, vir hierdie juiste rede.) Dit is ook verkieslik dat 'n artikel nie op net een verwysing gebaseer is nie, omrede dit maklik as plagiaat, eensydig of nie-neutraal gesien kan word. 'n Goeie artikel sou 'n ewewigtige oorsig van die huidige kennis oor die onderhawige onderwerp moet gee.

Harvardstyl

Verwysings in die formaat "(Outeur-se-van, jaar)" word Harvardstyl-verwysings genoem.

Gebruik die oorspronklike publikasiejaar vir 'n hergepubliseerde werk. As die aangehaalde inligting nie maklik gevind kan word nie (soos 'n swak geïndekseerde onderwerp in 'n groot boek), voeg hoofstukke ("knaap. 3") of bladsye ("p. 15" of "pp. 12-23") by na die jaar (die skeiding van die twee met 'n komma). Wanneer 'n verwysing gebruik word as 'n selfstandige naamwoord, sit die jaar in hakies, byvoorbeeld "Milton (1653) sê ..." Vir twee outeurs is, gebruik (Outeur1 & Outeur2, jaar); vir meer skrywers, gebruik (Outeur1 et al., jaar).

Die "ref"-merker

Gebruik gerus die <ref> en </ref>-merkers vir inlynverwysings. Die verwysing word tussen hierdie twee ref-merkers geskryf, byvoorbeeld:

<ref>''Artikel se titel'', in hierdie reeks, {{Aut|outeur se naam}}, 2016, uitgewery se naam, ISBN xxxxxxxx, bls. 201 </ref>

Dit gee hierdie verwysing met onderaan die artikel of waarookal die {{Verwysing}}-sjabloon geplaas word:

Dit is moontlik om op die blou superskript of die blou pyltjie te kliek om van die lys met verwysings na die inlynposisie te spring en omgekeerd. Die gekose verwysing sal in ligblou gemerk word.

Indien dié verwysing 'n tweede of derde keer in dieselfde artikel gebruik word, kan aan die 'ref'-uitdrukking die eerste keer 'n naam gegee word:

<ref name="Japie">_______________________</ref>

Later kan dié verwysing herhaal word deur slegs

<ref name="Japie"/> in te tik.

Die cite web-sjabloon

Vir verwysings na 'n webwerf bestaan die sjabloon:cite web. Gebruik dit ook gerus tussen ref-merkers. Die sjabloon gebruik die parameters:

• url= die webadres wat maklik uit die blaaier se balk gekopiëer kan word.
• title= 'n geskikte titel vir die verwysing
• language= 'n taalkode vir die webwerf se gebruikte taal, af=Afrikaans, en=Engels, de=Duits ensomeer.

Byvoorbeeld:

<ref>{{cite web|url=http://www.huffingtonpost.com/|title=Huffington Post, datum|language=en}}</ref>

'n Probleem met webwerf-verwysings is dat hulle kan verdwyn indien die werbwerf verdwyn. Gebruik dit net vir amptelike webwerwe wat sal bly bestaan.

Ander cite sjablone

• Verwysings na boeke, of hoofstukke daarvan kan gedoen word met die sjabloon:cite book
• Verwysings na artikels in (bv. wetenskaplike) tydskrifte met sjabloon:cite journal
• Verwysings na googleboeke met sjabloon:Google books

Inlyn-wikiskakels

Enige verwysing binne 'n Wikipedia-artikel na 'n ander bestaande Wikipedia-artikel, kan geskep word deur bloot twee vierkanthakies rondom 'n naam te plaas, bv. [[Wikipedia]]. As dit nie werk nie, gebruik 'n hernoemde verwysing, bv. [[Wikipedia|Wikipedia se inhoud]] (ook bekend as 'n "pypskakel" omrede die vertikale stafiesimbool 'n sogenaamde "pyp" is). Dit is nie 'n eksterne verwysing nie, maar is baie nuttig vir ander lesers. In die algemeen moet net die eerste keer 'n verwysing gemaak word (hoewel daar soms uitsonderings is, of omdat dit in 'n lang artikel geregverdig kan word). Skep dus net eenkeer 'n skakel na 'n ander Wikipedia-artikel; anders kan 'n bladsy vol skakels moeilik word om te lees.

Vermy duplisering van verwysings oor 'n enkele onderwerp—plaas bloot die verwysings in die mees spesifieke Wikipedia-artikel oor die onderwerp, en nie in ander artikels wat verwys na die artikel nie.

Vertaling

Dit is moontlik om inligting van ander wiki's te vertaal of te gebruik, maar hulle gebruik GNU/FDL of CC lisensies en dit vereis 'n verwysing. 'n Verwysing na hulle werk kan eenvoudig aangegee word met 'n sjabloon soos sjabloon:Vertaalvanaf of sjabloon:De-vertaal. In hierdie sjablone is dit nuttig om 'n permamente skakel op die ander wiki te skep (met "permanent link", "Permanenter Link" etc. op hulle menu links) en dit in die sjabloon te plak. Hierdie sjablone geld egter nie as bronne nie, net as erkenning van hulle GNU/FDL-regte.

Waar vind ek bronne en geldige verwysings?

Daar is verskeie maniere om dit te doen. Google is baie nuttig, maar wikimedia het ook sy eie biblioteek wat wikipedia-gebruikers gebruik kan word as hulle aan sekere vereistes voldoen.