Wikipedia:Voorbladartikel week 19 2017
Die opvattings oor seksualiteit in antieke Rome, en in ’n breër sin die seksuele oortuigings en gedrag in antieke Rome, is duidelik uit Romeinse kuns, letterkunde en inskripsies en in ’n mindere mate uit Romeinse argeologiese oorblyfsels soos erotiese artifakte en argitektuur. Daar word soms aanvaar seks in antieke Rome het geen grense gehad nie; Verstraete en Provençal meen egter dié siening was bloot ’n Christelike vertolking: "Die seksualiteit van die antieke Romeine is nog nooit sedert die opkoms van die Christendom in ’n goeie lig in die Weste gesien nie. In die moderne verbeelding en kultuur is dit sinoniem met seksuele bandeloosheid en misbruike."
Seksualiteit was egter nie uitgesluit van die mos maiorum, die tadisionele sosiale norme wat die openbare, private en militêre lewe bepaal het, nie. Pudor, "skaamte, beskeidenheid", was ’n belangrike faktor in gedrag, so ook regsbeperkings op sekere seksuele vergrype – in beide die Romeinse Republiek en die Romeinse Ryk. Romeinse sensors (openbare amptenare wat die sosiale rang van individue bepaal het) het die mag gehad om burgers uit hul amp te ontslaan weens seksuele wangedrag, en hulle het dit soms gedoen. Die middel-20ste-eeuse seksualiteitsteoretikus Michel Foucault het gereken seks in die Grieks-Romeinse wêreld is regeer deur terughouding en die kuns om seksuele plesier te bestuur.
Die Romeinse gemeenskap was patriargaal, en manlikheid was ’n vooropgestelde eienskap wat nodig was om jouself en ander met ’n laer status te beheer; nie net in oorlog en politiek nie, maar ook in seksuele verhoudings. Virtus (deug) was ’n belangrike eienskap vir mans en die term was selfs verwant aan die woord vir man , vir. Daarteenoor was pudicitia (iets soos nederige selfbeheersing) belangrik vir vroue. Daar is van Romeinse vroue van die hoër klasse verwag om goed opgevoed te wees, ’n sterk karakter te hê en aktief daarna te streef om haar gesin se posisie in die gemeenskap te handhaaf. Maar met enkele uitsonderings het net opgevoede mans se siening van seksualiteit eindelik bewaar gebly. Visuele kuns is deur mense uit ’n laer stand geskep, maar dit is aangepas by die smake van dié wat ryk genoeg was om dit te bekostig.
Sommige seksuele idees en dade in die antieke Romeinse kultuur verskil grootliks van dié in latere Westerse samelewings. Die Romeinse godsdiens het seksualiteit voorgehou as voordelig vir die vooruitgang vir die staat, en individue het soms privaat godsdienstige rituele of "towerkrag" ingespan om hul sekslewe of voortplantingsvermoëns te verbeter. Prostitusie was wettig en algemeen. "Pornografiese" skilderye het voorgekom onder die versamelings in fatsoenlike hoërklashuishoudings. Dit is as natuurlik en alledaags beskou dat mans seksueel aangetrokke was tot tieners van albei geslagte, en seks met seuns was aanvaarbaar solank die seun nie ’n vrygebore Romein was nie. Mense het nie gedink in terme van "homoseksualiteit" en "heteroseksualiteit" nie en daar bestaan geen Latynse woorde vir dié begrippe nie. Geen wenkbroue is gelig vir ’n man wat seks met vroue én seuns van ’n laer rang geniet het nie, solank sy gedrag geen swakhede of vergrype geopenbaar het of ingemeng het met die regte en voorregte van sy manlike gelykes nie. Hoewel neergesien is op verwyfdheid, veral in die politieke arena, is niks met iemand se manlikheid foutgevind as hy seks met manlike prostitute of slawe gehad het nie, solank hy die aktiewe posisie ingeneem het. Hiperseksualiteit by mans en vroue is egter moreel en medies veroordeel. Die morele kode vir vroue was strenger as vir mans en daar is min bewyse van seks tussen vroue. Hul seksualiteit is egter reg deur die Latynse letterkunde afwisselend gevier of veroordeel. In die algemeen het die Romeine meer buigsame geslagskategorieë gehad as die antieke Grieke.