Wikipedia:Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel

Daar is verskeie maniere hoe jy hierdie projek kan help; sien: Hoe kan ek help? Hierdie bladsy bevat raad en ’n paar wenke wat kan help met die skryf van ’n goeie artikel.

Spring gerus weg en dra by. Dis nie so erg as jy foute maak nie, want dit kan (en behoort) later reggestel te word; daar is altyd Wikipediane wat bereid is om hand by te sit. Dit is dikwels ’n goeie idee om ’n artikel eers in ’n aparte woordverwerker te skep en dit dan later in Wikipedia te plaas. Sodoende hoef jy dit nie dadelik te voltooi nie en kan jy enige tyd daarheen terugkeer. Dit is dan ook moontlik om spel- en ander foute raak te sien, voor dit geplaas word.

Samevatting

Die skryf van ’n artikel wat op die internet gaan verskyn, bring ekstra eise mee. Dit is byvoorbeeld moeiliker om teks van ’n skerm af te lees as van papier, wat beteken dat die struktuur van ’n webblad baie belangrik is. Bladsye wat ’n goeie struktuur het, bied ’n gebruiker die moontlikheid om die bladsy te vluglees en sodoende nuttige inligting vinniger op te spoor.

Sorg dat jou artikel met ’n kort inleiding van die onderwerp begin: Jy moet dit as ’t ware aan die leser voorstel. Die eerste paragraaf behoort ’n opsomming te bevat van wat volg of ’n omskrywing van die onderwerp. Indien die artikel oor ’n mens handel, is dit raadsaam om te noem hoekom hy of sy belangrik is, waar hy of sy vandaan kom en wanneer hy of sy gelewe het. Vir ’n stad is dit byvoorbeeld nuttig om te noem in watter land dit geleë is en hoe dit in die plaaslike taal heet.
Gebruik opskrifte, beelde, tabelle of lyste waar nodig.
Dink goed na oor die gebruik van interne skakels na ander artikels: moenie suinig wees met skakels nie, maar dit is ook nie nodig om te skakel na elke woord wat moeilik klink nie.
Moenie die artikel se paragrawe te lank maak nie, want lang paragrawe lyk onnodig moeilik. Korter paragrawe gee meer struktuur, maar:
Moenie die artikel se paragrawe te kort maak nie, want een-sin- of een-reël-paragrawe skep die indruk van ’n klomp onsamehangende feite, pleks van ’n samehangende geheel.
Waar toepaslik kan dit nuttig wees om die patroon van soortgelyke artikels te herhaal. Vir artikels oor bv. lande of chemiese elemente, het dit sin om dieselfde opset en uitleg te gebruik.
Probeer sover moontlik sleng of kru taal vermy.
Moenie die leser aanspreek nie tensy dit absoluut noodsaaklik is. ’n Sin soos "jy kan hierdie siekte kry wanneer jy in aanraking met skadelike stowwe kom", kan vervang word met "hierdie siekte kan opgedoen word deur kontak met skadelike stowwe". Bly saaklik en laat slegs die feite die leser inlig.
Die gebruik van die teenwoordige tyd vir gebeurtenisse wat in die verlede plaasgevind het ("In 1982 onderteken hy ’n verdrag met die VSA") is verwarrend en onnodig.

Voor jy begin skryf

Wat het ons reeds?

Voor jy met ’n nuwe artikel begin, kyk eers op Wikipedia wat daar reeds oor die onderwerp geskryf is. Sodoende keer jy dat jy ’n artikel oor "pikkewyne" skryf, terwyl "pikkewyn" al bestaan.

As jy voel jy wil liewer nie ’n splinternuwe artikel begin nie, kan jy altyd deur die Saadjies of kort bladsye blaai en daar iets kies om uit te brei.

Versamel meer inligting

As jy graag ’n artikel wil begin of uitbrei, maar nie veel inligting daaroor het nie, is dit ’n goeie idee om die onderwerp in anderstalige Wikipedias na te slaan, want sommige van hulle bevat uitgebreide en betroubare inligting. Moet egter nie vergeet dat hierdie artikels ook deur vrywilligers geskryf is nie: hulle maak (nes jy) ook foute en dit sal help as jy ook ander bronne gebruik. Raadpleeg ’n aantal (meer as een) webwerwe wat dieselfde onderwerp behandel of besoek jou plaaslike biblioteek.

'n Nuttige metode is ook om Google (en so meer) te gebruik en te soek na boeke oor jou onderwerp pleks van webwerwe. Dikwels is daar stukkies inligting in die voorskou wat jy kan gebruik en dit is ook moontlik om goeie verwysings te vind as jy op die inligting oor die boek klik.

Wikipedia is vir almal

Wikipedia is bedoel vir almal, ook Jan Rap en sy maat. Artikels moet dus nie net op spesialiste gemik wees nie, want dit is byvoorbeeld waarskynliker dat iemand sonder voorkennis die artikel oor ekonomie gaan lees, as ’n derdejaarse ekonomiestudent. As jy vreemde terme of konsepte gebruik, kan jy dit omskryf of die betekenis daarvan verduidelik, of jy kan 'n [[skakel]] invoeg wat dié inligting toeganklik maak. Dit is veral nuttig indien dieselfde inligting op verskeie bladsye verduidelik moet word. Indien jou artikel 'n spesialistiese onderwerp het, sorg dan dat die [[skakels]] na die basisbegrippe goeie inligting verskaf en nie rooi bly nie. Beelde, tabelle en diagramme kan soms ook nuttig te pas kom.

Kies ’n titel en skep die bladsy

Sien ook: Wikipedia:Hoe om ’n nuwe bladsy te skep

Begin jou artikel deur op ’n rooi skakel te klik of die korrekte titel in jou blaaier te tik. Dit is belangrik dat jy die korrekte naam vir jou artikel kies; die titelriglyne kan jou hiermee help. Aanstuurbladsye is nuttig vir artikels met meer as een moontlike naam of selfs algemene verkeerde spelvorms.

Die samestelling van u artikel

Hou by konvensies

Op Wikipedia bestaan ’n aantal konvensies en daar word verwag dat bydraers hulle hierby hou. Die meeste konvensies is te kry op die onderskeie hulpbladsye, maar daar is dikwels ook een of twee nie-amptelikes; soveel te meer rede om vertroud te raak met hoe ’n tipiese artikel lyk voor jy een begin! (Klik gerus "lukrake bladsy" op die kieslys links om op ’n reis deur Wikipedia te gaan.)

Die konvensies sorg dat ons artikels eenvormig is. Jy kan meer lees oor ons konvensies by Wikipedia:Styl en Wikipedia:Beleid, maar hier onder volg ’n paar wat die bal aan die rol kan sit:

Begin met ’n opsomming

’n Goeie artikel behoort die onderwerp reeds in die eerste sin kortliks te omskryf. Die res van die paragraaf dien as ’n opsomming van die artikel. Die naam van die onderwerp verskyn die eerste keer in vetdruk, maar daarna nie weer nie.

Probeer in u inleiding die vyf W’s beantwoord:

Wie: Naam van die onderwerp (ook al is dit nie ’n mens nie).
Wat: Wat is die funksie van die onderwerp (beroep van die persoon, doel van ’n uitvinding, ens.)?
Wanneer: Geboorte- en sterftedatum, datum van uitvinding, ontdekking, ondergang ens.
Waar: Waar kom die onderwerp vandaan in ’n geografiese sin (bv. Oostenryk), of as wat kan die onderwerp geklassifiseer word (bv. chemie, kuns, ens.)?
Waarom: Watter doel of belang het die onderwerp?

Behandel dit so kort moontlik. In die res van die artikel kan dan hierop uitgebrei word.

Afdelings en paragrawe

’n Goeie artikel het ’n goeie struktuur, met afdelings en paragrawe. Elke afdeling behoort ’n ander aspek van die onderwerp te behandel. By vier afdelings of meer word ’n artikel outomaties van ’n inhoudsopgawe voorsien.

Wees neutraal

Sien ook: Wikipedia:Neutrale standpunt

’n Goeie artikel is altyd neutraal. Dit is soms moeilik om neutraal te bly, maar altyd noodsaaklik. Moenie feite en bewerings/menings vermeng nie; moet beslis ook nie jou eie mening by die artikel inwerk nie.

Wees presies

’n Goeie artikel bevat presiese, ondubbelsinnige stellings. Algemene opmerkings is dikwels vaag: moenie "in die middeleeue" gebruik indien die presiese jaartal bekend is nie. Net so is "voor die 20ste eeu" of "tot in die 19de eeu" beter as slegs "vroeër".

Wees tydloos

"Onlangs" of "vandag" kan ook probleme skep indien die artikel vyf jaar gelede geskryf is; meld die jaartal ook, dan bly die inligting altyd in konteks. "Dit sal in September op die mark verskyn" is ook ongewens tensy jy self in September terugkeer om dit by te werk.

Wees duidelik

’n Goeie artikel moenie die leser verwar nie. Nadat jy jou artikel of ’n gedeelte daarvan geskryf het, neem ’n blaaskans en keer later daarna terug. Verstaan jy wat jy geskryf het? Is daar enige onduidelikhede? As jy nie kan verstaan wat jy geskryf het nie, kan jy maar weet die leser sal ook nie kan nie. Kort sinne kan help hiermee, maar te kort sinne kan die leesbaarheid van ’n artikel belemmer. Strewe dus na ’n goeie balans.

Sommige gebruikers dink ook verkeerdelik dat "ensiklopedies" sinoniem met "hoogdrawend" is. Hoewel goeie taalgebruik en styl vereis word, kan eenvoudiger woorde en sinne juis moeiliker begrippe help verduidelik. Veral wanneer vakterme ter sprake is, is dit nodig om dit te verklaar wanneer dit die eerste keer in die artikel gebruik word.

Interne skakels

Interne skakels na bestaande artikels is behulpsaam en soms selfs nodig, maar moenie oorboord gaan nie. As die woord "Duitsland" 15 keer in ’n artikel voorkom, is dit onnodig om ’n skakel vanaf elkeen te maak . Dit is ook onnodig om ’n skakel na ’n artikel te verskaf bloot omdat die artikel bestaan. Die beste en behulpsaamste skakels is dié wat betrekking het op die artikel waaraan jy werk. Nie elke liewe pleknaam of elke liewe jaartal hoef ’n skakel te wees nie, want te veel skakels in 'n artikel kan steurend wees.

Wees op die man af

’n Goeie artikel is kragtig, maar nie soseer kort en beslis nie kortaf nie! Ensiklopediese artikels het nie baie gemeen met opstelle soos dié wat jy op skool skryf/geskryf het nie. Hier word geen ekstra punte toegeken vir onnodige bywoorde of metafore nie. Die bogenoemde wenk, "wees presies", geld ook hier: die gedrog "Napoleon het met ’n baie groot leër getrek waaraan daar geen einde blyk te gewees het nie", behoort liewer te wees: "Napoleon het met ’n leër van meer as 500 000 man getrek".

Dit beteken nie jy moet byvoeglike naamwoorde en volsinne vermy nie. Kortaf sinne en beskrywings misluk ewe maklik in die oordrag van kennis as verbloemde skrywes.

Gee genoeg en veelsydige inligting

’n Goeie artikel is lank (of lank genoeg), maar nie langdradig nie. ’n Onderwerp het dikwels baie fasette. Maak ’n lysie van hierdie fasette, bv. die geskiedenis, geografiese verskille, wetenskaplike sienswyses, wetenskaplike klassifiserings, chemiese samestelling, ekonomiese aspekte - enige faset wat betrekking op jou onderwerp kan hê. Sodoende kan jy ook ’n goeie idee kry van hoe jy jou artikel kan indeel (sien "Afdelings en paragrawe" hierbo).

Wanneer die verhaal egter te lank word, is dit die moeite werd om ’n aparte artikel vir ’n spesifieke afdeling te skep (bv. Geskiedenis van die Verenigde State) en slegs ’n opsomming daarvan by die ouerartikel te voeg (in hierdie geval Verenigde State van Amerika).

Wees formeel

’n Goeie artikel behoort nie "jy", "jou" of "ons" te gebruik nie. Inderdaad, dit is beter om die leser hoegenaamd nie toe te spreek nie. Jy moet asseblief ook nie uitroeptekens gebruik om ’n feit of siening te benadruk nie.

Nadat jy iemand in ’n artikel voorgestel het, is dit raadsaam om verderaan net met sy van na hom te verwys. Gebruik dus "Van Riebeeck" of "Jan van Riebeeck" as dit moet, maar nie "Jan" nie. ('n Uitsondering op dié reël is wanneer die artikel na mense met dieselfde van verwys.)

Verbeter u artikel

Voeg 'n inligtingskas toe

Sien ook Wikipedia:Sjabloon

Baie artikels het 'n inligtingskas, bv. artikels oor lande het 'n sjabloon: Sjabloon:Inligtingskas Land. Dit som inligting op wat lande tipies gemeen het. 'n Nuttige wenk is om 'n bladsy oor 'n soortgelyke onderwerp as joune op te soek, sy sjabloon te kopieer, dit op jou bladsy te plak en eenvoudig die inskrywings in die sjabloon te wysig.

Voeg beelde toe

Sien ook Wikipedia:Beelde en Wikipedia:Gebruik van beelde

’n Goeie beeld illustreer die teks en kan inligting help verduidelik of in verband plaas. ’n Visuele impak, ongeag wat op die beelde is, kan ook die leser se aandag help trek.

Besoek gerus die Wikimedia Commons, waar meer as 2 miljoen beelde gehuisves word. Hierdie beelde kan direk in artikels hier gebruik word; jy hoef dit dus nie afsonderlik hiernatoe op te laai nie.

Bronvermelding

Sien ook Wikipedia:Haal bronne aan en Wikipedia:Verifieerbaarheid

'n Mens word van laerskool af al vermaan om ’n bronnelys by enige taak te voeg. Die rede hiervoor is bloot sodat die leser gerus kan wees dat die inligting nie uit die skrywer se duim gesuig is nie en dat die leser die skrywer se feite kan nagaan, indien nodig. So kan plagiaat ook voorkom word.

As ’n bonus, gee jy vir die leser ekstra leesstof: hoe goed ’n artikel ook al is, dit sal nooit al die inligting kan bevat nie (dit is ook nie veronderstel nie). Die leser kan dus die bronnelys as ’n beginpunt vir nog inligting oor die onderwerp gebruik. Elke goeie artikel kort ’n bronnelys. Die beste manier om bronne aan te haal is in-lyn. Dit maak duidelik waar enige stelling in die artikel vandaan kom. Dit vermy baie onnodige konflikte en help die leser om die oorsprong terug te vind, sodat die lesers self kan oordeel.

Kontroleer u spelling

Sien ook Wikipedia:Algemene spelfoute

Afrikaanse speltoetsers is tans algemeen beskikbaar. Jy bespaar jou en ander tyd en moeite deur jou artikel se spelling na te gaan voor jy dit plaas. Speltoetsers herken nie alle foute nie en dui soms korrekte woorde as foute aan, maar elke bietjie help.

Perfeksie is gaaf, maar ...

Die volmaakte artikel bestaan nie. Nadat jou artikel klaar is, hoef jy nie nog dae en weke daaraan te timmer om dit hopelik te vervolmaak nie. Liewer ’n artikel waarmee jy 90% tevrede is, as een wat op jou hardeskyf weggesteek is waar niemand daaruit kan leer nie.

Plaas u artikel

Nadat jy jou artikel geplaas het, kan jy dit by jou dophoulys voeg. So kan jy sien wanneer ander Wikipediane wysigings daaraan aanbring of ’n bespreking daaroor op die besprekingsblad begin. Neem hulle opmerkings ernstig op: Die geskrewe vorm van kommunikasie kom die nuanses, gebare en gesigsuitdrukkings kort waaraan ons in ons alledaagse gesprekke gewoond is. Daarom voel gebruikers hier soms beledig wanneer dit glad nie die bedoeling is nie. Hou in gedagte dat meeste Wikipediane slegs die beste vir die ensiklopedie wil hê: wanneer hulle dus ’n probleem met 'n artikel het of ’n verandering voorstel, is dit omdat hulle werklik glo die artikel kan selfs beter wees.

Jy het die wêreld sopas verryk met ’n artikel. Die gebrek aan betroubare Afrikaanse inligting op die internet is ’n leemte wat ons hier by die Afrikaanse Wikipedia probeer vul. ’n Skoolkind op soek na inligting vir ’n taak of ’n snuffelaar wat sy kennis oor die onderwerp wil uitbrei, kan moontlik eendag jou artikel lees. Self weet jy ook nou meer van die onderwerp en kan dit duidelik weergee. Maar onthou, wanneer jy ’n artikel geplaas het, behoort dit nie meer aan jou nie. Hoewel jy as die skrywer van die oorspronklike weergawe erken word, word dit onder ’n GNU-vrye dokumentlisensie vrygestel. Dit beteken artikels hier staan nie stil nie, maar hou aan groei namate gebruikers hulle wysig en vorm.

Sien ook

Kontrolelys vir effektiewe tekste