Woordkorrelaat

'n Woordkorrelaat is 'n onafhanklike komponent wat 'n sterk ooreenkoms vertoon met 'n afhanklike komponent, met ander woorde 'n stam wat 'n ooreenkoms vertoon met die betekenis en vorm van 'n affiks. Dit kan dus waargeneem word as 'n samestelling. 'n Samestelling kan nie beskryf word as 'n komposisie van woorde nie, omdat woorde onafhanklik in sinne voorkom wat 'n sekere betekenis en vormveranderinge vertoon, as gevolg hiervan kan ons sê dat stamme woordkorrelate vertoon. Wanneer samestellings ontleed word, sien ons dat stamme meestal 'n ooreenkoms vertoon met woorde.

Voorbeelde:

Woord	Samestelling	Stam
sit;plek	sitplek	sit- + -plek	*sitplekke
Ek het 'n plek / Ek sit	-	-	*sitplekkie
geel;pit	geelpit	geel- + -pit	*geelpitte/ *geelpitjies
ry;stoel	rystoel	ry- + -stoel	*rystoele/ *rystoeltjies

Om samestellings volgens hul vorm in te deel, word daar gebruik gemaak van die woordsoortelike verband wat die woordkorrelate in samestellings met onafhanklike woorde wat in sintaktiese verbinding vertoon.

Woord	Samestelling	Woordsoortvoorstelling
boek;rak	boekrak	s.nw. + s.nww.
vier;kant	vierkant	telw. + s.nw.
rus;bank	rusbank	s.nw. + s.nw.

Stam: 'n Morfeem wat selfstandig is en aan ander morfeme of stamme kan verbind om 'n komplekse woord te vorm. Voorbeeld: hond- en tand- in hondetand, rak- en boek- in boekerak.

Affiks: 'n Morfeem wat nie as 'n woord kan optree nie en wat aan 'n stam verbind om dit te verbuig of af te lei. Daar word onderskeid getref tussen 'n voorvoegsel (prefiks) en 'n agtervoegsel (suffiks). Voorbeeld: her- in hersien, -lik in onafhanklik.

Bronne

• T.J.R. Botha, J.G.H. Combrink & F.F. Odendal. 1984.Inleiding tot die Afrikaanse taalkunde. Academia, afdeling van Human & Rousseau (Edms.)Bpk: Pretoria.
• Die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns.2009.Afrikaanse woordelys en spelreëls.10uitg.Suid-Afrika.NB-uitgewers; Kaapstad.