Zen

Zen is 'n skool of stroming van Mahayana-Boeddhisme wat in die 6de eeu in China as Chán ontwikkel het. Dit het suidwaarts na Vietnam, na Korea en ooswaarts na Japan versprei.

Kringbeeld (Japannees: Ensō, 円相) deur Kanjuro Shibata as simbool van Shunyata (leegheid) en volmaaktheid

Zen-tuin in die Ginkaku-ji-tempel in Kyoto, Japan

Zazen (sittende meditasie)

Die term Zen is afgelei van die Japannese uitspraak van die Middel-Chinese woord 禪 [dʑjen], in moderne Mandaryn: Chán, wat op sy beurt van die Sanskriet-term dhyāna afgelei is en rofweg as "absorpsie" of "meditatiewe toestand" vertaal kan word..

Zen beklemtoon die fundamentele doel van geestelike verligting en regstreekse insig in die Boeddhistiese leerstellings. Sodoende word blote kennis van soetras en doktrines as minder belangrik geag en die voorkeur aan regstreekse kennis deur zazen (gedissiplineerde sittende meditasie) en interaksie met 'n bekwame meester en leraar gegee.

In die 9de eeu het Chinese meesters 'n nuwe leerstyl ontwikkel waarin paradoksale stories sentraal gestaan het wat in Japan koan genoem word. Leerders se aandag is op 'n moeilike intellektuele raaisel of 'n enkele woord gevestig waardeur hulle 'n soort geestelike verwekking sou beleef.

Japannese monnike het hierdie Chinese leerstellings omstreeks 1000 in hul eie land ingevoer, veral Dōgen Zenji (1200-1253), die stigter van die Soto-Zen-skool wat die belangrikheid van zazen vir geleidelike verligting beklemtoon het. 'n Ander skool, Rinzai-Zen, het die verligting of satori as 'n skielike ervaring beskou wat bewerkstellig kon word nadat 'n koan die gees van 'n leerder daarvoor toeganklik gemaak het.

Verligting word in Zen-Boeddhisme as 'n bron van diep innerlike vrede beskou wat eers bereik kan word nadat 'n mens slegte gewoontes en gevoelens te bowe gekom het. Sodra die gees wakker gemaak is, is dit volgens Zen 'n leë spieël wat alles op 'n volkome manier reflekteer sodat 'n verligte mens binne alle situasies in sy lewe gepas kan reageer.

Zen het gaandeweg 'n vaste bestanddeel van die Japannese kultuur en leefstyl geword wat onder meer na die kunslewe uitgestraal het. Boogskiet, blommerangskikking, tuinkuns, digkuns, kalligrafie en die teeseremonie gee uitdrukking aan die gees van Zen.

Sien ook

• Seungsahn (Koreaanse Zen meester)