'n Sondagmiddag op die eiland La Grande Jatte

'n Sondagmiddag op die eiland La Grande Jatte

Georges Seurat, 1884–1886

olie op doek, 207,6 × 308 cm

Art Institute of Chicago

'n Sondagmiddag op die eiland La Grande Jatte (Frans: Un dimanche après-midi à l'Île de la Grande Jatte) wat in 1884 geskilder is, is een van Georges Seurat se beroemdste werke, en is 'n voorbeeld van pointillisme.

Agtergrond

In 1879 het Georges Seurat as 'n soldaat by die Franse weermag aangesluit en teen 1880 was hy terug by die huis. Later het hy 'n klein kunstenaarsateljee in Parys besit en in 1883 het hy sy werke vir die eerste keer in die openbaar uitgestal. In die volgende jaar het Seurat aan La Grande Jatte begin werk en die skildery in die lente van 1886 saam met die Impressioniste uitgestal. Danksy La Grande Jatte is Seurat onmiddellik as die leier van Neo-Impressionisme, destyds 'n nuwe en rebelse vorm van Impressionisme, erken.

Seurat het meer as twee jaar aan 'n Sondagmiddag gewerk en besondere aandag aan die park se landskap gegee. Hy het heelwat wysigings aan die oorspronklike werk aangebring en verskeie voorlopige tekeninge en oliesketse voltooi. Hy het die park besoek en talle oefensketse van die verskillende figure gemaak. Hy het op kleur, lig en vorm gefokus. Die skildery is ongeveer 2 by 3 meter groot.

Geïnspireer deur die optiese effekte en persepsies inherent aan die kleurteorieë van Michel Eugène Chevreul, Ogden Rood en ander, het Seurat hierdie wetenskaplike navorsing op sy skilderwerk toegepas. Hy het van kontrasterende miniatuurkolletjies of klein kwashale kleur gebruik gemaak wat deur middel van optiese vermening in die kyker se oog as 'n enkele skakering of tint waargeneem word. Hy het geglo dat hierdie manier van skilder, destyds divisionisme genoem, maar nou bekend as pointillisme, die kleure helderder en sterker laat vertoon as gewone kwashale. Dit was gedurende die tweede jaar van sy werk aan die skildery, 1885–86, dat hy van kolletjies van ongeveer dieselfde grootte begin gebruik maak het. Om die voorkoms van skildery nóg meer treffend te maak het hy dit met 'n strook geverfde kolletjies omraam, en uiteindelik binne 'n spierwit houtraam geplaas. Dit is dan ook hoe dit vandag in die Kunsinstituut van Chicago uitgestal word.

La Grande Jatte, 2006

Die Eiland la Grand Jatte is teen Parys, in die Seine tussen Neuilly en Levallois-Perret geleë, nie ver van die La Défense sakegebied nie. Alhoewel dit vir baie jare 'n industriële distrik was, is dit vandag 'n openbare tuin en die terrein van 'n behuisingsontwikkeling. Toe Seurat in 1884 met die skildery begin het, was die eiland 'n landelike oord ver van die middestad af.

Die skildery is vir die eerste keer in 1886 by die tweede Salon van die Société des Artistes Indépendants uitgestal waarvan Seurat in 1884 'n stigter was. Seurat was uiters gedissiplineerd, altyd ernstig en in so 'n mate privaat dat hy amper geheimsinnig voorgekom het. Oor die algemeen het hy sy eie gang gegaan. As 'n skilder wou hy 'n verskil in die kunsgeskiedenis maak en met La Grand Jatte het hy daarin geslaag.

Interpretasie

Die linkeroewer van werkersklas Bathers at Asnières weerspieël die regteroewer van die bourgeoisie op La Grande Jatte.

Seurat se skildery was 'n spieël-indruk van sy eie skildery, Baaiers by Asnières, wat hy kort tevore in 1884 voltooi het. Waar die figure in die eerste skildery in lig gebaai is, lyk dit asof amper al die persone in La Grande Jatte in skadu gehul is, of dié van bome of 'n sambreel, of dié van 'n ander persoon. Parysenaars het Sondae graag uit die warm stad na die eiland se koeltebome en die koel rivierbriesie ontsnap. Met die eerste oogopslag sien die kyker baie verskillende mense op 'n grasperk langs die rivier ontspan. Regs voor is 'n deftige paartjie, die vrou met 'n sambreel en die man in sy pluiskeil. Links staan 'n ander goedgeklede vrou met haar visstok oor die water. Daar is 'n man met met 'n swart hoed en dun kierie wat na die water kyk, 'n wit hond met 'n bruin kop, 'n vrou wat brei, 'n man wat trompet speel, twee soldate wat op aandag staan en 'n vrou wat met geboë skouers onder 'n oranje sambreel sit. Seurat het ook 'n man met 'n pyp, 'n vrou onder haar parasol in 'n boot vol roeiers, en 'n paartjie wat hulle baba bewonder, geskilder.

Sommige van figure doen interessante dinge. Die dame aan die regterkant het 'n apie aan 'n leiband. Op die oewer is 'n vrou besig om vis te vang. Die area was destyds bekend as 'n plek waar lede van die bourgeoisie prostitute kon verkry, 'n waarskynlike toespeling op die andersins vreemde "visstok". In die middel van die skildery, in 'n sonkol, staan 'n klein dogtertjie in 'n wit rokkie wat direk na die kyker van die skildery kyk. Dit kan vertolk word as iemand die toeskouers vra: "Wat sal van hierdie mense en hulle klas word?" Seurat skilder hulle vooruitsigte as droewig, in skaduwee en 'n beduidenis van sonde gehul.

Die bekende Marxistiese historikus en filosoof Ernst Bloch was een van die eerste persone wat maatskaplike en politieke betekenis aan Seurat se La Grande Jatte geheg het. Die historikus se fokuspunt was Seurat se meganiese gebruik van die figure en wat hulle statiese aard van die Franse samelewing verklap het. Later het die werk baie kritiek ontvang oor die kunstenaar se wiskundige en robotagtige interpretasie van nuwerwetsheid in Parys.

Volgens William R. Everdell, 'n historikus van Modernisme, het "Seurat self vir 'n simpatieke kritikus, Gustave Kahn, gesê dat die Panathenaïese optog in die Parthenon-friespaneel as sy model gedien het. Maar Seurat wou nie die antieke Atheners skilder nie. Hy wou die 'modernes in hulle essensie ten toon stel.' Met 'modernes' het hy niks gekompliseerd bedoel nie. Hy wou gewone mense en 'n gewone lewe as onderwerp hê. Hy was iets van 'n "Kommunard," soos een van sy vriende opgemerk het, 'n verwysing na die linksgesinde revolusionêres van 1817; en hy was gefassineer deur die verhouding tussen teenoorstaande, verskillende dinge: die stad en die platteland, die plaas en die fabriek, die bourgeois en die proletariër wat in 'n soort harmonie van teenoorgesteldes ontmoet."

Die rand van die skildery is in omgekeerde kleure geverf, asof die wêreld rondom die figure ook stadig besig is om die rug te keer op die lewe wat hulle geken het. Wanneer daar in hierdie konteks na die baaier aan die oorkantse oewer by Asnières gekyk word, lyk dit asof hy na hulle roep en sê: "Ons is die toekoms! Kom oor na ons toe".

Skildermateriale

Seurat het die 'La Grande Jatte' in drie verskillende fases geskilder. In die eerste fase, wat in 1884 begin het, het Seurat van verskeie individuele pigmente gebruik gemaak om sy verf te meng en het hy steeds dowwe aardse pigmente soos oker of sienna gebruik. In die tweede fase, gedurende 1885 en 1886, het Seurat met die aardse pigmente weggedoen en die hoeveelheid individuele pigmente in sy verf beperk. Hierdie verandering in Seurat se palet was die gevolg van sy toepassing van die gevorderde kleurteorieë van sy tyd. In plaas daarvan om die individuele pigmente op doek te meng, wou hy klein spikkels of kwashale suiwer kleur verf wat in die kyker se retina sou saamsmelt om die gewenste kleurindruk te verkry.

Seurat se palet het uit die gewone kleure van sy tyd bestaan soos kobalt, parysgroen en vermiljoen. Daarbenewens het Seurat die nuwe pigment sinkgeel (sinkchromaat), hoofsaaklik vir ligte gedeeltes in die gras in die middel van die skildery gebruik, maar ook in kombinasie met oranje en blou pigmente. In die eeu of wat sedert die skildery se voltooiing het die sinkgeel weens 'n chemiese reaksie 'n bruin skakering aangeneem – iets wat reeds in Seurat se leeftyd begin het. In die derde fase gedurende 1888–89 het Seurat die gekleurde strook rondom sy skildery aangebring.

Resultate van die ondersoek na die verkleuring van hierdie skildery is op vindingryke wyse met verdere navorsing oor die natuurlike veroudering van verf gekombineer ten einde die skildery digitaal te verjonk.

Aanskaffing deur die Kunsinstituut van Chicago

Tentoongestel in die Kunsinstituut van Chicago

In 1923 is Frederic Bartlett as die trustee van die Kunsinstituut van Chicago aangestel. Hy en sy tweede vrou, Helen Birch Bartlett, het hulle versameling Frans Post-Impressionistiese en Modernistiese kuns vir die museum geleen. Dit was mev. Bartlett wat in Franse en avant-garde kunstenaars belanggestel het en haar man se smaak beïnvloed het. Sondagmiddag op die Eiland La Grande Jatte is in 1924 op advies van die Kunsinstituut se kuratoriese personeel aangekoop.

In die konseptuele kunstenaar Don Celender se 1974–5 boek Observation and Scholarship Examination for Art Historians, Museum Directors, Artists, Dealers and Collectors, word daar beweer dat die instituut destyds $24,000 vir die werk betaal het.

In 1958 is die skildery vir die enigste keer uitgeleen: aan die Museum van Moderne Kuns (MoMA) in New York. Op 15 April 1958 het 'n brand, waarin een persoon dood is, die ontruiming van die skildery genoodsaak, wat op 'n vloer bokant die brand in die Whitney Museum (destyds aangrensend aan die MoMA) uitgestal is.

'n Foto van die skildery wat deur brandweermanne verwyder word: [1].

Verwante werke deur Seurat

• 
  Studie vir La Grand Jatte, 1884 Zoem[dooie skakel]
• 
  Figures assises, 1884
• 
  Die Insel La Grande Jatte mit Ausflüglern, 1884
• 
  Paysage et personnages, 1884–85
• 
  Groupe de personnages, 1884–85
• 
  Esquisse d'ensemble, 1884–85
• 
  Femmes au bord de l'eau, 1885–86
• 
  Naaktheid', 1888

Verdere leesstof

• O'Neill, J, red. (1991). Georges Seurat, 1859–1891. New York: The Metropolitan Museum of Art.
• William R. Everdell, The First Moderns: Profiles in the Origins of Twentieth Century Thought (Chicago: University of Chicago Press).

Eksterne skakels

• Seurat and the Making of La Grande Jatte
• La Grande Jatte – Inspiration, Analysis and Critical Reception
• About this Artwork, Art Institute of Chicago
• Georges Seurat, 1859–1891, MoMA exhibition catalog
• Georges Seurat, Sunday Afternoon at La Grande Jatte, ColourLex