AHI

Die AHI, oftewel die Afrikaanse Handelsinstituut, is ‘n vrywillige genootskap van Afrikaanssprekende sakelui.

Doel

Die AHI is ‘n landswye organsiasie met omvattende en uiteenlopende belange in die meeste sektore van die Suid-Afrikaanse ekonomie. Dit help sy lede om maksimale gebruik van daardie sakegeleenthede te maak wat in die belang is van die breë sakegemeenskap sodat alle betrokke partye daarby baat. Dit dien sy lede se belange deur inligting, advies, praktiese hulp en dienste te verskaf en waak oor lede se behoeftes en beskerm hulle teen onredelike maatreëls.

Oorsprong

Vroeg in die 20ste eeu is die Suid-Afrikaanse ekonomie oorheers deur Engelssprekendes. Die Broederbond het besluit dat die Afrikaner homself moet ophef deur sy ekonomiese kragte saam te span en so sy regmatige deel van die ekonomie op eis. In 1939 organiseer die Broederbond en Sanlam die Eerste Ekonomiese Volkskongres waar die ontwikkeling van die Afrikaner se ekonomiese krag beplan is. Daaruit vloei toe plannne vir die stigting van Federale Volksbeleggings, die Reddingsdaadbond en die AHI. Die eerste kongres is in Augustus 1942 gehou met dr. M.S. Louw en dr. J.G. van der Merwe as sleutelpersone. Sanlam het ‘n groot rol in die aktiwiteite gespeel deur hulp aan klein firmas, veral op die platteland, te bied wat gesukkel het weens die oorlogsomstandighede. In landsbelang is sulke sakeondernemings saamgesnoer om deur ‘n verenigde front hul deel by te dra tot landsontwikkeling en die skepping van Afrikanerwelvaart.

Volkshandel

Deur artikels in die tydskrif Volkshandel is Afrikaners ingelig oor elke moontlike aspek van die bestuur van ‘n besigheid en die ekonomie in die breë. Mettertyd het die tydskrif die mondstuk van die Afrikaner-sakegemeenskap geword.

Konflikte

Sanlam het die AHI se groei moontlik gemaak. Alhoewel die AHI se aktiwiteite juis gemik was op die kleiner sakeman, was die moontlike oorheersing deur Sanlam ‘n saak van kommer by die AHI. Ook die feit dat die meeste lede in die bestuur uit die suidelike provinsies gekom het, het tot wrywing gelei. Ook was daar friksie tussen die belange van die boerderygemeenskap en die winkel- en fabriekseienaars.

Politiek

Teen 1945 het die AHI ‘n landwye netwerk van plaaslike sakekamers opgerig om sodoende lede se plaaslike belange te bevorder. Dit ontwikkel in ‘n ekonomiese en politieke drukgroep. Die AHI was sterk anti-Engelsgesind, uitgesproke teenoor buitelandse kapitaal in die land en veral gekant teen monopolieë. Agtereenvolgende regerings is onder druk geplaas om goedkoop swart arbeid aan die klein sake-ondernemings en boere te verseker. Mettertyd ontwikkel die AHI in ‘n sterk ondersteuner van apartheidsmaatreëls soos die paswette, instromingsbeheer en werkreservering.

Verandering in sienswyse

Na die Sharpeville-slagting het die AHI langsaam sy politieke sienswyse begin wysig. Dit het begin vra vir verslapping van die apartheidsbeleid wat betref die aanvaarding van swart Suid-Afrikaners as permanente inwoners van die stedelike gebiede. Aan swartmense moes meer politieke en ekonomiese regte toegeken word deur swart vakbonde te erken. Ten spyte van sy aanvanklike sterk steun en aktiewe deelname aan die ontwikkeling van die apartheidsbeleid het die AHI die politieke oorgang na ‘n demokrasie in 1994 oorleef. Die AHI was in sy getuienis voor die WVK die enigste organisasie van Afrikaanssprekendes wat sy ondersteuning aan die apartheidsbeleid voorheen openlik erken het. Teenswoordig speel ras geen rol meer in die sake van die AHI nie en werk die organisasie goed saam met die regering. Leiersfigure in die AHI aan die einde van die 20ste en begin van die 21ste eeu was o.a. Mathews Phosa, Franklin Sonn en Christo van der Rheede.

Soortgelyke organisasies

• Busa (Business Unity South Africa)
• Nafcoc (National African Federated Chamber of Commerce)
• Nedlac (National Economic Development and Labour Council)
• Stedelike Stigting

Bibliografie

• Swart, M.J., e.a.: Afrikaanse Kultuuralmanak. Aucklandpark: Federasie van Afrikaanse Kultuurvereniginge, 1980. ISBN 0-620-04543-4
• www.sahistory.org.za