Akkresieskyf

’n Akkresieskyf of aangroeiskyf is ’n skyf om ’n swaar hemelliggaam waarin gas en stof uit die omgewing ophoop. Dit word veral waargeneem by swartkolke, neutronsterre en witdwerge.

’n Kunstenaarsvoorstelling van ’n akkresieskyf (blou) om die kompakte komponent van ’n X-straaldubbelster wat gevoed word deur die begeleidende ster (geel).

Werking

Omdat dié materie altyd ’n hoekmomentum het, sal dit nie direk op ’n swartkolk of ster val nie, maar eers in ’n plat, draaiende skyf om die hemelliggaam versamel. Die materie in die binneste dele van die skyf word deur swaartekrag en wrywing verhit tot miljoene kelvin en kan ook elektromagnetiese straling soos infrarooi- en X-strale uitstuur.

Akkresieskywe word ook waargeneem by X-straaldubbelsterre, waar gas van die begeleidende ster oorstroom na die kompakte komponent.

Akkresieskywe by stervorming

Ook wanneer ’n gaswolk saamgepers word tot ’n ster, vorm ’n akkresieskyf, wat ’n protoplanetêre skyf genoem word. Dié skywe is nie so warm as by byvoorbeeld ’n swartkolk nie.

Deur ’n proses wat nog nie heeltemal verstaan word nie, word ’n deel van dié akkresieskyf vervolgens weer na buite gedryf, waarna die temperatuur daal en ’n groot deel van die hoekmomentum van die sametrekkende ster op dié uitgedrewe massa oorgedra word. Wanneer die temperatuur in dele van die skyf voldoende gedaal het, vorm kristalle van nikkelyster, silikate en ys, wat protoplanete vorm.

As die akkresieskyf besonder baie materie bevat, kan ’n dubbelster vorm.

Eksterne skakels

• Hierdie artikel is hoofsaaklik vertaal uit die Nederlandse Wikipedia