Eenmansaak

Die eenmansaak (ook genoem alleeneienaar en alleenhandelaar) is die oudste en gewildste ondernemingsvorm. Dit is 'n onderneming wat aan 'n enkele persoon behoort wat sy eie kapitaal voorsien of 'n gedeelte daarvan leen. Die eienaar dra self alle risiko's, neem al die winste, en bestuur gewoonlik self die onderneming met of sonder hulp. Dit is geskik vir veral 'n klein onderneming wat doeltreffend deur een persoon bestuur kan word, soos 'n kafee, slagtery, bloemis, loodgieter, elektrisiën, ensovoorts. Die eenmansaak het nie 'n regspersoonlikheid nie. Die bates van die eenmansaak behoort aan die eienaar, en die eienaar is persoonlik aanspreeklik vir alle laste en aanspreeklikhede.

Die alleeneienaar bestuur self die onderneming, maar stel soms 'n bestuurder aan om die onderneming te bestuur. Die vermoë van die eenmansaak om kapitaal te bekom, hang van die kredietwaardigheid van die eienaar af. Indien die eienaar nie toegang tot genoeg geld het nie, kan 'n gebrek aan kapitaal die groei en uitbreiding van die onderneming aan bande lê.

Die wins of die verlies van die onderneming is vir die rekening van die eienaar. Die eenmansaak betaal as 'n individu belasting op die wins van die onderneming.

Kenmerke

Persone met ondernemingsgees, bekwaamheid en organisasievemoë, maar met beperkte kapitaal, maak met 'n eenmansaak op klein skaal 'n eie begin. Die eenmansaak kan mettertyd groei tot 'n groot en suksesvolle onderneming. Eenmansake word veral in die kleinhandel aangetref waar persoonlike kontak tussen eienaar en klant/kliënt noodsaaklik is. Voorbeelde is algemene handelaars, bakkerye, mans-en damesuitrusters, restourante, kafeë, ensovoorts. Vernuf en vaardigheid word gewoonlik van geslag tot geslag in 'n eenmansaak oorgedra. 'n Voorbeeld is juwelierswinkels. Die aanspreeklikheid vir skuld van eenmansake is onbeperk, aangesien die Wet geen onderskeid tussen die eienaar en sy onderneming tref nie. Professionele ondernemings soos dié van prokureurs, advokate en argitekte is gewoonlik ook eenmansake. Sommige stig egter vennootskappe. Die voortbestaan van 'n eenmansaak is afhanklik van die lewe en goeie gesondheid van die eienaar. Die eenmansaak is nie 'n regspersoon nie omdat die onderneming nie los van die eienaar bestaan nie. Persone wat persoonlike dienste (soos haarkappers en kleremakers) lewer, asook makelaars en agente, verkies meestal 'n eenmansaak as ondernemingsvorm.

Voordele

'n Eenmansaak kan maklik begin en beëindig word, aangesien daar geen regsformaliteite en -koste is nie. Die eienaar van 'n eenmansaak kan spoedig 'n suksesvolle ondeneming opbou, aangesien hy vinnig besluite kan neem en handelend kan optree. Die eienaar doen deeglike ondervinding van alle sake-aspekte op en kan gou 'n veelsydige sakeman word. Eiebelang en die alleenreg op wins spoor die eienaar aan tot pligsgetrouheid en arbeidsaamheid. Omdat die eenmansaak klein is, is noue kontak en persoonlike belangstelling tussen die eienaar en sy klante moontlik. Dieselfde geld vir die verhouding tussen die eienaar en sy werknemers. Die oprigting van 'n groot aantal eenmansake in byvoorbeeld die kleinhandel is bevorderlik vir die handel, gemeenskap, private entrepreneurskap (ondernemerskap) en die vryemarkstelsel, aangesien mededinging diens verbeter en pryse verlaag. 'n Eenmansaak kan hom maklik by veranderende omstandighede aanpas.

Nadele

Die kapitaal is beperk tot wat die eienaar besit of kan organiseer. Dit kan die vinnige uitbreiding of die ontwikkeling van die onderneming tot 'n baie groot sakeonderneming strem. Die eienaar is die enigste persoon wat 'n regstreekse belang in die onderneming het. Hy is op sy eie oordeel aangewys en aanvaar al die verantwoordelikheid, tensy hy bereid is om aan werklik bekwame persone groot salarisse te betaal. Die voortbestaan van die onderneming hang af van die lewe en goeie gesondheid van die eienaar, gevolglik is daar dikwels nie kontinuïteit nie. Aanspreeklikheid vir skuld is onbeperk, met ander woorde die eienaar is ten volle aanspreeklik vir alle skuld van die onderneming en kan dus ook sy persoonlike besittings verloor indien die onderneming misluk. Dit is moeilik om goeie werknemers te bekom, aangesien die eenmansaak gewoonlik klein is en min (ten opsigte van sekuriteit en bevordering) kan bied.

Verwysings

• Rekeningkunde: 'n logiese benadering deur Archer · Snyman · Ndwalane · Van der Merwe, Nasou, 2005