André-Marie Ampère
André-Marie Ampère (20 Januarie 1775 - 10 Junie 1836) was 'n Franse fisikus en word algemeen beskou as een van die hoofontdekkers van elektromagnetisme. Die eenheid van elektriese stroomsterkte, die ampère, en die wet van Ampère is na hom vernoem.
| André-Marie Ampère | |
| |
André-Marie Ampère in 1825
| |
| Gebore | 20 Januarie 1775 Lyon, Frankryk |
|---|---|
| Oorlede | 10 Junie 1836 (op 61) Marseille, Frankryk |
| Nasionaliteit |  Frankryk
|
| Vakgebied | Fisika |
| Instelling(s) | École polytechnique |
| Bekend vir | Wet van Ampère, Ampère se kragwet |
| Handtekening | 
|
Vroeë dae
wysigAmpère is gebore in Lyon (Frankryk), naby sy vader se landhuis in Poleymieux-au-Mont-d'Or. As 'n jong kind het hy reeds 'n liefde ontwikkel vir kennis, en dit word gesê dat hy groot wiskundige bewerkings gemaak het met klein spoelklippe voor hy nog enige syfers geken het. Sy vader het hom Latyn begin leer, maar daarmee gestaak nadat hy Ampère se groter talente vir wiskundige studies ontdek het. Die jong Ampère het tog gou weer begin Latyn leer wat hom in staat gestel het om die werk van Euler en Bernoulli te bemeester.
In 1796 het hy Julie Carron ontmoet en 'n verbintenis het tussen hulle ontstaan. Hulle is in 1799 getroud. Vanaf om en by 1796 het Ampère privaatlesse by Lyon in wiskunde, chemie en tale aangebied; en in 1801 het hy verhuis na Bourg-en-Bresse, as professor van fisika en chemie en los sy vrou en seun (Jean Jacques Ampère) agter in Lyon. Sy is oorlede in 1804 en hy het nooit herstel van haar dood nie. Hy is in dieselfde jaar aangewys as professor van wiskunde by 'n hoërskool in Lyon.
Bydrae tot fisika en ander studies
wysigAmpère se roem lê hoofsaaklik in sy bydrae tot die wetenskap met die verhoudings tussen wetenskap en elektromagnetisme, of, soos hy dit genoem het, elektrodinamika. Op 11 September 1820 hoor hy van H. C. Ørsted se ontdekking dat 'n voltaïse 'n reaksie op 'n magnetiese naald veroorsaak. Slegs 'n week later op 18 September lê hy 'n voorstel voor wat 'n veel meer volledige verklaring gee aan hierdie buitengewone gebeurtenis.