Verbondsark

Die verbondsark (Hebreeus: אָרוֹן הַבְּרִית, ʾĀrôn Habbərît) was in die tradisie van die Hebreeuse Bybel ’n heilige kis. Dit is deur Basaleël gemaak tydens die uittog uit Egipte, by Berg Sinai. Dit was ’n draagbare kis waarin die twee plat klippe met die Tien Gebooie op bewaar is. Dit het gestaan in die Heilige van die Allerheiligste, die binnenste ruimte van die tabernakel, en later op dieselfde plek in Salomo se Tempel in Jerusalem.

Die dra van die verbondsark (reliëf in die katedraal Sainte-Marie d'Auch.

Betekenis van die term

Die woord ’ǎrôn word in moderne taalgebruik vertaal met "doodskis", maar dui in Genesis 50:26 op ’n "sarkofaag" (van Josef) en in 2 Konings 12:10,11 en 2 Kronieke 24:8,10-11 op ’n kis met ’n gat in die deksel om ’n kollekte in te versamel.

Bybelsel weergawe

Voorkoms

Moses en Joshua buig voor die ark, ’n skildery deur James Tissot, omstreeks 1900.

Die ark is van doringhout gemaak en was binne en buite met suiwer goud oortrek. Die afmetings was "een en ’n kwart meter lank, ’n driekwart meter breed en net so hoog".

Die deksel van die ark was van suiwer goud. Aan weerskante was ’n gerub van geslae goud sodat hulle ’n eenheid met die deksel gevorm het. Hul vlerke was uitgespreid oor die deksel en moes dit bedek. Hul gesigte moes na mekaar toe wees en hulle moes afkyk op die deksel.

Vier goue ringe is gemaak en aan die hoeke van die ark vasgesit, regoor die pote, en draaghoute is daardeur gesteek. Dié draaghoute mag nie verwyder gewees het nie, ook nie toe die ark later ’n vaste plek in die tempel gekry het nie.

Inhoud van die ark

Volgens die Ou Testament het God aan Moses opdrag gegee om "die getuienis van die verbond wat Ek jou sal gee" in die ark te plaas. Met die verskuiwing van die ark van die tabernakel na Salomo se Tempel word gemeld dat die ark uitsluitlik die "twee plat klippe" bevat wat Moses by Horeb daarin gesit het.

In Hebreërs 9:4 word egter gesê die ark bevat benewens die klippe ook ’n goue kruik met manna in en die kierie van Aäron (wat gebot het). Dit is waarskynlik ’n latere tradisie wat aan Eksodus 16:33,34 en Numeri 17:25 ontleen is. In Eksodus beveel Moses vir Aäron om ’n kruik met manna te vul en dit "voor die Here" neer te sit. Aäron het die kruik daarna "voor die getuienis" neergesit. In Numeri gee God dieselfde opdrag aan Moses, naamlik om Aäron se kierie "voor die getuienis" neer te sit (waar dit saam met ander kieries gelê het, maar net Aäron s’n het gebot). Later word egter gesê dat Moses die kierie "uit die tabernakel" geneem het, nie uit die ark nie.

Bepaalde tradisies suggereer dat daar meer in die ark was as die twee plat klippe. In die apokriewe Lewe van die profete staan geskryf: "[Jeremia] het, voor die verowering van die tempel, die verbondsark gegryp en die dinge wat daarin gelê het." Die filosoof Philo van Alexandrië noem ’n tradisie van ’n goue kruik met manna. Sommige ondersoekers suggereer die kruik en kierie is in die ark geplaas om hulle makliker te kon vervoer.

Geskiedenis voor Dawid

Die ark word die eerste keer in Eksodus genoem, en daarna talle kere in Deuteronomium, Josua, Rigters, I Samuel, II Samuel, I Konings, 1 Kronieke, 2 Kronieke, Psalms en Jeremia.

Joshua trek deur die Jordaanrivier met die verbondsark, deur Benjamin West, 1800.

Nadat die ark gemaak is, het die Israeliete dit tydens hul 40 jaar lange swerftog deur die woestyn saam met hulle gedra. Wanneer die Israeliete kamp opgeslaan het, is die ark in ’n aparte tent, bekend as die tabernakel, geplaas. Toe die Israeliete, onder Josua op pad na die beloofde land, by die oewers van die Jordaanrivier kom, moes die priesters voor loop tot by die water. Die rivier het droog geword totdat die volk deurgeloop het. As gedenkstene is 12 klippe uit die Jordaan geneem op die plek waar die priesters gestaan het.

By Jerigo is die ark ses dae lank een keer per dag om die stad gedra, voorafgegaan deur gewapende mans en sewe priesters met ramshorings. Op die sewende dag is sewe keer om die stad geloop voordat die priesters op die ramshorings geblaas en die manskappe geskreeu het. Die stad se mure het inmekaargestort en die manskappe het die stad ingeneem. Ná die nederlaag by Ai het Josua sy klere geskeur en met sy gesig in die grond voor die ark gelê. Volgende was die ark by die Israeliete in Bet-El toe Pinehas die Here vra of hulle teen die Bejaminiete moes oorlog maak. Later is die ark gehou by Silo, ’n godsdienssentrum sowat 16 km noord van Bet-El, waar die Here met Samuel gepraat het.

Volgens 1 Samuel 4 is die ark by Eben-Haeser in die stryd teen die Filistyne ingespan. Nadat die Filistyne die Israeliete verslaan het, is die ark uit Silo na die slagveld gebring. Dit het egter nie tot sukses gelei nie, maar daartoe dat die Filistyne die ark afgeneem het. Nadat dit sewe maande lank by die Filistyne was en groot ongelukke hulle getref het waar die ark ook al was, het hulle dit teruggebring na die Israeliete en dit by Bet-Semes gelos. Uit nuuskierigheid het die inwoners van Bet-Semes die ark bekyk, maar die Here het hulle getref en 70 man laat sterf. Die inwoners het toe boodskappers na die inwoners van Kirjat-Jearim gestuur en hulle gevra om die ark te kom haal.

In Dawid se tyd

’n Illustrasie uit die 13de eeu van Dawid wat die ark in Jerusalem inbring.

Aan die begin van sy heerskappy het koning Dawid die ark van Kirjat-Jearim na Sion laat bring. Op pad daarheen het Ussa, een van die drywers van die wa waarop die ark was, die ark gegryp om te keer dat dit afval, en God het hom dood laat neerslaan. Dié plek is daarna Ussa-se-Skeur genoem, en is steeds so bekend. Dawid het die ark uit vrees na die huis van Obed-Edom van Gat laat dra en dit drie maande lank daar gelos.

Hy het die ark daarna laat haal en na Sion gebring. In Sion het Dawid die ark in die tent geplaas wat hy daarvoor laat opslaan het. Hy wou ’n gebou oprig vir die ark, maar God het hom gekeer.

Die ark was by Dawid toe hy uit Jerusalem gevlug het ná die sameswering van Absalom, maar hy het Sadok die priester opdrag gegee om dit terug te neem na Jerusalem.

In Salomo se Tempel

Die ark word in die tempel in gedra.

Toe Abjatar deur koning Salomo as priester afgedank is nadat hy aan Adonia se sameswering deelgeneem het, is sy lewe gespaar omdat hy voorheen die ark gedra het. Ná Salomo se droom waarin God hom wysheid belowe, het hy voor die ark gaan staan en brand- en maaltydoffers gebring.

Tydens die bou van Salomo se Tempel is ’n spesiale binneste kamer, die Kodesh Hakodashim ("Allerheiligste"), vir die ark ingerig en ná die tempel se inwyding is die ark met die Tien Gebooie daarin geplaas.

In Kronieke word vertel dat koning Josia die ark laat terugbring het na die tempel nadat dit blykbaar deur een van sy voorgangers laat verwyder is (sien 2 Kronieke 33-34 en 2 Konings 21-23).

Die Babiloniese verowering

In 587 v.C. het die Babiloniërs Jerusalem en Salomo se Tempel verwoes. Daar is in die Bybelboeke Konings en Kronieke geen rekord van wat van die ark geword het nie. ’n Antieke Griekse weergawe van die derde boek van Esra (1 Esdra) suggereer dat die Babiloniërs die wa van die ark en ander tuie weggeneem het, maar geen melding word van die ark self gemaak nie.

In geskrifte van die rabbi's word verskil oor die uiteinde van die ark. Sommige rabbi's meen dit is na Babilon geneem, terwyl ander dink dit is weggesteek en nooit teruggebring nie.

Eksterne skakels

• Hierdie artikel is vertaal uit die Nederlandse Wikipedia