Wikipedia

Autodromo Nazionale di Monza

(Aangestuur vanaf Autodromo Nazionale Monza)

Die Autodromo Nazionale di Monza is 'n historiese motorsportrenbaan naby die stad Monza, noord van Milaan, in Italië. Dit is in 1922 gebou en is die wêreld se derde doelgeboude motorrenbaan ná die van Brooklands en Indianapolis.[3] Die renbaan is algemeen bekend om die jaarlikse Formule Een Italiaanse Grand Prix te huisves.

Autodromo Nazionale di Monza
Ligging Monza, Italië[1]
Tydsone UTC+01:00
Koördinate 45°37′14″N 9°17′22″E / 45.62056°N 9.28944°O / 45.62056; 9.28944
Kapasiteit 113860
FIA Gradering 1
Eienaar Monza & Milaan[1]
Operateur SIAS S.p.A.[1]
1e Sooispit 15 Mei 1922
Geopen 3 September 1922
Argitek Alfredo Rosselli
Groot byeenkomste FIA Formule Een
Italiaanse Grand Prix
Italiaanse motorfiets Grand Prix, Monza 1000 km
Wêreldtoermotorkampioenskap
Wêreldsuperfietskampioenskap
Race of Two Worlds
Moderne Grand Prix-baan
Baanoppervlak Teer
Lengte 5.793[2] km (3.600 mi)
Draaie 11
Rondterekord 1:19.525 (Vlag van Colombia Juan Pablo Montoya, Williams, 2004, Formule Een)
Ovaalbaan
Baanoppervlak Beton/Teer
Lengte 4.250[2] km (2.641 mi)
Draaie 2
Walle ≈30°
Rondterekord 0:54.0 (Vlag van Verenigde State van Amerika Bob Veith, Bowes Seal Fast, 1958, IndyCar)
Juniorbaan
Baanoppervlak Teer
Lengte 2.405[2] km (1.494 mi)
Saamgestelde baan
Baanoppervlak Teer
Lengte 10.00 km (6.213 mi)
Draaie 9
Rondterekord 2.41.4 (Vlag van Verenigde State van Amerika Phil Hill, Ferrari, 1960, Formule Een)

Die baan is in Royal Villa of Monza-park in 'n bosarea gebou[4] en beskik oor drie bane – die 5,793 km Grand Prix-baan, 'n 2,405 km Juniorbaan en 'n 4,250 km hoësnelheid-ovaalbaan met steil kante wat al dekades lank nie meer gebruik word nie.[5] Die belangrikste kenmerke van die Grand Grand Prix-baan is die Curva Grande, die Curva di Lesmo, die Variante Ascari en die Curva Parabolica. Die hoëspoedkurwe, Curva Grande, is geleë na die Variante del Rettifilo aan die einde van die Rettifilo Tribune, wat gewoonlik volspoed deur Formule Een-jaers aangedurf word.

Bestuurders is die grootste deel van die rondte vol op die petrolpedaal vanweë die lang pylvakke en vinnige draaie. Dit is gewoonlik die scenario waarin die oopwiel-Formule Een-motors die ware spoed toon waartoe hulle in staat is: 372 km/h (231 mpu) behaal in die middel-2000s met die V10-enjinformule, hoewel dit in 2012 met die 2.4L V8-enjins, topsnelhede in Formule Een selde meer as 340 km/h (211 mpu) was; die 1.6L turbo-baster V6-enjin, verminderde afwaartse drukformule van 2014 behaal 'n topspoed van tot 360 km/h (224 mpu).

Die baan is oor die algemeen plat, maar het 'n geleidelike gradiënt van die tweede Lesmos tot by die Variante Ascari. As gevolg van die lae aërodinamiese profiel wat benodig word, met die gevolglike laer afwaartse druk,[6] is die greep baie laag; onderstuur is 'n ernstiger saak as by ander renbane; die teenoorgestelde effek, oorstuur, is egter ook in die tweede sektor aanwesig, wat die gebruik van 'n baie kenmerkende teenoorgestelde sluitstuurtegniek vereis. Aangesien beide maksimum krag en minimale sleur die sleutel is vir hoë topsnelhede in die pylvakke, kan slegs deelnemers met genoegsame krag of aërodinamiese doeltreffendheid tot hul beskikking goeie wedrenuitslae behaal.

Ander sportkodes

wysig

Benewens Formule Een, was die baan vroeër die gasheer vir die 1000 km Monza en uithourit-sportmotorwedren wat gehou is as deel van die Wêreld-sportmotorkampioenskap en die Le Mans-reeks. Monza het ook die unieke Race of Two Worlds-byeenkomste aangebied, wat probeer het om Formule Een- en USAC Nasionale Kampioenskapmotors teen mekaar te laat meeding. Die renbaan het ook vroeër renne gehou van die Grand Prix-motorfietsrenne (Italiaanse Motorfiets-Grand Prix), die wêreldkampioenskapstoernooi, die TCR Internasionale reeks, die Superfiets-wêreldkampioenskap, die Formule Renault 3.5-reeks en die Auto GP. Monza hou tans rondes van die Blancpain GT-reeks uithourit, die Internasionale GT-ope en die Euroformula-ope-kampioenskap, asook verskeie plaaslike kampioenskappe, soos die TCR Italiaanse reeks, die Italiaanse GT-kampioenskap, die Porsche Carrera Cup Italia en die Italiaanse F4-kampioenskap, asook die Monza-tydrenskou.

Monza is ook gasheer vir fietsry- en hardloopbyeenkomste, veral die Monza 12-uurfietsmaraton[7] en die Monza 21-halfmaraton.[8] Die plek is ook deur Nike-wetenskaplikes gekies vir die Breaking2-byeenkoms, waar drie hardlopers probeer het om die 2 uur-hindernis vir die maraton te breek. Eliud Kipchoge het dit in 2:00:25 gehardloop.

Die Monza-baan was ook reeds die plek van baie noodlottige ongelukke, veral in die vroeë jare van die Formule Een-wêreldkampioenskap,[6] en het die lewens van 52 jaers en 35 toeskouers geëis. Baanwysigings het voortdurend plaasgevind om die veiligheid van die toeskouers te verbeter en die snelheid in draaie te verminder,[5] maar dit word steeds deur die huidige jaers gekritiseer vanweë die gebrek aan afloopgebiede, veral beroemd op die chicane wat die Variante della Roggia sny.

Geskiedenis

wysig

Vroeë geskiedenis

wysig
 
Die wegspringrooster van die "1st Cup Fiera di Milano"-wedren wat in 1925 gehou is.
 
'n Wedren in 1925 met motors wat oor die brug jaag.
 
Die skuinshelling van die Pista di Alta Velocità, 2003.

Die eerste baan is van Mei tot Julie 1922 deur 3 500 werkers gebou, gefinansier deur die Milan Automobile Club[4] – wat die Società Incremento Automobilismo e Sport (SIAS) geskep het om die baan te bestuur. Die aanvanklike perseel was 3,4 vk km groot met 10 km van macadampad – wat 'n 4,5 km lusbaan was, en 'n 5,5 km padbaan. Die baan is amptelik op 3 September 1922 geopen, met die eerste wedren die tweede Italiaanse Grand Prix wat op 10 September 1922 gehou is.[9]

In 1928 eindig die ernstigste Italiaanse renongeluk tot nog toe [4][6] in die dood van die bestuurder Emilio Materassi en 27 toeskouers tydens die Grand Prix van daardie jaar. Die ongeluk het daartoe gelei dat verdere Grand Prix-renne tot in 1932 slegs op die hoëspoedlus toegelaat is.[10] Om hierdie rede is die Italiaanse Grand Prix eers weer in 1931 gehou nadat Vincenzo Florio die Florio Circuit in 1930 bekendgestel het. Die Italiaanse Grand Prix van 1933 is op die oorspronklike volledige uitleg gehou, maar dit is gekenmerk deur die dood van drie renjaers[9][11] en die uitleg van die Grand Prix-baan is daarom verander: in 1934 word 'n korter baan met twee lane van die reguit lyn verbind met 'n haarnaaldboog, Curva Sud van die helling (met 'n dubbele chicane) wat in die teenoorgestelde rigting as gewoonlik gery word, die 'Florio-skakel' en die Curva Sud (met 'n klein chicane). Hierdie opset is as te stadig beskou en in 1935 is die Florio Circuit weer gebruik, hierdie keer met vier tydelike chicanes en nog 'n permanente een (langs die Curva Sud van die helling). In 1938 word slegs die laaste gebruik.[12]

In 1938–39 is daar 'n groot herbouing onderneem, met die oprig van nuwe pawiljoene en ingange, die oppervlak van die baan is oorgeteer, die hoëspoedring is verwyder en twee nuwe draaie is by die suidelike deel van die baan ingevoeg.[9][10] Die gevolglike uitleg het 'n Grand Prix-trajek van 6,30 km (3,91 myl) opgelewer, wat gebruik is tot 1954.[13] Die uitbreek van die Tweede Wêreldoorlog het tot gevolg gehad dat resies op die baan tot 1948 opgeskort is, en dele van die baan het verwaarloos weens 'n gebrek aan onderhoud en militêre gebruik.[5] Aan die begin van 1948 is Monza oor 'n periode van twee maande opgeknap en op 17 Oktober 1948 is 'n Grand Prix gehou.

Baanveranderings en modernisering

wysig

Beide motor- en Grand Prix-motorfietswedrenne was gereelde besienswaardighede by Monza.[14] Die wedrenne behels dat bestuurders voordurend mededingende motors se windstroom gevolg het, wat verskeie noue uitslae opgelewer het, soos in 1967, 1969 en 1971.

Namate die spoed van die masjiene toegeneem het, is daar in 1972 twee chicanes bygevoeg om die snelheid van die resies te verminder – die Variante del Rettifilo in die middel van die begin / eindpylvak,[15] en die Variante Ascari.[9] Dit het gelei tot 'n nuwe baan van 5,755 km (3,567 myl). Grand Prix-motorfietse het voortgegaan om die baanroete wat nie verstadig is nie, te gebruik totdat twee ernstige ongelukke tot vyf sterftes gelei het, waaronder Renzo Pasolini en Jarno Saarinen in 1973, en motorfietsrenne het eers in 1981 teruggekeer na Monza. Dit het gou geblyk dat die chicanes van 1972 ondoeltreffend is om motors te vertraag; die Vialone is in 1974 herbou, die ander, Curva Grande in 1976, en 'n derde ook in 1976 voor die Lesmo, met uitgebreide afloopgedeeltes. Die Grand Prix-trajek is na hierdie veranderinge verleng tot 5,80 km (3,604 myl).

Met verbeterde tegnologie wat steeds die spoed van renmotors verhoog het, is die baan in 1979 weer aangepas, met toegevoegde sywalletjies, uitgebreide afloopareas en bandversperrings om die veiligheid van bestuurders wat van die baan afjaag, te verbeter.[16] Die infrastruktuur is ook verbeter, met kuipe wat nou 46 motors kon akkommodeer, en 'n opgegradeerde berging- en ondersoekfasiliteite. Hierdie veranderinge het die wêreldkampioenskap vir motorfietse aangemoedig om in 1981 terug te keer, maar verdere veiligheidswerk moes gedurende die 1980s onderneem word. Ook in die 1980's is die podium-, berging- en kuipekompleks, pawiljoene[17] en die kampeerterrein herbou of verbeter.[9]

In die veiligheidsbewuste jare na die dood van Ayrton Senna in 1994 (hoewel op 'n ander baan), is die drie lang kurwes 'gekrimp' om groter gruisputte te installeer, wat die rondte tot 5,770 km verkort het.[17] In 1997 is die pawiljoene herbou om die kapasiteit tot 51 000 uit te brei. In 2000 is die chicane op die hoofpylvak verander, en verander van 'n dubbele links-regs-chicane na 'n enkele regs-linkse chicane in 'n poging om die gereelde ongelukke by die wegspring te verminder weens die bouvorm van die remarea, hoewel dit steeds as onveilig geag is ten opsigte van motorfietswedrenne.

'n Rondte op die baan in 'n Formule Een-motor

wysig
 
Satellietfoto van die baan in 2018
 
Die 1,12 km-lange begin / eindpylvak.[18]

Monza bestaan uit baie lang pylvakke en nou chicanes, wat 'n premie plaas op goeie remstabiliteit en -traksie. Die 5,973 km baan[19] is veeleisend op ratkaste, met baie ratwisselings per rondte. Formule 1-enjins is byna 80% van die rondte op volstoom, met enjins wat ingee 'n algemene gesig, soos met Fernando Alonso in die Italiaanse Grand Prix van 2006.

Vir Monza word Formule Een-motors met een van die kleinste vlerkhoeke op die F1-kalender opgestel, om die laagste sleur in die pylvakke te verseker. Daar is net 6 hoekkomplekse by Monza: die eerste twee chicanes, die twee Lesmos, die Ascari-kompleks en die Parabolica. Om hierdie rede word motors vir die beste prestasie op 'n reguit pylvak opgestel.

Motors nader die eerste draai teen 340 km/h in agtste rat,[19] rem op ongeveer 120 meter voor die eerste chicane – die Variante del Rettifilo – gaan dit binne teen 86 km/h in eerste rat, en verlaat dit teen 74 km/h in tweede rat. Dit is die toneel van baie eerste rondte-ongelukke. Hoër randstene is in 2009 by die eerste twee chicanes geïnstalleer om te verhoed dat bestuurders die hoeke sny.[20]

Goeie trekkrag uit die eerste draai is noodsaaklik vir 'n vinnige rondte. Die behoud van spoed deur die eerste chicane word moontlik gemaak deur 'n byna-reguit lyn te ry, aangesien 'n klein fout hier daartoe kan lei dat baie tyd deur die Curva Grande tot by die Variante della Roggia-chicane in sewende rat verlore gaan, teen 330 km/h.[19] Die rempunt is net onder die brug. Die randsteen is baie gevaarlik, en dit is baie maklik vir 'n motor om ongebalanseerd te raak en 'n bestuurder om beheer te verloor, soos met Kimi Räikkönen in 2005 gebeur het. Hierdie chicane is waarskynlik die beste verbysteekkans op die rondte, aangesien dit die enigste is met die "stadige draai, lang reguit, stadige draai"; een van die kenmerke van moderne renbane.

 
Lugfoto van die Autodromo van Monza, met die dorpie Villasanta in die boonste gedeelte. Die stad Monza is suid regs buite die foto.

Die Curve di Lesmo is twee draaie wat nie so vinnig is soos voorheen nie, maar steeds uitdagend bly. Die eerste is blind, en dit is baie belangrik dat al die syplaveisels gebruik word. 'n Fout in een van hierdie draaie sal lei tot 'n besoek aan die gruisput, terwyl goeie uitgangspunte die motor kan opstel vir 'n verbysteek na die Variante Ascari.

Die afdraande pylvak na Variante Ascari is baie hobbelrig onder die brug. Variante Ascari is 'n baie moeilike opeenvolging van draaie en is die sleutel tot die rondtetyd.

Die laaste uitdaging is die Curva Parabolica: nader aan 335 km/h in sewende rat,[19] motors dans vinnig om die draai, met 'n toppunt in vierde rat teen 215 km/h en uit in vyfde rat teen 285 km/h, versnel reguit na die hoofpylvak. 'n Goeie uitgang en glystroom van 'n mede-drywer langs die hoofroete kan 'n inhaalgeleentheid lewer onder swaar remme in Variante del Rettifilo; dit is egter moeilik om 'n leiermotor deur die Parabolica te volg, aangesien die sleep die afwaartse drukkragte en indraaispoed verminder.

Die maksimum snelheid behaal in 'n Formule Een-motor in 2019 is 360 km/h, gemeet aan die einde van die begin / eindpylvak.[21] Renjaers ervaar 'n maksimum g-krag van 4,50 tydens spoedafname, aangesien die baan baie dramatiese hoë tot lae snelheidsoorgange het.[22][19]

Kimi Räikkönen het die vinnigste rondtetyd vir die voorwegspringposisie in Monza in 2018 Italiaanse Grand Prix aangeteken, toe hy 1:19.119 geklok het teen 'n gemiddelde spoed van 263.587 km/h – die vinnigste rondte wat aangeteken is in die kwalifisering vir 'n wêreldkampioenskapsbyeenkoms.

Sterftes weens ongelukke

wysig
  • 1922, Fritz Kuhn (Austro-Daimler), sterf tydens oefening vir die Italiaanse Grand Prix van 1922 [11]
  • 1923 Enrico Giaccone, ry as passasier in 'n Fiat 805 tydens privaattoetsing, met Pietro Bordino wat bestuur
  • 1923 Ugo Sivocci (Alfa Romeo P1), sterf tydens oefening vir die Italiaanse Grand Prix van 1923
  • 1924 Graaf Louis Zborowski (Mercedes), dood nadat hy tydens die Italiaanse Grand Prix van 1924 by Lesmo in 'n boom vasjaag
  • 1928 Emilio Materassi en 27 toeskouers is dood nadat Materassi tydens die Italiaanse Grand Prix van 1928 sy Talbot in die hoofpawiljoen ingejaag het.[4]
  • 1931 Luigi Arcangeli (Alfa Romeo), sterf nadat hy in Lesmo bots tydens die oefening vir die Italiaanse Grand Prix van 1931
  • 1933 Giuseppe Campari (Alfa Romeo Tipo B 2,6 liter), Mario Umberto Borzacchini (Maserati 8C-3000) en Stanislas Czaykowski (Bugatti), sterf in die Monza Grand Prix van 1933.[10]
  • 1954 Rupert Hollaus, sterf tydens oefening vir die Italiaanse motorfiets Grand Prix
  • 1955 Alberto Ascari, sterf tydens privaattoetse op die Vialone, wat nou die Ascari-chicane is, en 'n Ferrari 750 Monza bestuur het, net vier dae na sy hawe-ongeluk in die 1955 Grand Prix in Monaco
  • 1961 Wolfgang von Trips[14] en 14 toeskouers sterf nadat von Trips met Jim Clark bots op die tweede rondte van die Italiaanse Grand Prix van 1961 naderend die Parabolica
  • 1965 Bruno Deserti, sterf tydens die amptelike toetsing van Ferrari voor Le Mans in 'n Ferrari P2/3 4000 cc
  • 1965 Tommy Spychiger, dood tydens 1000K-sportmotorren in 'n Ferrari 365P2
  • 1970 Jochen Rindt, sterf tydens oefening vir die Italiaanse Grand Prix van 1970
  • 1973 Renzo Pasolini, Jarno Saarinen, sterf in 'n massa-ongeluk in die Curva Grande tydens die 250 cc-klas van die Nations Grand Prix [15]
  • 1973 Carlo Chionio, Renzo Colombini en Renato Galtrucco tydens 'n wedren vir die 500 cc Junior Italiaanse motorfietskampioenskap.
  • 1974 Silvio Moser, is na 'n maand in die hospitaal oorlede nadat hy beserings opgedoen het in die 1000 km Monza-wedren.
  • 1978 Ronnie Peterson, is in die hospitaal oorlede na 'n ongeluk tydens die wegspring van die 1978 Italiaanse Grand Prix[9]
  • 1998 Michael Paquay, Belgiese motorfietsrenjaer, sterf na 'n ongeluk tydens oefening vir die Italiaanse ronde van die Wêreldsuperkampioenskappe, Honda CBR 600
  • 2000 Paolo Gislimberti, 'n baanbeampte wat deur puin getref is tydens 'n ongeluk in die Italiaanse Grand Prix[23]

Verwysings

wysig
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 "Autodromo Nazionale Monza – Company profile". Autodromo Nazionale Monza (in Engels). MonzaNet.it. 2007. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Julie 2009. Besoek op 17 September 2009.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 "Autodromo Nazionale Monza – Areas & Structures". Autodromo Nazionale Monza (in Engels). MonzaNet.it. 2007. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 April 2009. Besoek op 17 September 2009.
  3. ↑ "History". Autodromo Nazionale Monza (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Oktober 2016.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 "1922–1928: Construction and first races on the original tracks". Autodromo Nazionale Monza (in Engels). MonzaNet.it. 2007. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 Mei 2009. Besoek op 17 September 2009.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 "The hidden history of the Monza banking". Formula One Administration Ltd (in Engels). Formula1.com. 30 Augustus 2005. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Oktober 2014. Besoek op 17 September 2009.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 "Fórmula 1: los pilotos tienen miedo por la seguridad en Monza" [Formula 1: the drivers are afraid for safety at Monza] (in Spaans). Clairín.com. 5 September 2006. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 Augustus 2009. Besoek op 17 September 2009.
  7. ↑ "Monza 12h Cycling Marathon official website". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Augustus 2019. Besoek op 28 Maart 2020.
  8. ↑ "Monza21 Half Marathon official website". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Augustus 2019. Besoek op 28 Maart 2020.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 "Autodromo Nazionale di Monza – History". The Formula One DataBase. F1db.com. 6 April 2005. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Oktober 2009. Besoek op 17 September 2009.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 "1929–1939: In consequence of the Materassi's accident, races are run on the alternative tracks". Autodromo Nazionale Monza (in Engels). MonzaNet.it. 2007. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 Mei 2009. Besoek op 17 September 2009.
  11. ↑ 11,0 11,1 "8W – When? – 1933 Monza GP, "Black Sunday"" (in Engels). Forix.autosport.com. Mei 2001. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 September 2019. Besoek op 17 September 2009.
  12. ↑ "TRACKS – ITALY". www.kolumbus.fi (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Oktober 2019. Besoek op 28 Maart 2020.
  13. ↑ "1940–1954: After the war interruption, the activity starts again in 1948". Autodromo Nazionale Monza (in Engels). MonzaNet.it. 2007. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 Mei 2009. Besoek op 17 September 2009.
  14. ↑ 14,0 14,1 "1955–1971: Construction of the high speed track and other important works". Autodromo Nazionale Monza (in Engels). MonzaNet.it. 2007. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 Mei 2009. Besoek op 17 September 2009.
  15. ↑ 15,0 15,1 "1972–1978: Chicane and variants to reduce the high speed". Autodromo Nazionale Monza (in Engels). MonzaNet.it. 2007. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 Mei 2009. Besoek op 17 September 2009.
  16. ↑ "1979–1988: New works to update the circuit". Autodromo Nazionale Monza (in Engels). MonzaNet.it. 2007. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 Mei 2009. Besoek op 17 September 2009.
  17. ↑ 17,0 17,1 "1989–1997: New pit complex and the interventions for the security". Autodromo Nazionale Monza (in Engels). MonzaNet.it. 2007. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 Mei 2009. Besoek op 17 September 2009.
  18. ↑ "McLaren Formula 1 – 2015 Italian Grand Prix Preview" (in Engels). McLaren. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 Augustus 2016. Besoek op 12 Januarie 2016.
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 "Formula 1 Gran Premio Santander D'Italia 2009 (Monza) – interactive circuit map". Formula One Administration Ltd (in Engels). Formula1.com. 1999–2009. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Mei 2013. Besoek op 17 September 2009.
  20. ↑ "Bigger kerbs installed for Monza chicanes" (in Engels). formula 1.com. 8 September 2009. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 November 2014. Besoek op 21 September 2009.
  21. ↑ "Formula 1 Gran Premio Heineken d'Italia 2019 – Race Maximum Speeds" (in Engels). FIA. 8 September 2019. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 Maart 2020. Besoek op 8 September 2019.
  22. ↑ Golson, Jordan. "The Ultra-Fast F1 Track Where the Biggest Problem Is Slowing Down" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 September 2018. Besoek op 4 September 2016.
  23. ↑ "Grand Prix death casts doubt over Monza circuit" (in Engels). CNN. 11 September 2000. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 September 2007. Besoek op 22 Februarie 2016.
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Autodromo_Nazionale_di_Monza&oldid=2474648"