Beskikbaarheidsheuristiek
Die beskikbaarheidsheuristiek (in Engels: "availability heuristic") is 'n verstandelike kortpad wat staatmaak op onmiddellike voorbeelde wat by 'n gegewe persoon opkom wanneer hy 'n spesifieke onderwerp, konsep, metode of besluit evalueer. Die beskikbaarheidsheuristiek werk op die idee dat as iets onthou kan word, dit belangrik of ten minste belangriker moet wees as alternatiewe oplossings wat nie so maklik onthou word nie.[1] Gevolglik, onder die beskikbaarheidsheuristiek, is mense geneig om hul uitsprake ten opsigte van meer onlangse inligting te weeg en sodoende nuwe menings bevooroordeeld te maak oor die jongste nuus.[2][3]
Die beskikbaarheid van gevolge verbonde aan 'n aksie hou positief verband met die persepsies van die omvang van die gevolge van die aksie. Met ander woorde, hoe makliker dit is om die gevolge van iets te onthou, hoe belangriker word die gevolge daarvan beskou. Mense berus veral op die inhoud van hul herinnering as die implikasies daarvan nie in twyfel getrek word deur die probleme wat hulle ervaar om die relevante materiaal na vore te bring nie.
Geskiedenis
wysigIn 1973 het Amos Tversky en Daniel Kahneman hierdie verskynsel bestudeer en dit die 'beskikbaarheidsheuristiek' bestempel. Voor hierdie navorsing was die aanvaarde verklaring vir menslike gedrag die 'rasionele agent'. 'n Rasionele agent is 'n agent met duidelike voorkeure wat onsekerheid modelleer deur verwagte waardes van veranderlikes of funksies van veranderlikes te gebruik, en dan altyd kies om die aksie uit te voer met die optimale verwagte uitkoms vir homself uit alle uitvoerbare aksies. 'n Rasionele agent kan enigiets wees wat besluite neem, gewoonlik 'n persoon, firma, masjien of sagteware.
Tversky en Kahneman het gevind dat oordeel onder onsekerheid dikwels op 'n beperkte aantal vereenvoudigde heuristieke eerder as omvattende algoritmiese prosessering staatmaak.[4]
Verduideliking
wysigBaie navorsers het probeer om die sielkundige proses wat die beskikbaarheid heuristies skep, te identifiseer.
Tversky en Kahneman het geredeneer dat die aantal voorbeelde wat uit die geheue herroep word, gebruik word om die frekwensie waarmee sulke gevalle voorkom, af te lei. In 'n eksperiment om hierdie verduideliking te toets, het die deelnemers geluister na 'n lys van name met 19 beroemde vroue en 20 minder bekende mans, of 19 beroemde mans en 20 minder bekende vroue. Vervolgens is sommige deelnemers gevra om soveel moontlik name te herroep, terwyl ander gevra is om te bepaal of manlike of vroulike name meer gereeld op die lys voorgekom het. Natuurlik word die name van die beroemde mense meer gereeld herroep in vergelyking met dié van die minder bekende beroemdhede. Die meerderheid van die deelnemers het verkeerd geoordeel dat die geslag wat met meer beroemde name geassosieer word, meer gereeld aangebied is as die geslag wat met minder bekende name geassosieer word. Tversky en Kahneman het tot die gevolgtrekking gekom dat hoewel die beskikbaarheidsheuristiek in baie situasies 'n effektiewe strategie is, dit tot voorspelbare foutpatrone kan lei.[5]
Navorsing
wysigIn die eerste ondersoek van Tversky & Kahneman oor die beskikbaarheidsheuristiek, is deelnemers gevra: "As 'n ewekansige woord uit 'n Engelse teks geneem word, is dit waarskynliker dat die woord met 'n "K" begin, of dat die derde letter "K" is?" Hulle argumenteer dat Engelssprekende mense onmiddellik aan baie woorde sou dink wat begin met die letter "K" (kangaroo, kitchen, kale), maar dat dit 'n meer gekonsentreerde poging sal verg om aan woorde te dink waarin "K" die derde letter is (acknowledge, ask). Resultate het aangedui dat die deelnemers die aantal woorde wat met die letter "K" begin oorskat het, en die aantal woorde wat "K" as die derde letter het ondergeskat het. Tversky en Kahneman kom tot die gevolgtrekking dat mense vrae soos hierdie beantwoord deur die beskikbaarheid van die twee kategorieë te vergelyk en te beoordeel hoe maklik hulle hierdie gevalle kan onthou. Met ander woorde, dit is makliker om te dink aan woorde wat met "K" begin, meer as woorde met "K" as die derde letter. Mense beoordeel dus woorde wat met 'n "K" begin, as 'n meer algemene voorkoms. In werklikheid bevat 'n tipiese teks egter twee keer soveel woorde wat "K" het as die derde letter as "K" as die eerste letter. In Engels is daar ook drie keer meer woorde met "K" in die derde posisie as woorde wat met "K" begin.[5]
In 'n tweede toets toe deelnemers gevra is om take te voltooi waar hulle 'n getal moet skat, sal hulle die eindresultaat dikwels onderskat. Deelnemers het hul finale skatting gegrond op 'n vinnige eerste indruk van die probleem. Deelnemers het veral gesukkel toe die probleme uit veelvuldige stappe bestaan. Dit het plaasgevind omdat deelnemers hul beraming op 'n eerste indruk gegrond het. Deelnemers kon nie kompenseer vir die hoë groeitempo in die latere stappe nie weens die indruk wat hulle in die eerste stappe gevorm het. Dit is goed getoon in 'n taak wat die deelnemers gevra het om die antwoord op 'n vermenigvuldigingstaak te skat, waarin die getalle aangebied is as
- 1 x 2 x 3 x 4 x 5 x 6 x 7 x 8
- of
- 8 x 7 x 6 x 5 x 4 x 3 x 2 x 1.
Deelnemers wat eerstens die wiskundige probleem met die groter getalle (8 x 7 x 6 x...) ontvang het, het 'n aansienlik hoër resultaat geskat as deelnemers met die laer getalle eerste (1 x 2 x 3 x...). Deelnemers het net 'n kort tydjie gehad om die skatting te maak, en dus het hul beramings gebaseer op wat maklik beskikbaar was, wat in hierdie geval die eerste paar getalle in die ry was.[5]
Gedragspatrone
wysigIn 'n studie deur Hayibor en Wasieleski is bevind dat die beskikbaarheid van ander wat glo dat 'n bepaalde daad moreel aanvaarbaar is, positief verband hou met ander se persepsies van die moraliteit van daardie handeling. Dit dui daarop dat die beskikbaarheidheuristiek ook 'n invloed het op etiese besluitneming en etiese gedrag in organisasies.[6]
Navorsers het in 1989 voorspel dat jurielede 'n getuie as meer bedrieglik sou beoordeel as die getuie eers eerlik was en daarna in 'n leuen betrap was, as toe die getuie eerste betrap is voordat hy die waarheid vertel het. As die beskikbaarheidsheuristiek hierin 'n rol gespeel het, sou die tweede plek in die beoordelaars se gedagtes bly (aangesien dit meer onlangs was), en hulle sou waarskynlik die getuie se waarheid onthou. Om dit te toets, het 312 universiteitstudente die rolle van beoordelaars gespeel en na 'n video-opname gekyk van 'n getuie wat tydens 'n verhoor getuienis lewer. Resultate het die hipotese bevestig, aangesien beoordelaars die meeste beïnvloed is deur die nuutste aksie.[7]
Verwysings
wysig- ↑ Esgate, Anthony; Groome, David. Inleiding tot Toegepaste Kognitiewe-Sielkunde (in Engels). Psychology Press. p. 201. ISBN 978-1-84169-318-7.
- ↑ Colman, Andrew M. (2009). "Availability Heuristic - Oxford Reference". Woordeboek vir Sielkunde (in Engels). Oxford University Press. 4. doi:10.1093/acref/9780199534067.001.0001. Besoek op 31 Julie 2019.
- ↑ Kenton, Will (19 November 2003). Gedragsfinansies (Engels). Investopedia. URL besoek op 31 Julie 2019.
- ↑ Gilovich, Thomas; Griffin, Dale; Kahneman, Daniel (8 Junie 2002). Heuristics and Biases: The Psychology of Intuitive Judgment (in Engels). ISBN 9780521796798. Besoek op 31 Julie 2019.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Tversky, Amos; Kahneman, Daniel (1973). "Availability: A heuristic for judging frequency and probability". Cognitive Psychology (in Engels). 5 (2): 207–232. doi:10.1016/0010-0285(73)90033-9. ISSN 0010-0285.
- ↑ Hayibor, Sefa; Wasieleski, David M. (2008). "Effekte van die gebruik van die beskikbaarheidsheuristiek op etiese besluitneming in organisasies". Tydskrif vir Bedryfsetiek (in Engels). 84 (S1): 151–165. doi:10.1007/s10551-008-9690-7. ISSN 0167-4544.
- ↑ deTurck, M. A.; Texter, L.A.; Harszlak, J.J. (1989). "Effekte van doelstellings vir die verwerking van inligting op vonnisse oor misleiding ná meineed". Kommunikasie-navorsing (in Engels). 16 (3): 434–452. doi:10.1177/009365089016003006. ISSN 0093-6502.