Etiek

Etiek is die studie van morele waardes en gebruike uit 'n filosofiese oogpunt. Die konsepte van wat reg en verkeerd is, goed en kwaad is, en wat verantwoordelikheid beteken, word hierdeur ondersoek.

Drie tipes etiek: normatief, beskrywend en meta-eties

In die studie van etiek is dit baie belangrik om te onderskei tussen die drie maniere hoe 'n mens morele vrae kan benader: mens kan probeer vasstel en argumenteer vir hoe mens hoort te gedra (normatiewe etiek), mens kan probeer vas stel hoe verskeie mense oor die wêreld en deur die geskiedenis geglo het hulle hulself moet gedra (beskrywende etiek) of mens kan vrae vra oor die etiek self (meta-etiek).

Normatiewe etiek is die veld wat die meeste aandag kry, en is moontlik die oudste veld van filosofie. Sokrates, bv., het sy ondersoeke beskryf as 'n poging om 'n antwoord te gee aan die vraag: "hoe moet mens lewe?". Enige antwoord tot so 'n vraag is normatief: dit bepaal dat mens só moet maak en nie sús nie. Wanneer ookal iemand probeer vas stel of 'n aksie reg of verkeerd is, is hul besig met normatiewe etiek. Dié veld staan in dié verhouding met die ander twee rigtings: wanneer iemand vir u 'n volledige beskrywing van enige bestaande etiese gedrag gee, kan u sinvol vra 'is dié die regte manier om te gedra?', dus kan mens sien dat beskrywende etiek nie noodwendig normatiewe implikasies het nie; so ook vir meta-etiese teorieë, want mens sê bv. dat dit verkeerd is om kinders te martel of om lewende katte aan die brand te slaan sonder om enigiets te sê oor wat die oorsprong van geregtigheid is, en mens wil gewoonlik sê dat sulke askies verkeerd is watookal die regte meta-etiese storie is.

Beskrywende etiek is tipies van antropologie, juis omdat dit moeilik is om enige filosofiese implikasies vas te stel vanuit 'n beskrywing van die morele gelowe van 'n sekere groep mense in 'n sekere tyd en plek. Vir die meeste mense is die inhoud van die meeste etiese stelsels slegs 'n nuuskierigheid: hul is grotendeels net geïntereseerd in wat die inhoud van hul eie etiese beleid is, en dalk oor 'n paar na-verwante belkeide, omdat hul slegs oor dié beleide voel dat hulle óók só moet maak. 'n Algemene teorie wat alle bestaande etiese stelsels in ag neem sou 'n meta-etiese teorie wees, omdat dit 'n storie sou wees oor wat die etiek in die algemeen is.

Meta-etiek is die studie van die konsepte van etiek: dit probeer om vas te stel wat morele terme beteken, wat die rol van etiek in mense se lewens is, wat die rol van taal in moraliteit is, watse eienskappe van die wêreld is van morele belang, en ander sulke filosofiese vrae aangaande moraliteit wat nie vrae is oor wat reg of verkeerd is nie. Tipiese meta-etiese vrae is: 'is daar etiese feite?', of 'wat maak 'n lewe 'n goeie lewe om te hê?'. Terwyl verskeie filosowe, soos Aristoteles, Kant, en meer onlangs, R.M. Hare, probeer om vanuit 'n meta-etiese teorie na 'n normatiewe teorie te beweeg, is dit nie oogeenlopend dat so 'n poging suksesvol sou wees nie. Terwyl filosowe gereeld genoeg voorbeelde uit beskrywende etiek uitwys as ondersteuning of teenvoorbeelde vir verskeie meta-etiese teorieë, werk meeste filosowe meeste van die tyd vanuit hul eie etiese agtergrond liewers as die van mense van 'n ander kultuur.

Toegepaste etiek

In toegepaste etiek word die praktiese implikasies van teoretiese etiek aangewend om vraagstukke in ons daaglikse bestaan te beantwoord. So kry ons bv mediese etiek, omgewings etiek, politiese etiek, finansiële etiek, geregtelike etiek ens. Dit is in dié veld waar mens vrae soos, 'is aborsie aanvaarbaar?', of 'hoe moet ons diere behandel?' probeer antwoord, tipies deur te bepaal hoe mens se gunsteling normatiewe teorie hierdie vrae beantwoord en dat dié antwoord beter as die ander kandidate is.