Immanuel Kant
Immanuel Kant (IFA: [ɪmanuəl kant]; 22 April 1724 – 12 Februarie 1804) was 'n 18de-eeuse Duits-sprekende filosoof in die Pruisiese stad van Koningsberg (Duits: Königsberg, nou Kaliningrad, Rusland). Hy word as een van die mees invloedryke denkers in Europa en van die Verligting beskou.
| Immanuel Kant | |
| |
| Gebore | 22 April 1724 Koningsberg, Pruise (tans Kaliningrad, Rusland) |
|---|---|
| Oorlede | 12 Februarie 1804 (op 79) Koningsberg, Pruise |
| Blyplek | Koningsberg, Pruise |
| Nasionaliteit | .svg){kind=small} Koninkryk Pruise
|
| Vakgebied | Idealisme, epistemologie, metafisika, etiek, kosmogonie |
| Beïnvloed deur | Wolff, Baumgarten, Plato, Aristoteles, Empiricus, Hume, Descartes, Spinoza, Leibniz, Locke, Rousseau, Newton, Emanuel Swedenborg, Euclid |
| Invloed op | Feitlik al die daaropvolgende Westerse filosofie, veral die filosowe Fichte, Schelling, Jacobi, Ludwig von Mises, Reinhold, F. Schlegel, A. Schlegel, Hegel, Schopenhauer, Nietzsche, Peirce, Husserl, Heidegger, Cassirer, Habermas, Rawls, Chomsky, Piaget, Kierkegaard, T.W. Adorno, Hilbert, Foucault, Weber, Strawson, Strauss, McDowell, Simmel, Azurmendi, Guyer, Seung |
| Handtekening | 
|
Sy belangrikste werk is die Kritiek van Reine Beredenering (Duits: Kritik der reinen Vernunft), 'n kritiese ondersoek van die mens se verstand. In dié boek argumenteer Kant dat die mens nie direkte kontak met die werklikheid het nie, maar dat ondervinding van die wêreld bemiddel word deur kategorieë van verstand. Indien dit waar is beteken dit nie dat kennis van die wêreld vir ons afgesluit is nie, maar dat die manier hoe die wêreld aan ons verskyn gedeeltelik afhang van hoe ons verstand werk. 'n Bekende voorbeeld is Kant se stelling dat tyd en ruimte nie eienskappe van die wêreld self is nie, maar konsepte is wat die verstand op ondervinding toepas as 'n manier om 'n wêreldbeskouing te orden. Die Kritiek van Reine Vernuf is Kant se belangrikste bydrae tot epistemologie en metafisika. Hy skryf ook twee ander kritiese werke: die Kritiek van Praktiese Beredenering (Duits: Kritik der praktischen Vernunft) aangaande etiek, en die Kritiek van Beoordeling (Duits: Kritik der Urteilskraft) oor estetika en teleologie. In etiek word Kant beroemd vir sy invloedryke weergawe en verdediging van deontologie, d.w.s. dat die fondament van moraliteit is die pligte wat mens teenoor mens self en ander persone het, spesifiek die plig om mense se status as beredende persone te respekteer. Volgens Kant word mense absoluut verbied om op te tree in teenstelling met die vereistes om beredeneerd te wees. Byvoorbeeld 'n mens moet nooit lieg nie, want as almal lieg dan sou waarheid sinneloos wees en enige kommunikasie onmoontlik. Hy stel die kategoriese imperatief voor: mens moet dít doen en nie dát nie as gevolg van die tipe wese wat mens is, d.w.s. dieselfde pligte tel vir almal wat 'n wese, soos verstandlikheid, deel. Kant se ander etiese werke van belang is die Fundering vir die Metafisika van Sedelikheid (Duits: Grundlegung zur Metaphysik der Sitten) en die Metafisika van Sedelikheid (Duits: Metaphysik der Sitten).
Kant se werk was onmiddellik invloedryk in die Duits-sprekende wêreld. Die filosowe Johann Gottlieb Fichte, Schelling, Hegel en Schopenhauer sien hul teorieë as uitbreidings en verfynings van Kant se filosofie, en dié tradisie ontwikkel tot die Duitse idealisme. Kant se invloed in beide kontinentale en analitiese filosofie is steeds beduidend.