CSS Alabama

Die CSS Alabama (Confederate States Ship Alabama) was 'n oorlogskip in diens van die Gekonfedereerde State van Amerika tydens die Amerikaanse Burgeroorlog. Die skip het beroemdheid verwerf as 'n suksesvolle kaper van vyandelike handelsskepe. Sy het vir bykans twee jaar die oseane deurkruis op soek na buit en om van agtervolging te ontsnap, waartydens sy nie een keer 'n Gekonfedereerde hawe aangedoen nie. Die Alabama is uiteindelik op 19 Junie 1864 net buite die hawe van Cherbourg in Frankryk deur die USS Kearsage gesink. Die geveg het 'n skare van omtrent 15 000 nuuskieriges gelok, en mense het op die strande saamgedrom of selfs in bootjies uitgevaar om die aksie van nader te aanskou.

Die CSS Alabama

In Suid-Afrika is die Alabama veral bekend as gevolg van die liedjie Daar kom die Alibama wat vermoedelik na hierdie skip verwys.

Konstruksie

Die kruiser Alabama is in 1862 in die geheim deur John Laird Sons and Company se skeepswerf in Birkenhead, in die Noorde van Engeland gebou in opdrag van die Gekonfedereerde State. Die skip is ter water gelaat op 15 Mei 1862, en het aanvanklik bekend gestaan as die Enrica. Haar lengte was 67 meter, diepgang 4,2 meter, verplasing 1050 ton, maksimum spoed 13 knope, sy het agt kanonne gehad en 144 bemanningslede. Sy is deur 'n stoomenjin en skroef aangedryf en het 'n steenkool voorraad vir 18 dae gehad, maar sy het ook oor maste beskik om mee te seil en kon daarmee 'n spoed van 10 knope behaal.

Kaaptogte

Die sinking van USS Kearsarge deur CSS Alabama in 1864.

Nadat sy ter water gelaat is, seil sy na die Azores, waar sy aan die Konfederasie oorgedra en op 24 Augustus 1862 tot die CSS Alabama herdoop word. Oor die volgende twee jaar maak sy sewe ekspedisies wat oor 'n groot deel van die Atlantiese- en Indiese oseane sal strek. In totaal bring sy 534 dae ter see deur. Omwille van die blokkade van die Gekonfedereerde hawens deur die Unie-vloot, wat dan ook heelwat sterker as die Gekonfedereerde vloot was, kon die Alabama nie een keer by 'n Gekonfedereerde hawe aandoen nie. Dit het beteken dat sy van neutrale hawens, soos Kaapstad, gebruik moes maak. Gedurende haar vaart, kaap die Alabama 65 Unieskepe, en neem sy meer as 2000 krygsgevangenes sonder om self enige verliese te ly. Hierdeur lewer sy 'n belangrike hupstoot tot die Suide se moraal. Sy het ook bekend geword vir die wyse waarop sy die gevange matrose behandel het. Gedurende al haar togte is die krygsgevangenes goed behandel, en veilig in neutrale hawens of aan neutrale skepe besorg.

CSS Alabama gedenkplaat te Simonstad.

Die eerste tog van die Alabama het in die skeepvaartroetes rondom die Azores plaasgevind, waar sy tien skepe gevang het, waarvan die meeste walvisskepe was. Hierna het sy langs die Noord-Amerikaanse kus gevaar, in die omgewing van Nieu-Engeland en Newfoundland maar ook verder suid, tot by Bermuda. Sy het op dertien skepe jag gemaak, en besluit om tien te verbrand terwyl die ander weer vrygelaat is. Haar derde tog was in die Golf van Meksiko, waar sy hulp verleen het aan Texas, en haar eerste vyandelike oorlogskip, die USS Hatteras, gesink het. Hierna is sy na die Suidelike Atlantiese Oseaan toe, in die omgewing van Brasilië, waar sy haar suksesvolste tyd beleef het, met 'n vangs van 29 skepe.

Kaptein Semmes aanboord die Alabama tydens haar besoek aan Kaapstad in Augustus 1863.

Nadat sy die Atlantiese oseaan oorgesteek en langs die Weskus van Afrika afgeseil het, vaar sy op 29 Julie 1863 Saldanhabaai binne om seker te maak dat daar geen vyandelike skepe in Tafelbaai is nie. Hierna vertrek sy na die hawe in Kaapstad, waar sy in Augustus 1863 noodsaaklike herstelwerk laat doen en nuwe voorrade aanskaf. Oor die volgende paar maande behaal sy, in medewerking met die CSS Tuscaloosa, slegs entlike suksesse in die omgewing rondom die Kaap. Gedurende hierdie periode het die Noordelike skip, die USS Vanderbilt, by Simonstad aangedoen, in 'n vergeefse soektog na die ontwykende Alabama.

Hierna het sy oor die Indiese Oseaan geseil, maar sy het nie veel welslae behaal nie. Sy het verder gevaar, deur die Strate van Malacca, en tot in die Suidelike Stille Oseaan. In Desember 1863 besluit sy egter om om te draai, en via die Kaap na Frankryk toe terug te keer om broodnodige herstelwerk te laat doen.

Slag van Cherbourg

"Kearsarge en die Alabama" tydens die Slag van Cherbourgh, deur Édouard Manet.

Na haar tog vanaf die Stille Oseaan, het die Alabama op 11 Junie 1864 in die Franse hawestad Cherbourg aangekom, en is sy toestemming gegee om in die droogdok herstel te word. Die Noordelike vloot was egter bewus hiervan, en drie dae later bereik die USS Kearsage ook vir Cherbourg. Sy wag net buite die hawe, en blokkeer die ingang terwyl daar op verdere versterkings gewag word. Kaptein Semmes, in beheer van die Alabama, het egter besluit om so gou as moontlik te probeer ontsnap, en stuur dan ook deur diplomatieke kanale 'n uitdagende boodskap aan die kaptein van die Kearsage:

"Dit is my bedoeling om te veg sodra ek die nodige reëlings getref het. Hopelik sal dit nie langer as tot môre, of op die langste, oormôre duur nie. Ek versoek plegtig dat die Kearsage nie sal vertrek voordat ek gereed is om uit te kom nie..."

Aanboord die Kearsarge tydens die geveg.

Op 19 Junie 1864, ten aanskoue van 'n skare van 15 000 mense waarvan sommige spesiaal uit Parys uit gekom het om die geveg te aanskou, vaar die Alabama by die hawe van Cherboug uit. Die geveg wat gevolg het was egter eensydig gewees, vanweë die feit dat die Kearsage se vuur meer akkuraat was, die Alabama sonder broodnodige herstelwerk moes klaarkom en die Kearsage 'n laag kettings oor sy romp gehad het wat 'n pantserskild gevorm het. Na minder as 'n uur se geveg, was die Alabama verwoes en het sy begin sink. Daar is in totaal 21 bemanningslede dood en 20 gewond. Die meerderheid van die oorlewendes is deur die Kearsage gered, terwyl die private Britse jag Deerhound 41 gered het, waaronder Kaptein Semmes.

Bronne

• Gedeeltes van hierdie artikel is uit die Nederlandse en Engelse Wikipedias vertaal.