Kortsprietsprinkaan
Die suborde Caelifera bevat vier groot families sprinkane en een familie dwergkrieke. Sprinkane word algemeen oor die wêreld aangetref en meestal deur hul groot dye aan die springbene en die kort voelhorings gekenmerk. Die spesies wat striduleer ('n skrilgeluid voortbring), doen dit deur óf met hul agterpote oor die abdomen te skuur óf deur hul vlerke te klap terwyl hulle vlieg.
| Kortsprietsprinkane | |
|---|---|
| |
| Romalea microptera van Noord-Amerika | |
| Wetenskaplike klassifikasie | |
| Koninkryk: | |
| Filum: | |
| Klas: | |
| Orde: | |
| Suborde: | Caelifera
|
| Superfamilies en families | |
| |
Indien gehoororgane aanwesig is, word dit op die eerste abdominale segment aangetref. Die sprinkane is hoofsaaklik plantvretend. Sommige lede van die suborde Caelifera toon ook die merkwaardige kenmerk dat hulle onder bepaalde omstandighede groot swerms vorm wat rondtrek en groot skade aan gesaaides en plantegroei aanrig.
Laasgenoemde sprinkane word ook treksprinkane genoem. Navorsing oor hul trekgewoontes het inligting verskaf oor die omstandighede waaronder die diere swerms vorm, sodat sprinkaanplae vroegtydig voorspel en afgeweer kan word.
Treksprinkane
wysigOor die algemeen leef kortsprietsprinkane alleen (alleenlewend of enkelfase) en kom hulle slegs bymekaar om te paar. Nege spesies vorm egter met tussenposes en onder sekere omstandighede swerms en hul gedrag verander. Die verskillende generasies se voorkoms en gedrag verskil so baie dat hulle vroeër as verskillende spesies beskou is. Dit is egter nou bekend dat die alleenlewende sprinkane geleidelik onder die invloed van feromone en hormone 'n swermfase binnegaan (feromone is chemiese stowwe wat in klein konsentrasies afgeskei word en die gedrag van diere beïnvloed). 'n Tussenfase tussen die enkelfase en swermfase word ook onderskei.
.jpg)
Die swerms ontstaan in 'n tydperk van langdurige swak lewensomstandighede. Namate alleenlewende individue se voedsel skaarser word, word hulle gedwing om na gebiede te trek waar voedsel volopper is. Die wyfies kom dan met meer mannetjies in aanraking en begin onder die invloed van manlike feromone meer eiers produseer. Die geslag sprinkane (tussenfase) wat hierna ontstaan, is meer sosiaal as hul voorgangers, maar hulle migreer nie.
Die groter bevolkingsdruk veroorsaak dat die wyfies van die tussenfase nog meer eiers produseer, en die volgende geslag behoort dan trek- of swermsprinkane te wees. Die jong swermsprinkane verskil baie van die jong alleenlewende soort en veral hul swart, rooi en geel skakerings is kenmerkend. Hulle word rooibaadjies of voetgangers genoem. Die volwasse treksprinkaan het ook langer vlerke. Die voetgangers begin reeds met die migrasie.
Hordes voetgangers of rooibaadjies vorm 'n swerm en loop of spring op soek na nuwe voedsel nadat hulle alles in hul tuisveld opgevreet het. Die grootste skade word egter deur die volwasse treksprinkane aangerig. Hulle vlieg in digte swerms en land op plekke waar voedsel beskikbaar is. Alle eetbare plantegroei word dan verorber. Groot sprinkaanswerms wat gesaaides vernietig, is al sedert die oudheid bekend.
Omdat die swerms sulke groot skade kan aanrig, is dit belangrik dat die trekroete presies bepaal word. Die migrasieroete is hoofsaaklik van windrigtings afhanklik en moontlike landingsplekke kan van weervoorspellings afgelei en met insekdoder behandel word. Swerms kan ook per vliegtuig gevolg en hul landingsplekke met insekdoder bespuit word. 'n Beter metode, wat veral in die Karoo toegepas word, is om die beginpunte van swerms op te spoor en die voetgangers daar te vernietig. Vroeër het twee spesies treksprinkane groot skade aan Suid-Afrikaanse landerye aangerig, naamlik die rooivlerksprinkaan (Nomadacris septemfasciata) en die bruintreksprinkaan (Locustana pardalina).
Die bruintreksprinkaan se enkelfase kom in die Karoo, die westelike dele van die Vrystaat en die suidelike dele van Namibië voor en die swerms wat hier ontstaan, kan oor die hele Suider-Afrika migreer. Die eiers word in droë grond gelê en broei kort ná die eerste somerreëns uit. Die eiers is baie bestand teen droogtes en kan etlike jare ondergronds bly.
Die sprinkane se lewensloop is vinnig, sodat etlike generasies in een somer kan leef. 'n Swerm kan dus binne ’n somer ontstaan. Die rooivlerksprinkaan emigreer vanuit die dele noord van Suid-Afrika en hul broeigebiede is veral Tanzanië, Malawi en Zambië. Ander berugte treksprinkane is Locusta migratoria en hulle broeiplek is langs die Niger.
Sien ook
wysigBronnelys
wysig- Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0-908409-67-2, volume 26, bl. 126, 127
Eksterne skakels
wysig
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Kortsprietsprinkaan.
Wikispecies het meer inligting verwant aan Kortsprietsprinkaan
