Dambulla-grottempel
Die Dambulla-grottempel (Singalees: දඹුලු ලෙන් විහාරය, Dam̆būlū Len Vihāraya; Tamil: தம்புள்ளை பொற்கோவில், Tampuḷḷai Poṟkōvil), ook bekend as die Goue Tempel van Dambulla, is ’n wêrelderfenisgebied (vanaf 1991) in die sentrale deel van Sri Lanka. Dit is sowat 148 km oos van Colombo en 72 km noord van Kandy. Dit is die grootste en bes bewaarde grottempelkompleks in die land. Die rotse troon 160 m bo die omringende vlaktes uit.
| Dambulla-grottempel | ||
| ||
| Sittende Boeddhabeeld by die grottempel. | ||
| Plaaslike naam | Singalees: දඹුලු ලෙන් විහාරය Tamil: தம்புள்ளை பொற்கோவில் | |
| Land |  Sri Lanka
| |
| Unesco-wêrelderfenisgebied | ||
| Tipe | Kultureel | |
| Kriteria | i, vi | |
| Verwysing | 561 , 1991 | |
| Streek† | Asië en Stille Oseaan | |
| Beskrywing* | Goue Tempel van Dambulla | |
| † Streek soos deur Unesco geklassifiseer. * Naam soos op die Wêrelderfenislys | ||
Meer as 80 bekende grotte kom in die omringende gebied voor. Die grootste besienswaardighede is oor vyf grotte versprei wat standbeelde en skilderye bevat van Gautama Boeddha en sy lewe. Daar is altesaam 153 Boeddhabeelde, drie standbeelde van konings van Sri Lanka en vier van gode en godinne soos Wisjnoe en die Ganesja. Die muurskilderye beslaan sowat 2 100 m2. Van die uitbeeldings is die verleiding deur die demoon Mara en die Boeddha se eerste diens.
Prehistoriese mense het in die grotte gewoon voor die koms van Boeddhisme in Sri Lanka, want daar is grafte met menslike geraamtes in die gebied wat sowat 2 700 jaar oud is.
Geskiedenis
wysig
Die grottempel dateer van die 1ste eeu v.C. Vyf grotte is onder ’n oorhangende rots geleë waaruit ’n afloopvoor gekerf is om die binnekant droog te hou. In 1938 is suile en gewels by die ingange gebou. Die grotte se plafon bevat ingewikkelde patrone van godsdienstige afbeeldings wat die kontoer van die rotse volg. Daar is standbeelde van Boeddha en bodhisattvas, asook verskeie gode en godinne.
Die grotklooster word steeds gebruik en is een van die bes bewaarde antieke terreine in Sri Lanka. Die klooster dateer van die 3de en 2de eeu v.C. Valagamba van Anuradhapura het die grotte vermoedelik in die 1ste eeu v.C. in ’n tempel omskep. Hy is uit Anuradhapura verban en het hierheen gevlug van Suid-Indiese troonrowers. Nadat hy sy hoofstad ná 15 jaar terugverower het, het die koning ’n tempel gebou om sy dankbaarheid te toon. Baie ander konings het agterna tot die kompleks bygevoeg en teen die 11de eeu was dit ’n groot godsdienssentrum, en is dit steeds. Nissanka Malla van Polonnaruwa het die grotte in 1190 verguld en sowat 70 Boeddhabeelde bygevoeg. Die Koninkryk Kandy het die grotte in die 18de eeu gerestoureer en geverf.
Die vyf grotte
wysig
Die tempel bestaan uit vyf grotte, wat in altaarkamers omskep is. Die kompleks is verreweg die indrukwekkendste van die vele grottempels in Sri Lanka. Van die grotte is:
Grot van die goddelike koning
wysigDie eerste grot word in Singalees Devaraja lena (lena = "grot") genoem, of "Grot van die goddelike koning". Dit word oorheers deur ’n 14 m hoë standbeeld van Boeddha wat uit die rots gekap is. Dit is verskeie kere oorgeverf, waarskynlik die laaste keer in die 20ste eeu. Aan sy voete is sy gunsteling-leerling, Ananda; by sy kop is Wisjnoe, wat volgens tradisie sy goddelike magte gebruik het om die grotte te skep.
Grot van die groot konings
wysig
In die tweede en grootste grot is benewens 16 staande en 40 sittende Boeddhabeelde, ook beelde van die gode Saman en Wisjnoe, en van die konings Vattagamani Abhaya, wat die klooster in die 1ste eeu v.C. vereer het, en Nissanka Malla, wat in die 12de eeu n.C. verantwoordelik was vir die vergulding van 50 standbeelde, soos aangedui deur ’n klipinskripsie by die klooster se ingang. Dié grot word dus Maharaja lena ("Grot van die groot konings") genoem. Waardevolle skilderye uit die 18de eeu teen die plafon beeld tonele uit Boeddha se lewe uit.
Groot nuwe klooster
wysigNog ’n grot, Maha Alut Vihara ("Groot nuwe klooster") het plafon- en muurskilderye in die tipiese Kandy-styl uit die bewind van koning Kirti Sri Rajasinha (1747–1782), wat die eer kry vir die herlewing van Boeddhisme. Daar is ook 50 Boeddhabeelde en ’n standbeeld van die koning.
Bronne
wysig
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
Eksterne skakels
wysig
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Dambulla-grottempel.- Foto's uit die grot
