Wikipedia

Drinkwater

Drinkwater, wat ook bekend staan as drinkbare water, is water wat veilig is om te drink of om te gebruik in die bereiding van kos sonder die gevaar van gesondheidsprobleme. Wêreldwyd het 91% mense in 2015 toegang gehad tot water wat geskik is om te drink.[1] Bykans 4,2 miljard mense het toegang gehad tot kraanwater terwyl 2,4 miljard toegang gehad het tot putte of openbare krane. 1,8 miljard mense gebruik steeds bronne met onveilige drinkwater wat deur ontlasting besmet kan wees. Dit kan lei tot aansteeklike diarree soos onder meer cholera en tifus.

Kraanwater is drinkwater wat voorsien word deur binnenshuise pype en krane vir tuisgebruik.

Water is noodsaaklik vir lewe. Die hoeveelheid drinkwater wat nodig is wissel. Dit hang af van fisiese aktiwiteit, ouderdom, gesondheidkwessies en omgewingstoestande.[2] Na raming drink Amerikaners een liter water per dag met 95% wat minder as drie liter per dag drink.[3] Vir diegene wat in 'n warm klimaat werk, kan tot 16 liter per dag nodig wees. Water maak sowat 60% van die gewig van mans en 55% van die gewig van vroue uit.[4] Babas is sowat 70% tot 80% water, terwyl bejaardes sowat 45% is.[5]

In ontwikkelde lande voldoen kraanwater aan die gehaltestandaarde van drinkwater, hoewel net 'n klein deeltjie daarvan werklik gedrink word of in die bereiding van kos gebruik word. Ander tipiese gebruike is higiëne, toilette en besproeiing. Gryswater kan ook vir toilette en besproeiing gebruik word. Die gebruik daarvan vir besproeiing kan egter met risiko's gepaardgaan. Water kan ook onaanvaarbaar wees weens die vlakke van gifstowwe of drywende vaste stowwe. Die vermindering van waterverwante siektes en die ontwikkeling van veilige waterbronne is 'n groot openbaregesondheidsdoelwit in ontwikkelende lande. Gebottelde water word in die meeste dele van die wêreld vir verbruik deur die publiek verkoop.

Vereistes

wysig
 
'n Fontein in Saint-Paul-de-Vence, Frankryk. Die teken lui "Eau potable", wat aandui dat die water veilig is om te drink.

Die hoeveelheid drinkwater wat 'n mens benodig, wissel. Dit hang af van fisiese aktiwiteit, ouderdom, gesondheid en omgewingstoestande.

Sommige gesondheidowerhede stel voor dat agt glase, of 1,89 liter, water per dag vir 'n volwassene nodig is.[6][7] Die Britse Dieetkundige Vereniging beveel 1,8 liter aan.[8] Verskeie hersienings van die toetse wat in 2002 en 2008 uitgevoer is, kon nie wetenskaplike bewyse kry wat agt glase water per dag aanbeveel nie.[9][10][11] In die VSA is die aanbevole daaglikse inname 3,7 liter per dag vir mans ouer as 18, en 2,7 liter per dag vir vroue ouer as 18, wat drinkwater, water in drankies en water in kos insluit.[12] 'n Indiwidu se dors gee 'n beter aanduiding van hoeveel water hulle nodig het, eerder as 'n spesifieke, vaste hoeveelheid.

Drinkwater se bydrae tot minerale voedingstowwe is ook onduidelik. Anorganiese minerale dring oppervlakwater en grondwater binne deur stormwaterafvloei of deur die aarde se kors. Verwerkingsprosesse lei ook tot die teenwoordigheid van sommige minerale. Voorbeelde sluit in kalsium-, sink-, mangaan-, fosfaat-, fluoried- en natrium-samestellings.[13] Water wat verkry is uit die biochemiese metabolisme van voedingstowwe verskaf 'n beduidende deel van die daaglikse watervereiste vir party geleedpotiges en woestyndiere, maar verskaf net 'n klein deeltjie van 'n mens se vereiste inname. Daar is 'n verskeidenheid van spoorelemente teenwoordig in bykans alle drinkbare water, waarvan sommige 'n rol in metabolisme speel. Kalsium, kalium, natrium en chloried is byvoorbeeld algemene chemikalieë wat in klein hoeveelhede in die meeste water voorkom, en hierdie elemente speel 'n belangrike rol in die liggaam se metabolisme. Ander stowwe soos fluoried, wat voordelig is in lae konsentrasies, kan tand- en ander probleme veroorsaak as dit in hoë vlakke teenwoordig is.

Die vloeistofbalans is die antwoord. 'n Erge gesweet kan die behoefte verhoog om elektroliete (sout) te vervang. Waterdronkenskap, die proses van te veel water te vinnig inneem, kan dodelik wees.[14][15]

Toegang

wysig
Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Drinkwatervoorsiening.
 
Net 61% van mense in Afrika suid van die Sahara het verbeterde drinkwater.
 
Drinkwater-muntoutomate in Thailand. Een liter water word verkoop, in die verbruiker se eie houer, vir 1 baht.

Wêreldwyd

wysig

Water bedek sowat 70% van die aarde se oppervlak. Sowat 97,2% daarvan is soutwater en net 2,8% is vars. Drinkbare water is beskikbaar in bykans alle bewoonde gebied op aarde, hoewel dit duur kan wees en die voorraad nie altyd volhoubaar is nie. Bronne waar water verkry kan word, sluit in:

  • Grondbronne soos grondwater, fonteine, rivieroewers en waterklippe.
  • Neerslae, wat reën, hael, sneeu, mis, ens. insluit.
  • Oppervlakwater soos riviere, strome en gletsers.
  • Biologiese bronne soos plante.
  • Ontsoute seewater
  • 'n Watervoorsieningnetwerk.
  • 'n Atmosferiese wateropwekker.

Fonteine word dikwels gebruik as bronne vir gebottelde water.[16] Kraanwater, wat gelewer word deur huishoudelike waterstelsels in ontwikkelde lande, verwys na water wat met pype na huise gelei word en verkry word deur 'n kraan. Vir hierdie waterbronne om veilig verbruik te word, moet hulle voldoende behandel word en aan drinkwaterregulasies voldoen.[17]

Die doeltreffendste manier om drinkwater te vervoer en te lewer is deur pype. Loodgietery kan 'n groot kapitaaluitleg vereis. Party stelsels het 'n hoë bedryfskoste. Die koste om verslegtende water- en sanitasieinfrastruktuur van geïndustrialiseerde lande te onderhou, kan so hoog wees as $200 miljard per jaar. Lekkasies uit waterpype verminder toegang tot water. Lekkasiekoerse van 50% is nie ongewoon in stedelike stelsels nie.[18]

Weens die hoë aanvanklike uitlegkoste kan talle minder-welaf lande nie bekostig om die geskikte infrastruktuur te ontwikkel of te onderhou nie, en as gevolg daarvan kan mense in hierdie gebiede 'n ooreenstemmende groter deel van hul inkomste aan water bestee.[19] 2003-statistieke van El Salvador dui byvoorbeeld aan dat die armste 20% van huishoudings meer 10% van hul inkomste aan water bestee. In Brittanje beskou die owerhede dit as ontbering as 'n inwoner meer as 3% van sy/haar inkomste aan water bestee.[20]

Klimaatsveranderingaspekte

wysig

Die Wêreldnatuurlewefonds voorspel dat kleiner wordende gletsers in die Himalajas die vloei van water in die somer met twee derdes kan verminder. In die Ganges-gebied kan dit lei tot waterskaarste vir 500 miljoen mense. In 2007 het die hoof van China se nasionale agentskap vir ontwikkeling gesê 25% van China se sewe belangrikste riviere so vergiftig is dat dit die vel kwaad aandoen. Die Verenigde Nasies se sekretaris-generaal, Ban Ki-moon, het gesê dit kan tot gewelddadige konflikte lei.[21]

Die verbetering van die beskikbaarheid van water

wysig
 
Die ontsmetting van water met sonkrag in Indonesië.

In 2004 het slegs 42% van mense in landelike gebiede toegang tot skoon water gehad.[22]

Die ontsmetting van water met sonkrag is 'n laekostemetode vir die suiwering van water wat maklik gedoen kan word met materiaal wat plaaslik beskikbaar is.[23][24][25][26] In teenstelling met metodes wat staatmaak op die brand van hout het dit min impak op die omgewing.

Een organisasie wat werk daarvan maak om die beskikbaarheid van veilige drinkwater te verbeter in sommige van die wêreld se armste lande is WaterAId Internasionaal. Hulle is bedrywig in 26 lande,[27] en maak 'n blywende verbetering aan mense se lewensgehalte deur die verskaffing van volhoubare toegang tot skoon water op langtermyn in lande soos Nepal, Tanzanië, Ghana en Indië. Die organisasie help ook om mense op te voed oor sanitasie en higiëne.[28]

Gesondheidsaspekte

wysig

Na raming veroorsaak besoedelde water meer as 'n halfmiljoen sterftes per jaar.

Diarreale siektes

wysig

Meer as 90% van sterftes weens diarreale siektes in die ontwikkelende wêreld kom voor onder kinders onder vyf jaar oud. Wanvoeding, veral proteïen-energie-wanvoeding, kan kinders se weerstand teen infeksies verminder, insluitend water-verwante diarreale siektes. Vanaf 2000 tot 2003 het 769,000 kinders onder vyf jaar jaarliks in Afrika suid van die Sahara gesterf weens diarreale siektes. Weens die feit dat slegs 36% van die bevolking in Afrika suid van die Sahara toegang het tot behoorlike sanitasie, sterf meer as 2,000 kinders per dag. In Suid-Asië het 683,000 kinders onder vyf jaar vanaf 2000 tot 2003 elke jaar van diarreale siektes gesterf. In dieselfde tydperk het 700 kinders onder vyf jaar in ontwikkelde lande van diarreale siektes gesterf. Verbeterde watervoorsiening verminder sterftes weens diarree met 25% en verbeterings in drinkwater deur middel van behoorlike berging in die huis en chloorbehandeling verminder diarreegevalle met 39%.[29]

Die besoedeling van putte met arseen en fluoried

wysig

Sommige pogings om meer veilige drinkwater beskikbaar te stel, is rampspoedig. Toe die Verenigde Nasies die 1980's verklaar het as die "Internasionale Dekade van Water", is die aanname gemaak dat grondwater inherent veiliger is as die water in riviere, damme en kanale. Hoewel gevalle van cholera, buiktifus en diarree afgeneem het, het ander probleme ontstaan weens besoedelde grondwater.

Na raming is 60 miljoen mense vergiftig deur putwater wat besoedel is deur oormatige fluoried, wat uit granietrotse opgelos het. Die uitwerking is veral duidelik in die beenmisvorming in kinders. Soortgelyke of groter probleme word in ander lande verwag, waaronder China, Oesbekistan en Ethiopië. Hoewel fluoried in lae dosisse nuttig is vir tandheelkundige gesondheid, kan dit in groot hoeveelhede inmeng met beenvorming.[30]

Die helfte van Bangladesj se 12 miljoen putte bevat onaanvaarbare vlakke van arseen omdat die putte nie diep genoeg gegrawe is nie (dieper as 100 meter). Die Bangladesj-regering het minder as VS$7 miljoen bestee van die VS$34 miljoen wat die Wêreldbank in 1998 toegeken het vir die oplossing van die probleem.[31] Natuurlike arseenvergiftiging is 'n wêreldwye probleem, wat 140 miljoen mense in 70 lande op al die vastelande raak.[32] Dit wys dat elke plek op sy eie ondersoek moet word en nie aanvaar moet word dat wat in een gebied werk ook in 'n ander sal nie.

Verwysings

wysig
  1. ↑ "Water Fact sheet N°391" (in Engels). Julie 2014. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 April 2018. Besoek op 24 Mei 2015.
  2. ↑ Ann C. Grandjean (Augustus 2004). "3". Water Requirements, Impinging Factors, and Recommended Intakes (pdf). World Health Organization. pp. 25–34.
  3. ↑ Exposure Factors Handbook: 2011 Edition (PDF). National Center for Environmental Assessment. September 2011. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 24 September 2015. Besoek op 24 Mei 2015.
  4. ↑ Miller, Thomas A. (2006). Modern surgical care physiologic foundations and clinical applications (3rd uitg.). New York: Informa Healthcare. p. 34. ISBN 978-1-4200-1658-1.
  5. ↑ Nancy caroline's emergency care in the streets (07 uitg.). [S.l.]: Jones And Bartlett Learning. 2012. p. 340. ISBN 978-1-4496-4586-1.
  6. ↑ U.S. Environmental Protection Agency (EPA).
  7. ↑ http://www.clevelandclinic.org/health/health-info/docs/2700/2731.asp?index=7250.
  8. ↑ http://www.bbc.co.uk/health/treatments/healthy_living/nutrition/healthy_water.shtml.
  9. ↑ Research debunks health value of guzzling water.
  10. ↑ H. Valtin, Drink at least eight glasses of water a day."
  11. ↑ Negoianu, Dan (2008). "Just add water". J. Am. Soc. Nephrol. 19 (6): 1041–1043. doi:10.1681/ASN.2008030274.
  12. ↑ http://iom.edu/Reports/2004/Dietary-Reference-Intakes-Water-Potassium-Sodium-Chloride-and-Sulfate.aspx.
  13. ↑ World Health Organization (WHO).
  14. ↑ "Water intoxication: a possible complication during endurance exercise". Med Sci Sports Exerc. 17 (3): 370–375. 1985. doi:10.1249/00005768-198506000-00012.
  15. ↑ "Water intoxication: a possible complication during endurance exercise, 1985". Wilderness Environ Med. 16 (4): 221–7. 2005. doi:10.1580/1080-6032(2005)16[221:WIAPCD]2.0.CO;2.
  16. ↑ Schardt, David (2000).
  17. ↑ Hall, Ellen L.; Dietrich, Andrea M. (2000).
  18. ↑ United Nations.
  19. ↑ [1] BBC News The water vendors of Nigeria Referenced 2008-10-20
  20. ↑ [2] page 51 Referenced 2008-10-20
  21. ↑ https://www.theguardian.com/business/2007/dec/09/water.climatechange.
  22. ↑ Africa and the Millennium Development Goals [www.un.org/millenniumgoals/docs/MDGafrica07.pdf]
  23. ↑ Conroy, RM. (Oktober 1999). "Solar disinfection of water reduces diarrhoeal disease: an update". Arch Dis Child. 81 (4): 337–8. doi:10.1136/adc.81.4.337.
  24. ↑ Conroy, R.M. (2001). "Solar disinfection of drinking water protects against cholera in children under 6 years of age". Arch Dis Child. 85 (4): 293–295. doi:10.1136/adc.85.4.293.
  25. ↑ Rose, A (2006). "Solar disinfection of water for diarrhoeal prevention in southern India". Arch Dis Child. 91 (2): 139–141. doi:10.1136/adc.2005.077867.
  26. ↑ Hobbins M. (2003).
  27. ↑ http://www.wateraid.org/international/what_we_do/where_we_work/default.asp.
  28. ↑ http://www.wateraid.org.
  29. ↑ WHO/UNICEF, Water for life: making it happen "WHO/UNICEF, Water for life: making it happen" (PDF). {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  30. ↑ Pearce, Fred (2006). When the Rivers Run Dry: Journeys Into the Heart of the World's Water Crisis. Toronto: Key Porter. ISBN 978-1-55263-741-8.
  31. ↑ Bagla, Pallava (5 Junie 2003). "Arsenic-Laced Well Water Poisoning Bangladeshis". National Geographic News (in Engels). National Geographic Society. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 Junie 2017. Besoek op 19 April 2017.
  32. ↑ Bagchi, Sanjit (20 November 2007). "Arsenic threat reaching global dimensions" (PDF). Canadian Medical Association Journal. 177 (11): 1344–45. doi:10.1503/cmaj.071456.

Eksterne skakels

wysig
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Drinkwater&oldid=2623546"