Eendekooi

'n Eendekooi is 'n geskiedkundige plek in Wes-Europa waar wilde eende vir menslike gebruik gevang is. Dit bestaan uit 'n dam wat in enkele smal slote uitloop, die sogenaamde vangpype. Eende wat as trekvoëls na warmer gebied trek, soek dikwels 'n rusplek. Om hierdie voëls wat oorvlieg te lok gebruik die eienaar van 'n eendekooi (die 'kooiker') 'n paar gekortwiekte 'staleende' wat hy daagliks voer. Hulle is aan die kooiker en sy kooikerhondjie gewoond. Hulle swem op die dam en dit maak dit aantreklik vir die trekvoëls om daar te kom kuier.

Werking van 'n eendekooi (uit 1974) (nl)

Metode

Dam met pype

Einde van die vangpyp

Die rietskerms

As die jagseisoen geopen het, laat die kooiker sy hondjie langs die pype loop. Die nuuskierige eende swem gevolglik agter die hondjie met sy opvallende groot wit stert aan. Hulle beweeg daardeur verder in die pyp op, wat steeds nouer raak. Die kooier spring dan agter die skerms uit en jaag die eende verder op. Die bos rondom die einde van die pyp is oopgekap en die voëls probeer na die lig te vlieg. Aan die eind van die pyp vlieg hulle dan teen 'n skuins gespanne net vas en val na benede. Hulle kruip dan na die enigste oënskynlike uitweg, maar dit is 'n hok aan die einde van die pyp waar hulle gevang word. Die kooiker sluit die hok agter hulle en hulle kan nie meer terug nie.

Geskiedenis

Eendekooie is taamlik oud. 'n Vroeë vermelding is in 'n dokument uit 1280 in Engeland waarin toestemming gevra word om 'n kooi op te rig. Die eendekooi by die kasteel "Marnix de Sainte-Aldegonde" in Bornem in Vlaandere is dalk die oudste nog bestaande eendekooi in die Lae Lande. Dit word die eerste keer in 1318 genoem en dateer in sy huidige vorm uit 1534. Eendekooie is bekend in talle dele van Wes-Europa, soos Denemarke, Noord-Duitsland, Nederland en Engeland. Die Engelse naam "decoy" is van Nederlands "de kooi" afgelei. In Nederland was die meeste in die 17de eeu in gebruik en is in 3000 plekke aangetref.

Eendekooie vandag

Daar word nie meer baie eende vir menslike gebruik gevang nie (in 2010). In Nederland is daar nog ongeveer 119 geregistreerde eendekooie. Hulle word tans hoofsaaklik gebruik om eende te ring en ornitologiese navorsing te doen.

Eksterne skakel

• Stigting Eendenkooi (nl)

Bronne

• Ria Horter, Eendenkooi, Kooiker en Kooikerhondje, tydskrif 'Onze hond', Desember 2007 (nl)
• E.H. Walsmit, Eendenkooi, tydskrif 'Het Peperhuis', 1990 (nl)

Hierdie artikel is (gedeeltelik) vertaal uit die Nederlandse Wikipedia. Sien bron.