Egipties

 

Egipties is die oudste bekende taal van Egipte en ’n tak van die Afro-Asiatiese taalfamilie. Geskrewe rekords in Egipties bestaan vanaf omstreeks 3400-3200 v.C., en dit maak dit een van die oudste bekende geskrewe tale, saam met Sumeries.

Egipties r n km.t
Gepraat in:	Egipte
Gebied:	Antieke Egipte
Totale sprekers:	Enkeles (bestaan nog as liturgiese taal van die Koptiese Kerk.
Taalfamilie:	Afro-Asiaties  Egipties
Skrifstelsel:	Egiptiese hiërogliewe, hiëraties, demoties, Kopties
Taalbedreigingstatus
Uitgesterf EXUitgestorwe taal Bedreig CRKrities bedreigde SEErg bedreigde DEBedreigde VUKwesbare    Veilig    NE Nie bedreig nie Dit is 'n uitgestorwe taal volgens die UNESCO-wêreldatlas van bedreigde tale.
Taalkodes
ISO 639-1:	geen
ISO 639-2:	egy
ISO 639-3:	egy

Egipties is gepraat tot die laat 17de eeu n.C. in die vorm van Kopties. Die amptelike taal van die hedendaagse Egipte is Egiptiese Arabies, wat Kopties geleidelik vervang het as die alledaagse taal in die eeu ná die Moslemse verowering van die land.

Kopties word steeds gebruik as die liturgiese taal van die Kopties-Ortodokse Kerk. Daar is vandag enkele vlot sprekers.

Klassifikasie

Egipties is die oudste taal van die Afro-Asiatiese taalfamilie, voorheen bekend as Hamito-Semities. Dit verskil egter morfologies grootliks van ander tale in dié familie. Dit dui daarop dat Egipties reeds radikale veranderings ondergaan het voordat dit op skrif gestel is.

Geskiedenis

3de-eeuse Koptiese inskripsie.

Geleerdes groepeer Egipties in ses groot chronologiese fases:

• Argaïese Egipties (voor 2600 v.C.), die taal van die Vroegdinastiese Tydperk
• Ou Egipties (2686–2181 v.C.), die taal van die Ou Ryk
• Middel-Egipties (2055-1650 v.C.) van die Middelryk, maar dit het voortbestaan tot die vroeë 18de Dinastie en as letterkundige taal tot in die 4de eeu n.C.
• Laat-Egipties (1069-700 v.C.) van die Derde Oorgangstydperk
• Demoties (7de eeu v.C. tot 5de eeu n.C.) van die Laat Tydperk tot in die Romeinse Tydperk
• Kopties (1ste tot 17de eeu n.C.) van die vroeë Romeinse Tydperk tot die moderne tyd

Egiptiese etikette en tekens bestaan reeds vanaf omstreeks 3400 v.C. Hierdie vroeë tekste word gewoonlik saam gegroepeer as Argaïese Egipties. Ou, Middel- en Laat-Egipties is met hiërogliewe en in die hiëratiese skrif geskryf. Demoties het uit hiëraties ontstaan; dit lyk effens soos die moderne Arabiese skrif en is ook van regs na links geskryf (hoewel daar feitlik geen verband tussen die twee skrifte is nie). Kopties word met die Koptiese alfabet geskryf, ’n aangepaste vorm van die Griekse alfabet met ’n paar simbole uit demoties vir klanke wat nie in Antieke Grieks bestaan het nie.

Arabies het die taal van die politieke administrasie geword kort ná die Moslemse verowering in die 7de eeu n.C. en dit het Kopties geleidelik vervang as die alledaagse taal. Kopties is steeds die taal van die Kopties-Ortodokse en die Kopties-Katolieke Kerk.

Woordeskat

Hoewel die Egiptiese kultuur dié van die Westerse beskawing beïnvloed het, word min Egiptiese woorde vandag in Europese tale aangetref. Dié wat wel voorkom, is in Griekse vorm oorgedra. Twee wat vandag in Afrikaans aangetref word, is "ivoor" (abw/abu, letterlik 'ivoor; olifant') en "farao" (letterlik 'groot huis'; via Grieks).

Eksterne skakels

• Thesaurus Linguae Aegyptiae: Woordeboek van Egipties
• Die uitspraak van Antieke Egipties deur Kelley L. Ross
• Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia