Ekistika

Ekistika (ook nedersettingsleer) het betrekking op die wetenskap van menslike nedersettings, insluitend streeks-, stads- en gemeenskapsbeplanning en woningontwerp. Die groot dryfveer van ekistika was die opkoms van groterwordende en ingewikkelde stedegroepe wat selfs na ’n wêreldwye stad geneig het. Die studie betrek elke tipe menslike nedersetting en gee besondere aandag aan geografie, ekologie, menslike sielkunde, antropologie, kultuur, politiek en soms ook estetika.

As ’n wetenskaplike studiemodus is ekistika afhanklik van statistiek en bewkrywing wat in vyf elemente of beginsels georganiseer is: natuur, antropos, gemeenskap, strukture en netwerke. Dit is in die reël ’n meer wetenskaplike veld as stadsbeplanning en het ’n noemenswaardige oorvleueling met sommige van die minder bedwonge velde van argitekturele teorie.

In toepassing word gevolgtrekkings gemaak wat gemik is op die bereiking van eendrag tussen die bewoners van ’n nedersetting en hul fisiese en sosio-kulturele omgewings.

Etimologie

Die term ‘ekistika’ is ’n nuutskepping van Constantinos Apostolos Doxiadis wat hy vir die eerste maal in 1942 gebruik het. Die woord is afgelei van die Griekse byvoeglike naamwoord οἰκιστικός, meer spesifiek die neutrale meervoud οἰκιστικά. Die antieke Griekse byvoeglike naamwoord οἰκιστικός het beteken: “aangaande die fondasie van ’n huis, ’n woning, ’n stad of kolonie; dit dra by tot die vestiging.” Dit is afgelei van οἰκιστής (oikistēs), ’n antieke Griekse naamwoord wat beteken: “die persoon wat nedersetters in hul plek inrig”. Voorts kan beskou word as dat dit indirek van ’n ander Griekse naamwoord, οἴκισις (oikisis), wat “gebou”, “behuising”, “woning” en veral “vestiging van ’n kolonie, ’n nedersetting, of ’n dorp” (reeds in Plato), of “gevul met nuwe nedersetters”, “vestiging” of “om gevestig te wees” beteken. Al hierdie woorde het ontstaan uit die werkwoord οἰκίζω (oikizō “om te vestig”) en is uiteindelik afgelei van die naamwoord οἶκος (oikos), “huis”, “tuiste” of “habitat”.

Die korter Oxford English Dictionary bevat ’n inskrywing vir ’n ekis (ecist), oekis (oekist) of oikis (oikist) en definieer so ’n persoon as “die stigter van ’n antieke Griekse … kolonia”. Die Afrikaanse ekwivalent van oikistikē is ekistika (’n naamwoord). Voorts kan die byvoeglike naamwoorde ekistiek en ekisties, die bywoorde ekisties en die naamwoord ekistikus gebruik word. Die Franse gelyke is ékistique, die Duits oekistik en die Italiaans echistica (alles vroulik).

Ekistiese eenhede

Doxiadis het geglo dat die gevolgtrekking van biologiese en sosiale ervaring duidelik was: om chaos te vermy moet ons ons lewenstelsels in hiërargiese vlakke van Antropos (inrividueel) na Ekumenopool (globale stad) organiseer wat deur menselike nedersettings verteenwoordig word. Hy het gevolglik ’n algemene hiërargiese skaal met vyftien vlakke van ekistiese eenhede geformuleer:

Name van eenhede en bevolkingskaal (finale weergawe, uit C.A. Doxiadis se laaste boek, ACTION for Human Settlements, p. 186, Atheense Sentrum vir Ekistiek, 1976): Let wel: Die bevolkingsyfers is vir Dokiadis se ideale toekomstige ekistiese eenhede vir die jaar 2100. Hy het in 1968 geraam dat daar dan (2100) bevolkingsgroei op nul sou wees met 50 miljard mense op aarde met die beskawing wat deur fusie-energie aangedryf word.

• antropos – 1
• vertrek – 2
• huis – 5
• huisgroep (gehuggie/écart) – 40
• klein buurt (dorp) – 250
• buurt – 1,500
• klein polis (dorp) – 10,000
• polis (stad) – 75,000
• klein metropool – 500,000
• metropool – 4 miljoen
• klein megalopool – 25 miljoen
• megalopool – 150 miljoen
• klein eperopool – 750 miljoen
• eperopool – 7.5 miljard
• ekumenopool – 50 miljard

Verdere leeswerk

• Doxiadis, Konstantinos, Ekistics 1968

Eksterne skakels

• www.instituteofekistics.com http://www.instituteofekistics.com/
• World Society for Ekistics
• Ekistics Summary
• Ekistics, Encyclopædia Britannica . 11 Nov 2006
• Ekistic Units
• City of the Future