Lugkoördinaatstelsel

’n Lugkoördinaatstelsel of astronomiese koördinaatstelsel is ’n koördinaatstelsel wat in die sterrekunde gebruik word om die posisie van hemelliggame aan te dui.

Regte klimming (blou) en deklinasie (groen) soos gesien van buite die hemelbol.

Verskeie stelsels kan gebruik word:

• die ekwatoriale koördinaatstelsel ten opsigte van die hemelewenaar
• die horisontale koördinaatstelsel vanaf die waarnemer
• die ekliptiese koördinaatstelsel ten opsigte van die sonnebaan
• die galaktiese koördinaatstelsel ten opsigte van die vlak van die Melkweg

Ekwatoriale koördinaatstelsel

Die ekwatoriale koördinaatstelsel is ten opsigte van die vlak van die ewenaar. Dit stem ooreen met die geografiese koördinaatstelsel van lengte- en breedtegrade.

Om die posisie van ’n hemelliggaam aan te dui, word gebruik gemaak van die deklinasie (dek.) en regte klimming (RK). Die deklinasie dui die voorwerp se posisie aan noord (+) of suid (-) van die hemelewenaar en die regte klimming die posisie oos van die lentepunt of nulpunt.

Die eenhede wat vir deklinasie gebruik word, is meestal grade ( ° ), minute of boogminute ( ' ) en sekondes of boogsekondes ( " ), en die eenhede vir regte klimming is uur ( ^h ), minute ( ^m ) en sekondes ( ^s ), met 24^h gelyk aan ’n volle sirkel.

Ekliptiese koördinaatstelsel

Die ekliptiese koördinaatstelsel is ten opsigte van die ekliptiese vlak. Die koördinate van ’n hemelliggaam bestaan hier uit die ekliptiese breedte β en lengte λ. Die lengte word uitgedruk ten opsigte van die lentepunt (punt Aries) in die rigting van die skynbare jaarlikse beweging. Deur die presessie van die nageweninge skuif die lentepunt 30 grade per 2 148 jaar op en daarom is Aries tans nie meer in die sterrebeeld Ram (Aries) nie, maar in die Visse (Pisces).

Eksterne skakels

Hierdie artikel is vertaal uit die Nederlandse Wikipedia