Era van Perikles

Die Goue Era is die benaming vir die historiese periode in klassieke Griekeland wat geduur het van min of meer die einde van die Persiese oorloë in 448 v.C. tot (volgens verskillende beskouings) die dood van Perikles in 429 v.C. of die einde van die Peloponnesiese oorlog in 404 v.C.. Perikles was 'n Atheense generaal, politikus en redenaar wat hom onderskei het onder sy uitnemende tydgenote, mense wat uitgemunt het in politiek, filosofie, argitektuur, beeldhoukuns, geskiedenis en literatuur. Hy het die kunste en literatuur aangemoedig en 'n glansrykheid aan Athene verskaf wat dit nooit in die latere geskiedenis sou ewenaar nie. Hy het 'n groot getal publieke werke van stapel gestuur en die lewenskwaliteit van die burgers verbeter. Daarom word die naam van die goue era van Athene ontleen aan hierdie belangrike figuur.

Rekonstruksie van die Akropolis en Areopagus in Athene, deur Leo von Klenze, 1846

Oorsig

Tydens die goue era, is Atheense militêre en buitelandse sake oorwegend deur 10 strategoi (of generaals) bestuur, wat jaarliks verkies is deur die 10 burgerlike clans, en wie se oppergesag daagliks afgewissel is. Hierdie strategoi se pligte het ingesluit die beplanning van militêre veldtogte, die ontvangs van afgevaardigdes van ander state en die bestuur van diplomatieke betrekkinge. Tydens die periode waarin Ephialtes opgang gemaak het as leier van die demokratiese faksie, was Perikles sy stadhouer. Toe Ephialtes sterf in 'n sluipmoord deur persoonlike vyande, het Perikles na vore getree en is tot strategos verkies in 445 v.C., 'n pos wat hy deurlopend sou beklee tot sy dood in 429 v.C., altyd deur verkiesing van die Atheense Vergadering.

Perikles was 'n groot spreker; hierdie aanleg het hom tot groot voordeel in die Volksvergadering gestrek, waar sy politieke sieninge voorgelê is. Een van sy mees gewilde hervormings was om die thetes (Atheners sonder rykdom) tot publieke ampte toe te laat. Nog 'n sukses van sy administrasie was die skepping van die misthophoria (μισθοφορία, wat letterlik betaalde funksie beteken), 'n spesiale salaris vir die burgers wat die howe as jurielede bygewoon het. Op hierdie wyse was die burgers in staat om hulself toe te wy aan die publieke diens sonder om finansiële swaarkry te ervaar. Met hierdie stelsel het Perikles daarin geslaag om die juriesetels te vul (Ath. Pol. 27.3), en om aan die mense ervaring van die publieke lewe te verskaf. As Atheense bewindhebber, het hy die stad verhef tot eerste en mees belangrike polis van die Griekse wêreld, deurdat 'n hoogstaande kultuur en demokratiese institusies gevestig is.

Die soewereine mense het hulself regeer, en sonder tussengangers die sake van die staat in die Vergadering beslis. Die Atheense burgers was vry en was slegs onderhorigheid verskuldig aan hul wette en hul gode. Hulle het gelykheid van spraak in die Vergadering bewerkstellig: die woord van 'n arm persoon het dieselde waarde gehad as dié van 'n ryk man. Die sensoriale klasse het nie verdwyn nie, maar hul gesag was meer beperk; hulle het gedeel in die fiskale en militêre ampte, maar hulle het nie oor die gesag beskik om voorregte toe te ken nie.

Die beginsel van gelykheid wat aan alle burgers toegestaan is, het 'n inherente gevaar van bedrog meegebring, aangesien vele van hulle ongeskik was vir die uitvoering van politieke regte weens hul uiterse armmoede of kennisgebrek. Om dit te vermy, het die Atheense demokrasie haarself gewend tot die taak van bystand aan die armstes op die volgende wyses:

• Toestaan van salarisse aan publieke amptenare
• Soeke en verskaffing van werk vir die armes
• Toestaan van grond aan onteiende dorpenaars
• Publieke bystand vir verswakdes, wese en armlastiges
• Ander sosiale hulp

Ten einde die beginsel van gelykheid aan te moedig, en korrupsie en voorkeurbehandeling te bestry, was dit allerbelangrik dat bykans alle publieke ampte wat nié van spesifieke aanlegte afhanklik was nie, deur die lot aangewys word en nie deur verkiesings nie. Onder diegene wat deur die lot aan 'n politieke liggaam toegewys is, is die spesifieke amp altyd geroteer sodat elke enkele lid om die beurt in alle kapasiteite gedien het. Dit was daarop gemik om alle politieke funksies sodanig op te stel dat dit effektief gefunksioneer het, ongeag van enige amptenaar se persoonlike kapasiteit.

Hierdie maatreëls is blykbaar grootskaals toegepas aangesien sodanige getuienis gelewer is deur (onder andere) die Griekse historikus Thukydides (c. 460 - 400 v.C.), wat opmerk: Elkeen wat geskik is om die stad te dien is vry van belemmering daartoe, hetsy weens armmoede, of weens siviele stand...