Eriekanaal

Die Eriekanaal is 'n kanaal van 584 km in die Amerikaanse deelstaat New York. Dit verbind die Eriemeer met die Hudsonrivier. Die kanaal is 46 m wyd en 3,6m diep. Daar is altesaam 34 kanaalsluise in die kanaal. Konstruksie het begin op 4 Julie 1817 en die kanaal is voltooi op 26 Oktober 1825.^[1]

Die kanaalprojek is in die tweede en derde kwart van die 19de eeu as 'n ongekende ingenieursprestasie gevier wat ikoniese status behaal en ingang gevind het tot die kulturele lewe van destydse Amerika. As gewilde kunsmotief het die kanaal borde, tee- en koffiekoppies, skottels en bakke, muurpapier en klere versier. Vir sommige Amerikaners was dit selfs 'n simbool vir die ewigheid - een van die werkers, wat by die kanaalbou betrokke was, het sy grafsteen met die afbeelding van een van die kanaal se akwedukte laat versier.^[2]

Geskiedenis

Ingenieursprestasie van 'n jong nasie

Die Eriekanaal in Rochester, New York

Die Eriekanaal in Lockport. Die spoorwegbrug oor die kanaal is 'n voorbeeld van 'n "onderstebo-konstruksie"

Die plesierboot Grand Caribe op die Eriekanaal

Nog tot in die tyd van die Amerikaanse Onafhanklikheidsoorlog was dit vir setlaars weens die Appalache-bergreeks, wat 'n natuurlike versperring gevorm het, en vyandelike Indianestamme in die binneland haas ondenkbaar om van die kusgebiede af oor groter afstande landinwaarts te trek; ook was skeepsvervoer langs die ooskus die enigste denkbare vervoermetode vir groter hoeveelhede goedere. Die kanaal was vir die jong Amerikaanse republiek sodoende 'n groot tegnologiese prestasie wat die ontsluiting van die Amerikaanse Middelweste eers moontlik sou maak. In 1825 is dit met trots aan die Verenigde State se eerste staatsgas (Nation's Guest) en veteraan van die Onafhanklikheidsoorlog in diens van generaal George Washington, die Franse Markies de Lafayette, as laaste groot hoogtepunt van sy toer deur alle 24 destydse deelstate vertoon.^[3] Die Eriekanaal is die oudste bestaande vervoerstelsel in Noord-Amerika wat tot vandag toe ononderbroke in bedryf is.

Die Eriekanaal, wat teen 'n koste van $7 miljoen deur die deelstaat New York sonder enige finansiële steun deur die federale regering of ander deelstate gebou is, maak deel uit van die New York-kanaalstelsel, 'n mensgemaakte waterroete wat in oos-westelike rigting deur die deelstaat loop. Die kanaal was oorspronklik 584 km (363 myl) lank en het die Hudsonrivier in Albany met die Eriemeer in Buffalo verbind. Dit is stapsgewys geopen; so is die eerste seksie tussen Rome en Utica reeds in Oktober 1819 ingewy.^[4]

Kanaalkoors en ekonomiese vooruitgang

Die gebeurtenis het landswyd opslae gemaak. Die eerste seksie se kommersiële sukses het 'n ware kanaalboukoors in die jong Amerikaanse nasie laat ontvlam. Nog in dieselfde jaar is die Champlain-kanaal ingewy wat die Hudson- en Sint-Laurensriviere met mekaar verbind het. In 1826 is 'n kanaal voltooi wat die Cayuga- en Seneca-mere met die Eriekanaal verbind het; twee jaar later is die Oswegokanaal geopen waardeur 'n waterweg tussen die Ontariomeer en die Eriekanaalstelsel geskep is. In 1828 het die steenkoolvelde van Pennsilvanië danksy die Delaware- en Hudsonkanaal toegang gekry tot die Hudsonrivier, terwyl die Morriskanaal, wat in 1831 in New Jersey geopen is, die Delaware- met die Hudsonrivier verbind het. Gemeenskappe langs die kanale het gefloreer.

Met die voltooing van die Eriekanaal was daar 'n bevaarbare waterweg vir die vervoer van passasiers en goedere tussen die metropool New York en die Atlantiese Oseaan in die ooste van die deelstaat en die Groot Meregebied in die weste. Die kanaal, die tweede langste ter wêreld ná die Groot Kanaal in China, het grootliks bygedra tot die ekonomiese ontwikkeling van die deelstaat New York, sy gelyknamige hawemetropool en die Verenigde State. Terwyl dit die binneland in die weste ontsluit het vir handel en die vestiging van setlaars, het dit tegelykertyd New York se status as belangrikste handelsmetropool in die Verenigde State bevestig. Duisende werkers het die deelstaat New York binnegestroom om werk te vind by die kanaalprojek, vir ander weer sou dit 'n belangrike deurgangsroete op pad na hul nuwe tuiste wees.

Die kanaal as suksesverhaal

Nog voor sy voltooiing was die Eriekanaal 'n ekonomiese sukses. Reeds in 1824 het die deelstaat New York met die eerste voltooide seksies $300 000 uit tolgeld verdien. In 1826, die eerste volle jaar waarin die kanaal in bedryf was, is tolgelde ter waarde van meer as $1 miljoen gehef - destyds 'n buitengewoon groot bedrag geld. In daardie jaar is meer as 185 000 ton se landbouprodukte op die kanaal vanuit Buffalo na Albany vervoer - graan, meel, ham, botter, kaas, mielies en aartappels.

Meer as 32 000 ton se verwerkte goedere soos meubels, naels, yster, staal en eetgerei is in die omgekeerde rigting, vanuit Albany na Buffalo, vervoer. In 1845 het vragbote op die Eriekanaal meer as een miljoen ton se goedere vervoer. Tolgelde was 'n belangrike inkomste vir die deelstaat New York. Binne 'n dekade is die boukoste vergoed. Toe die tolgeldtariewe in 1846 vir die eerste keer in gedrukte vorm gepubliseer is, het bootvervoer op die kanaal reeds 'n indrukweekkende omvang bereik - die getal vragbote het van sowat 170 in 1826 tot 4 000 gestyg. Altesaam 25 000 werksgeleenthede is op bote en langs die kanaal geskep.^[5]

Nedersettings langs die Eriekanaal het gefloreer - so het die bevolking van Utica binne twee dekades van 3 000 tot 13 000 gestyg. Syracuse, wat nog in 1826 'n klein gehuggie met enkele houtgeboue was, het in 1840 11 000 siele getel. Buffalo, in 1812 nog 'n onbenullige plek in die wildernis met 200 inwoners, was in 1840 'n besige hawe met 'n bevolking van 18 000.^[6]

Vervanging van die historiese trekpadkanaal

Dele van die kanaal loop parallel met die Mohawkrivier wat weens onvoorspelbare waterpeile nie geskik was vir bootvervoer nie. Ook was die rivierstroming te sterk vir perde om vragbote rivierop te trek. Die oorspronklike trekpadkanaal, waarop bote deur perde getrek is, is in 1917 vir goed gesluit en in die volgende jaar deur 'n nuwe vragbootkanaal (die New York State Barge Canal, tans bekend as New York State Canal System) vervang waardeur die bootkapasiteit van 260 tot 2 000 ton verhoog is. Ander kanale is by die stelsel ingesluit, riviere en mere met steenkoolgedrewe hidrouliese baggerbote gekanaliseer en die kanaalnetwerk verder uitgebrei, terwyl sommige seksies van die oorspronklike kanaal gesluit is. Baggerbote, wat deur Bucyrus Company in Chicago vervaardig is en enige hindernis vir die kanaalroete uit die weg kon ruim, was destyds so duur dat hulle sewe dae per week en 24 uur per dag in bedryf was - die enigste manier waarop hulle winsgewend bedryf kon word.

Uiteindelik het die kanaal met die koms van spoorweë en in die 20ste eeu met die bou van die Sint Laurens-waterweg sy ekonomiese belangrikheid algaande verloor, ofskoon daar goedere soos sement, hout, steenkool, ruolie en ander massavragte was wat deur spoorwegmaatskappye dikwels nie graag gehanteer is nie en sodoende steeds per vragboot op die kanaal vervoer is. Ook het die deelstaat New York as eienaar van die kanaalstelsel moeite gedoen om die bedrywighede van spoorwegmaatskappye as mededingers in die vervoerbedryf deur wetgewing te beperk - 'n voorneme wat, gegewe die ekonomiese mag en belangrikheid van spoorwegondernemings op nasionale vlak, tot mislukking gedoem was.

Herontwikkeling vir toerisme

Sedert die 1980's het die deelstaatregering nuwe lewe in die kanaal ingeblaas met die verbetering van die lewensgehalte van gemeenskappe langs die Eriekanaal en die bevordering van toerisme. 'n Vaart op die kanaal bied nie net ontspanning nie, maar neem toeriste na historiese en kulturele monumente langs die roete. Langs die kanaal is fiets- en wandelpaaie aangelê. Besoekersentrums verskaf inligting oor die kanaalroete se historiese erfenis.^[7] Die Amerikaanse Kongres het in 2000 die status van National Heritage Corridor aan die kanaal toegeken wat langs sy roete 234 gemeenskappe met mekaar verbind. Die kanaal is tans een van die deelstaat New York se belangrikste toeriste-aantreklikhede buite die stad New York. Klein hoeveelhede vrag word steeds op die kanaal vervoer.

Verwysings

↑ Collier's Encyclopedia, Crowell-Collier Educational Corporation, Volume 9, bl. 290
↑ Janey Levy: The Erie Canal. A Primary Source of the Canal that Changed America. New York, NY: The Rosen Publishing Group, Inc. 2003, bl. 25
↑ Tim McNeese: Milestones in American History - The Erie Canal: Linking the Great Lakes. New York, NY: Chelsea House/Infobase Publishing 2009, bl. 1–6
↑ Janey Levy (2003), bl. 26
↑ Janey Levy (2003), bl. 30–31
↑ Janey Levy (2003), bl. 30–31
↑ Discovertheeriecanal.com: History - Enterprising Waters. Besoek op 9 September 2020