Fort Cox
Tydens die Kaapse grensoorloë van 1779 tot 1877 het die Britse owerheid 'n reeks forte in die Oos-Kaap gebou. Fort Cox en Fort White is aan die boloop van die Keiskammarivier in die Provinsie van Koningin Adelaide opgerig.
Fort Cox lê in 'n boog van die Keiskammarivier, noord van die R63-pad tussen Alice en Dimbaza, 5 km van Middeldrif op die pad na Keiskammahoek. Dit is omring deur heuwels waarvandaan die klowe van die Amatola- en Keiskammaberge tydens die voortdurende onrus en oorloë goed gepatrolleer kon word. Die fort is vernoem na maj. William Cox van die 75ste Regiment.
Dit is in 1835 onder moeilike omstandighede gebou weens die Gaikas se voortdurende aanvalle. Aanvanklik was die fort bloot 'n eenvoudige grondwal versterk met klip. In 'n binneplaas was mure en enkele huise van steen. Toe die Provinsie van Koningin Adelaide in 1836 opgehef word, is slegs die forte te King William's Town en Fort Cox behou. Met die uitbreek van die Oorlog van die Byl (Sewende Grensoorlog, 1846-47) is die fort egter opgeknap.
Toe die Agtste Grensoorlog (1850-53) uitbreek, haas die goewerneur van die kolonie, sir Harry Smith, hom na die oorlogsterrein. Die Gaikas onder Sandile keer Smith in Fort Cox vas en 'n Britse leërmag van 200 moes na Fort Hare terugval toe hulle nie daarin slaag om die goewerneur te ontset nie. Smith het daarna self deurgebreek en King William's Town veilig bereik.
'n Landbou- en bosboukollege is nou op die terrein van Fort Cox gevestig. Van die fort het slegs 'n ruïne oorgebly. Die klein militêre begraafplaas is verwaarloos en oorgroei.
Fort White op die Debevlakte was 'n kommunikasiepos tussen Fort Cox en King William's Town. Ook moes die manskappe die plunderaars hier voorkeer wat deur Line Drift na hulle skuilplekke in die berge onderweg was.
Bibliografie wysig
- samilitaryhistory.org
- www.grahamstown.co.za
- www.sahistory.org.za