Gabriel Lippmann

Gabriel Jonas Lippmann (Bonnevoie (toe gemeente Hollerich, vandag munisipaliteit van Luxemburg),^[1] 16 Augustus 1845 – 13 Julie 1921 in die Atlantiese Oseaan) was 'n Franse fisikus en wenner van die Nobelprys vir Fisika in 1908. Hy die prys ontvang vir die vervaardiging van die eerste kleursensitiewe fotografiese plaat (Lippmann-proses).

Biografie en loopbaan

Lippmann is in Bonnevoie, Luxemburg, gebore. Sy ouers was Franse Jode. In 1858 het Gabriel die lycée betree en 10 jaar later die École normale supérieure in Parys. Sy skoolloopbaan was nie besonder suksesvol nie; hy was slim, maar wou net werk aan vakke wat hom interesseer. Hy kon dus nie sy onderwysdiploma behaal nie. In 1873 het hy Duitsland namens die Franse regering besoek om onderrigmetodes in die presiese wetenskappe te ondersoek. Hy het daar saam met Kirchhoff in Heidelberg en by Helmholtz in Berlyn gewerk. In 1878 het hy 'n wetenskaplike pos in Parys gekry en in 1883 is hy aangestel as professor in wiskundige fisika aan die Sorbonne. In 1886 het hy Jamin opgevolg as professor in eksperimentele fisika en is in beheer van die fisika-navorsingslaboratoriums geplaas. Hy het hierdie posisie tot sy dood behou. Hy trou in 1888 en het aktief gebly as wetenskaplike tot sy dood op die ouderdom van 75, op see, terwyl hy teruggekeer van 'n reis na Noord-Amerika.

Navorsing

'n Foto geneem deur Lippmann .

Lippmann was 'n veelsydige wetenskaplike, maar hy is veral bekend vir sy bydraes tot optika en elektrisiteit. Hy het onder meer die verband tussen elektriese en kapillêre verskynsels bestudeer en op grond van hierdie navorsing 'n galvanometer en 'n baie sensitiewe elektrometer gebou wat gebruik is om die eerste elektrokardiogramme te maak.

Lippmann het reeds in 1886 die teorie van sy proses vir kleurfotografie ontwikkel. Die proses het noodsaaklik gebruik gemaak van interferensie tussen invallende lig en lig wat deur 'n spieël agter die fotografiese plaat weerkaats word. Na 'n paar eksperimentering en vervolmaking kon Lippmann in 1893 baie kleurakkurate foto's aanbied, geneem deur die Lumière-broers. In 1894 het hy die hele proses gepubliseer. Alhoewel Lippmann se proses baie getroue foto's opgelewer het, het dit nooit gewild geword nie, hoofsaaklik omdat die beligtingstye wat vereis word baie lank was en omdat die foto's nie gereproduseer kon word nie (ten minste nie sonder om 'n nuwe foto te neem nie). Nietemin was die Lippmann-proses 'n belangrike stap vorentoe in kleurfotografie. Lippmann was nie die eerste wat 'n kleurfoto aangebied het nie; dit was Maxwell. Maxwell het egter drie fotografiese plate gebruik om die kleureffek ('n soort driekleurdruk) te verkry terwyl Lippmann 'n volkleurplaat ontwikkel het. Lippmann het ook die selostaat ontwikkel, ’n toestel waarmee tydbeelde van die sterrehemel (met behulp van spieëls) gemaak kan word op so ’n manier dat dit lyk asof die sterre nie relatief tot die kamera beweeg nie.

Trivia

Lippmann was Marie Curie se promotor. Hy was baie beïndruk deur haar en het haar aan Pierre Curie voorgestel.

Verwysings

↑ Cf. p. 82: J.A. Massard (1997): Gabriel Lippmann et le Luxembourg. in: J.P. Pier & J.A. Massard (éds): Gabriel Lippmann: Commémoration par la section des sciences naturelles, physiques et mathématiques de l’Institut grand-ducal de Luxembourg du 150e anniversaire du savant né au Luxembourg, lauréat du prix Nobel en 1908. Luxembourg, Section des sciences naturelles, physiques et mathématiques de l’Institut grand-ducal de Luxembourg en collaboration avec le Séminaire de mathématique et le Séminaire d’histoire des sciences et de la médecine du centre universitaire de Luxembourg: 81-111. Geargiveerd op 27 Junie 2023.

[1] Cf. p. 82: J.A. Massard (1997): Gabriel Lippmann et le Luxembourg. in: J.P. Pier & J.A. Massard (éds): Gabriel Lippmann: Commémoration par la section des sciences naturelles, physiques et mathématiques de l’Institut grand-ducal de Luxembourg du 150e anniversaire du savant né au Luxembourg, lauréat du prix Nobel en 1908. Luxembourg, Section des sciences naturelles, physiques et mathématiques de l’Institut grand-ducal de Luxembourg en collaboration avec le Séminaire de mathématique et le Séminaire d’histoire des sciences et de la médecine du centre universitaire de Luxembourg: 81-111. Geargiveerd op 27 Junie 2023.

[1]