Gideon Sundbäck

Gideon Sundbäck (* 24 April 1880 - † 21 Junie 1954) was ’n Sweeds-Amerikaanse elektriese ingenieur. Hy word geassosieer met sy werk in die ontwikkeling van die ritssluiter.

Gideon Sundbäck
Gebore	Otto Fredrik Gideon Sundbäck 24 April 1880 Ödestugu-gemeente, Jönköping län, Småland, Swede
Sterf	21 Junie 1954 (op 74) Meadville, Pennsilvanië, VS
Nasionaliteit	Sweeds-Amerikaans
Beroep	Sakeman
Bekend vir	Ontwikkeling van die ritssluiter
Eggenoot	Elvira Aronson

Agtergrond

Otto Fredrik Gideon Sundbäck is gebore op die plaas Sonarp in Ödestugu-gemeente in Jönköping län, Småland, Swede. Hy was die seun van Jonas Otto Magnusson Sundbäck, ’n vooruitstrewende boer, en sy vrou Kristina Karolina Klasdotter. Na sy studies in Swede het Sundbäck na Duitsland verhuis waar hy aan die politegniese skool in Bingen am Rhein gestudeer het. In 1903 het Sundbäck die ingenieurseksamen afgelê. In 1905 het hy na die Verenigde State geëmigreer.

Loopbaan

In 1905 het Sundbäck begin werk by Westinghouse Elektriese- en Vervaardigingsmaatskappy in Pittsburgh, Pennsilvanië. In 1906 is hy gehuur om vir die Universal Fastener-maatskappy in Hoboken, Nieu-Jersey te werk. In 1909 het Sundbäck met Elvira Aronson, dogter van die Sweedsgebore fabrieksbestuurder Peter Aronson, getrou. Gevolglik is Sundbäck bevorder tot hoofontwerper van Universal Fastener.

Sundbäck het baie vooruitgang gemaak in die ontwikkeling van die ritssluiter tussen 1906 en 1914 terwyl hy vir maatskappye gewerk het wat later Talon Inc. geword het. Hy het gebou op die werk van ander ingenieurs soos Elias Howe, Max Wolff en Whitcomb Judson. Hy was verantwoordelik vir verbetering van die “Judson C-curity Fastener”. Teen daardie tyd was die maatskappy se produk nog gebaseer op hakies en ogies. Sundbäck het ’n verbeterde weergawe van die C-curity ontwikkel, genaamd die “Plako”, maar dit het te vinnig uitmekaar getrek en was nie ’n groter sukses as die vorige weergawes nie. Sundbäck het uiteindelik die uittrekprobleem in 1913 opgelos met sy uitvinding van die eerste weergawe wat nie gebaseer was op die hakie-en-ogie-beginsel nie. Hy het dit die “Hookless Fastener No. 1” genoem. Hy het die hoeveelheid hegtingselemente vermeerder van vier per duim na tien of elf. Sy uitvindsel het twee teenoorstaande rye tande gehad wat deur ’n skuiwer in een stuk getrek word. Hy het ook die opening vir die tande wat deur die glyer gelei word, vergroot.

Skets van die 1914-patentindiening

In 1914 het Sundbäck ’n weergawe ontwikkel wat gebaseer wat op ineensluitende tande, die “Hookless No. 2”, wat die moderne metaalritssluiter is. In hierdie hegter is elke tand gepons om ’n kuiltjie aan die onderkant te hê en ’n punt of ’n koniese uitstulping aan die bokant. Die punt bo-aan die tand hak in by die ooreenstemmende kuiltjie aan die onderkant van die teenoorstaande tand soos wat die twee rye tande deur die Y-kanaal van die glyer saamgebring word. Die tande word styf gepers aan ’n sterk materiaalkoord wat die selfkant van die doekband is wat die ritssluiter aan die kledingstuk vasmaak, met die tande aan die oorstaande kant gespasieer op die hoogte van ’n halwe tand. Hulle word so styf aan die koord vasgemaak dat wanneer hulle ingestik, daar nie genoeg ruimte is om hulle te laat lostrek nie. ’n Tand kan nie uittrek nie omdat dit vasgehou word deur die kuiltjie en punt van homself en die tande aan die bo- en onderkant. Die patent (no. 1219881) vir die “Skeibare Sluiter” is in 1917 uitgereik.

Die naam zipper (Engels vir ritssluiter) is in 1923 deur B.F. Goodrich gemunt wat die sluittoestel op sy nuwe stewels gebruik het. Aanvanklik was stewels en tabaksakkies die primêre gebruik vir ritssluiters; dit het nog twintig jaar geduur voordat dit deur die mode-industrie opgeneem is. In die tyd van die Tweede Wêreldoorlog is die ritssluiter wyd aanvaar vir die gulpe van broeke en die knooplys van rompe en rokke

Sundbäck het ook die vervaardigingsmasjien vir die nuwe ritssluiter ontwerp. Lightning Fastener-maatskappe, ’n vroeë vervaardiger van die ritssluiter, was gebaseer in St. Catharines, Ontario. Hoewel Sundbäck die Kanadese fabriek gereel besoek het as president van die maatskappy, het hy in Meadville, Pennsilvanië gewoon en ’n Amerikaanse burger gebly. Sundbäck het die Goue Medalje van die Koninklike Sweedse Akademie vir Ingenieurswetenskappe in 1951. Sundbäck is in 1954 oorlede aan ’n hartprobleem en is begrawe in die Greendale Begraafplaas in Meadville.

Nalatenskap

In 2006 is Sundäck geëer deur insluiting in die Nasionale Uitvinders-heldesaal vir sy werk aan die ontwikkeling van die ritssluiter. Op 24 April 2012, die 132ste herdenking van Sundbäck se geboorte, het Google die Google-logo na ’n Google-krabbel in die vorm van ’n ritssluiter verander. Wanneer die ritssluiter oopgemaak word, word die soekresultate vir Gideon Sundbäck vertoon.

1917-patent

Sundbäck se Amerikaanse patent #1,219,881 (ingedien in 1914, uitgereik in 1917):

• 
• 
• 
• 
• 

Ander bronne

• Petroski, Henry The Evolution of Useful Things (Random House of Canada, 1994) ISBN 0679740392

Eksterne skakels

• (en) ’n Beeld van VS patent no. 1219881

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Engelse Wikipedia vertaal.