Grondbesoedeling

Grondbesoedeling kom voor as die grondoppervlak of grondwater besoedel word deur stowwe wat nie in hulle natuurlike vorm daar voorkom nie. Grondbesoedeling lei tot die afbreek of totale vernietiging van die ekosisteem wat lewe op aarde onderhou.

Grondbesoedeling veroorsaak deur die ondergrondse berging van tenks wat teer bevat.

Die besoedeling van grond skep geweldige probleme wat drinkwater betref omdat feitlik alle besoedelingstowwe vroeër of later in reën of smeltwater na die grondwater gevoer word. Grondwater is die belangrikste bron van drinkwater. Besoedeling kan veroorsaak dat grond onvrugbaar word indien die organismes wat vir humusvorming en stikstofbinding verantwoordelik is, aangetas word. Die belangrikste besoedelingstowwe is aardolieprodukte, plastiek, bestrydingsmiddels, swaar metale en moeilik verwerkbare stowwe in chemiese afval.

Nie alle stowwe wat in die grond verwerk word, veroorsaak besoedeling nie. Klein hoeveelhede organiese afval is selfs noodsaaklik vir humusvorming, wat die vrugbaarheid van grond in stand hou. In die laaste dekades het die hoeveelheid afval egter so toegeneem en het die samestelling daarvan so ingrypend verander met die toevoeging van plastiek en giftige stowwe dat die afval nie meer in vrugbare humus omgesit kan word nie. Die afvalstowwe wat nie verwerk word nie, vergiftig die grondorganismes.

Die gevolg is dat die hoeveelheid hoër plante wat in die grond groei, sterk kan afneem. Dit kan die opbrengste vir die landbou verminder en ernstige skade aan natuur- en ontspanningsgebiede aanrig. Wanneer die boonste lae van die grond besoedel is, word die meeste skadelike stowwe deur reën- of smeltwater na die grondwater afgevoer. Baie sandgrondsoorte is so deurlaatbaar (poreus) dat die skadelike stowwe na die grondwater afgevoer word voor dit die organismes kan aantas. Dit is in werklikheid skadeliker as wat dit klink, omdat grondwater die belangrikste grondstof vir die bereiding van drinkwater is.

Daarom is dit gevaarlik om, soos dikwels die geval is, verlate sandslote as stortterreine te gebruik. Grondwater dreineer in baie gevalle na die oppervlakwater van plasse, slote en riviere. Grondbesoedeling kan dus via oppervlakwater besoedeling van grondwater veroorsaak. Huishoudelike afval, motorafval, landbou-afval en nywerheidsafval is die belangrikste bronne van grandbesoedeling. Miljoene tonne huishoudelike afval word jaarliks op vullishope in die wêreld se stede gestort.

Landbou-afval bestaan uit bemestingsoorskotte en bestrydingsmiddels van die bio-nywerheid. Kunsmis word ook dikwels oordadig gebruik en hou ʼn bedreiging in vir natuurgebiede waarvan die waarde bepaal word deur hul voedselarme grond. Nywerheidsafval is grotendeels moeilik verwerkbaar. Behalwe die groot aantal motorwrakke is motors ook vir besoedeling verantwoordelik deur lood, olie en petrol. Die stowwe wat die gehalte van grond en bodemwater in groot mate aantas, is aardolieprodukte, plastiek, bestrydingsmiddels, swaar metale en chemiese afval.

Aardolieprodukte

Motors gee miljoene tonne onverbrande petrol in die atmosfeer af. In Europa kom daar vir elke kilometer pad jaarliks meer as 'n halwe ton olieprodukte met die grond in aanraking. ʼn Geweldige hoeveelheid olie wat in motorhawens of deur eienaars afgetap word, beland uiteindelik in die grond. Die oliedeeltjies kleef aan die grond of sand vas, maar mettertyd word die olie in die grondwater uitgespoel. Dit kan ernstige gevolge hê indien daar drinkwateropslagplekke in die omgewing is omdat 1 liter olie 1000 liter water ondrinkbaar kan maak.

Olie in die grond kan die diere- en plantlewe ernstig benadeel. Die hoeveelheid skimmel, bakterieë en alge neem drasties af in besoedelde omstandighede. Sekere bakterieë kan vrye stikstof uit die atmosfeer opneem en dit bind. Besoedeling bevorder die vorming van ammoniak, sodat die bietjie stikstof wat nog opgegaar word, uit die grond verdwyn en die vrugbaarheid verder afneem. Ander natuurlike kringlope, soos die koolstofkringloop, word ook ontwrig.

Plastiek

Plastiek veroorsaak ernstige probleme by die herwinning of verwerking van vullis. Op vullishope belemmer plastiek die toevoer van lug en water, wat die verwerking van afval vertraag. Plastiek veroorsaak ook dat die omskakeling van stortterreine na ontspanningsterreine vertraag word. Die meeste soorte plastiek verteer of ontbind glad nie. In die afvalherwinningsbedryf veroorsaak plastiek en ander sintetiese stowwe toenemende probleme. Teen die einde van die sewentigerjare het plastiek ongeveer 10 % van alle huishoudelike afval uitgemaak. Die aanwesigheid van plastiek maak dit haas onmoontlik om huishoudelike afval vir kompos te gebruik. Ander besware teen plastiekmateriale is dat dit die omgewing ontsier en dat die verbranding daarvan in vullisverwerkingsfabrieke lugbesoedeling veroorsaak.Plastiek kan ook giftige toksiene en chemikalieë bevat soos Bisfenool A (BPA). Hierdie chemikalieë word dikwels in plastiekbottels en -houers gebruik en kan endokriene afbrekers wees wat die hormoonbalans in mense en diere kan versteur,wat in die grond vrygestel word.

Swaar metale

Die belangrikste swaar metale wat grondbesoedeling veroorsaak, is lood, sink en kadmium, kwik, koper en chroom. Selfs net klein hoeveelhede van hierdie metale is giftig vir lewende organismes. Hulle kan nie afgebreek of in onskadelike stowwe omgesit word nie. Indien hulle dan eenmaal besoedeling veroorsaak het, kan die omgewing nie herstel word nie. Fabrieke waar metaal verwerk en waar verf vervaardig word, voertuigverkeer en die landbou is die grootste besoedelaars.

Motorverkeer veroorsaak dat lood in die grond kom en die landbou bring weer koper en kwik in die grond. Die metaaldeeltjies wat op die grond beland, kom in 'n later stadium in die grondwater of in oppervlakwater te lande. Hier heg die metaaldeeltjies hulle aan kleideeltjies in die water en word deur rivierwater verder gevoer. Die metaaldeeltjies word afgeset op plekke waar die rivier stadiger vloei of waar die rivier in die see uitmond.

Na dekades kan 'n laag slik op so 'n plek gevorm word, wat die visse sal laat vrek en die water ondrinkbaar sal maak. Die swaar metale kom dan via allerhande organismes in die slik in visse, robbe en in die mens te lande. 'n Groot deel van die lood wat in die grond voorkom, is van voertuigverkeer afkomstig. Dit is daarom onverstandig om paaie langs damme of wateropgaarplekke te bou; besoedeling deur petroleumprodukte moet ook in aanmerking geneem word. Die gifgehalte van kwik is onder meer afhanklik van die vorm waarin dit in die grond beland het. Van die bekende vorme is die organiese kwikverbindings soos metielkwik, wat gebruik word om saaisaad te ontsmet.

Die stof verhinder dat ensieme die senuweestelsel bereik wat verlamming of selfs die dood kan veroorsaak. In die sestigerjare het die stof die dood van duisende voëls veroorsaak en sedertdien is die gebruik van kwikhoudende saadontsmettingsmiddels in verskeie lande verbied. Ofskoon minder giftig, is koper net so gevaarlik soos kwik. 'n Groot hoeveelheid koper beland in die grond deur die mis van vee, wat koper deur hut kos inkry. Die feit dat koper by veevoer gevoeg word, beteken nie dat dit onskadelik vir diere is nie. Die uitwerking van koper hang af van die dosis. Klein hoeveelde is noodsaaklik vir die ontwikkeling van 'n jong dier, maar groot dosisse kan gevaarlik wees. Verskillende diere reageer ook heeltemal anders op die in name van koper. Skape, laer diere en plante is byvoorbeeld uiters gevoelig vir koper. Die koper wat deur misstowwe in die grond beland, kan so toeneem dat dit die plantegroei beskadig.

Bestrydingsmiddels

'n Groot deel van die bestrydingsmiddels teen onkruid en landbouplae beland uiteindelik op plekke waarvoor dit nie bestem is nie. Die deel wat in die grond beland, kan 'n ernstige uitwerking op plante en diere hê. Organismes so os myte en wurms word uitgedun, waardeur die vorming van humus belemmer word.

Dit het 'n ernstige invloed op die gehalte van die grond. Bespuiting met gifstowwe om insekte uit te roei, verminder die vrugbaarheid van die grond, wat dan byvoorbeeld ‘n invloed op oeste het. Die stikstofbinding in die grond neem al, die wurms woel die grond minder om en die gif hoop op in die weefsels van laer diere, wat die prooi van hoër diere is.

Chemiese afval

Sedert mense meer bewus geword het van die behoud van die omgewing, het die chemiese nywerhede groot probleme met die storting van hul afval omdat die nie op dieselfde manier as huishoudelike afval verwerk kan word nie. Waar dit nie heimlik uitgelaat word nie, word chemiese afval in die see of in afgeleë myne gestort, of diep in die grond gepomp, wat geen oplossing vir die probleem is nie. Met diepteafvoer word vloeibare afvalstowwe onder druk na ʼn diepte van 250 m gepomp.

Die metode kan egter net gebruik word as die afvalopgaarplek afgesluit is deur ʼn ondeurdringbare gesteentelaag, wat sal voorkom dat die afval in die grondwater beland. Daar is egter bykans geen gesteentelaag wat ondeurdringbaar is nie. Buitendien dek die lae nie groot oppervlaktes nie, sodat die afval tog mettertyd met ʼn ompad met die grondwater in aanraking sal kom.

Sien ook

• Besoedeling
• Gifstofmisbruik
• Natuurbewaring

Bronnelys

• Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409508 band

Eksterne skakels

• Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir grondbesoedeling.