Het verboden rijk
Het verboden rijk ("Die verbode ryk") is 'n roman deur die Nederlandse skrywer J. Slauerhoff (1898–1936). Dit is die eerste keer in 1931 gepubliseer. Die roman volg twee gelyklopende storielyne—die van die Portugese digter Luís de Camões, en die van 'n 20ste eeuse Ier, radio operateur en matroos. 'n Opvolgverhaal, Het leven op aarde is in 1933 gepubliseer. 'n Derde boek is beplan maar nooit voltooi nie.
Het verboden rijk
| |
|---|---|
| Skrywer | J. Slauerhoff |
| Land |  Nederland |
| Taal | Nederlands |
| Genre | Roman |
| Uitgewer | |
| Uitgegee | 1931 |
| Vervolg | Het leven op aarde |
Verhaal wysig
Die proloog van die roman handel oor Antonio Farria, die Portugese goewerneur van 'n kolonie in China. Farria se nedersetting word vernietig deur die Chinese, waarvoor hy die regering in Portugal, wat die kolonie verwaarloos het, die skuld gee. Nadat hy wraak geneem het op 'n Chinese stad, ontdek Farria die plek wat uiteindelik sou bekendstaan as Portugees-Macau, welke 'n doring in die vlees van die Portugese sou wees, maar op die ou end lojaal teenoor Portugal gebly het. Die verhaal begin met 'n semi-historiese weergawe van Luís de Camões, die 16de-eeuse Portugese digter wat die epiese gedig Os Lusíadas geskryf het. In Slauerhoff se roman vlug Camões uit Portugal, na 'n verhouding met 'n vrou wat bestem is om met die Portugese kroonprins te trou.[1]
Intussen word die regering in Macau uitgedaag deur 'n handelaar genaamd Pedro Velho, wat hom beywer vir toenadering tot die Chinese. 'n Slim foefie deur die goewerneur en sy medepligtiges veroorsaak dat Velho die kolonie vir die binneland verlaat. Die dogter van goewerneur Farria (Pilar) en 'n Chinese vrou vlug van 'n gedwonge huwelik; sy neem vermoedelik haar toevlug in 'n Dominikaanse landgoed. Die vaartuig waarop Camões reis ly skipbreuk aan die kus van Macau, en toe hy daarin slaag om aan land te kom, sy epiese gedig steeds stewig in sy greep, beland Camões in die tuinhuis van 'n verwoeste landgoed waar hy vir Pilar ontdek. 'n Visie van sy voormalige Portugese minnares versmelt met die van die half-Chinese vrou wat as Chinees in die huis van haar voormalige verpleegster woon. Pilar help Camões om sy gesondheid te herwin, maar toe hy vertrek om 'n brand te ondersoek (die goewerneur het die klooster afgebrand) word hy gearresteer.[2]
Die tweede lyn van die verhaal, 'n eerstepersoons-vertelling, handel oor 'n radio-operateur uit die 20ste eeu; 'n kort, swaar Ier wat dink dat hy afstam van 'n matroos wat na die Spaanse Armada gestrand was. Die karakter bly naamloos; in Het leven op aarde word hy Cameron genoem. Sy lewe spiraal buite beheer na 'n skeepswrak. Hy is verslaaf aan dwelmmiddels, en vaar weer die see in op 'n afgeleefde vragskip. Die vryheid wat op see aangebied word, slaag egter nie daarin om hom te bevredig nie en hy verlang na ingryping deur 'n hoër mag .[3]
Na marteling, wat hy slegs te bowe kom deur dwelmmiddels te neem, word Camões toegelaat om terug te keer na sy skryfwerk, maar sy poësie onthul Pilar se wegkruipplek. Hy word gestraf deur na op 'n handelstog na Beijing gestuur te word, en met sy vertrek sien hy haar weer, staande langs haar voorgenome man. Die tog is 'n fiasko, en Camões keer alleen terug. Hy rand 'n Sjinese boer aan en steel die man se klere.[4]
Die verhaal van die radio-operateur gaan voort: hy bevind hom in 'n tuinhuis waar hy van oordeel is hy hom al vantevore bevind het. Daar is oorvloedige verwysings wat Camões met die Ier verbind; en die karakter voel asof hy deur 'n ander oorgeneem word. Later word sy skip naby Hong Kong deur seerowers aangeval, die bemanning ontvoer, en diep in China ingeneem, waar hy klere ontdek wat goue muntstukke bevat - hier smelt Camões en die Ier saam.[5]
In die laaste hoofstuk bevind die Ier - wat met die goue 16de eeuse muntstukke vir 'n oortog na Macao betaal het - homself waar hy die kerk van ou Macau saam met Dominikaanse klooster-monnike teen 'n leër verdedig. Dit blyk dat Camões teruggekeer het van sy ekspedisie om die nedersetting te red. Pilar besorg Camões se gedig aan hom terug, maar weer word hy verban. Die Ier is moedeloos omdat hy nie die ander wat by hom skuiling gesoek het kon help nie. Sy finale plan is om regstreeks na China vanaf Sjanghai te gaan.[6]
Tekstuele geskiedenis wysig
Die roman is aanvanklik stuksgewys in die literêre tydskrif Forum gepubliseer, beginnende met die tydskrif se eerste uitgawe, November 1931. Die negende uitgawe van die tydskrif, September 1932, het die laaste afdeling bevat, en teen November 1932 is Het verboden rijk te koop aangebied in boekwinkels (gepubliseer deur Nijgh & Van Ditmar), met klein verbeterings en een groot weglating. Die daaropvolgende uitgawes het meer redaksionele wysigings bevat, meestal van geringe aard.[7] Die weglating is 'n passasie wat details bevat van 'n liefdesverhouding tussen die Camões-karakter en die prinses wat verloof is aan die Portugese kroonprins. [8]
In 1985 is die inhoud van 'n "matrooskis" wat gevul is met notas wat betrekking het op die twee 'Cameron-romans' onder redaksie van W. Blok en Kees Lekkerkerker deur die Nederlands Letterkundig Museum en Documentatiecentrum gepubliseer. Die manuskripte bied insigte in die ontstaan van die romans en bied materiaal wat verband hou met die ongepubliseerde derde bundel: Slauerhoff het derhalwe 'n trilogie in gedagte gehad.[9]
Belang vir Forum wysig
Forum was die literêre tydskrif wat deur Menno ter Braak, Edgar du Perron en Maurice Roelants gestig en geredigeur is. Alhoewel dit slegs vanaf 1932 tot 1935 uitgebring is was die invloed daarvan op Nederlandse literatuur beduidend. Van die fiksieskrywers wat in die tydskrif gepubliseer het, het Slauerhoff die grootste aantal bladsye daartoe bygedra (met Simon Vestdijk in tweedeplek); behalwe vir Het verboden rijk en Het leven op aarde het hy ook twee kortverhale bygedra.[10]
Kritiek en erfenis van werk wysig
Baie kontemporêre resensies was negatief. Martinus Nijhoff, skrywende vir De Gids, het die motiewe van sommige van Slauerhoff se "pragtige gedigte" herken, maar was van oordeel dat die roman roekeloos en verwarrend is.[11] Sommige kritici, klaarblyklik met die verwagting van 'n tradisionele historiese roman, was verwar of verskrik gewees deur die ineenskakeling van die twee storielyne; vir ten minste een resensent (Anton van Duinkerken) was kritiek van die romanvorm 'n uitbreiding van sy kritiek op Forum, wat bekend was om die formele eksperimente daarvan. Andere (veral Rooms-Katolieke resensente) het heftig verskil met 'n werk wat hulle beskou het as 'n soort morele nihilisme.[12] K. H. Heeroma het die twee protagoniste gesien as twee persone wat deur die Westerse beskawing verwerp is en tot die gevolgtrekking gekom dat die roman geskryf is in die gees van vitalisme. Hy het gesê dat die roman "een van die mees eienaardigste romans van die jaar was; vol onmoontlikhede en sorgeloos geskryf, alhoewel deur 'n 'oorspronklike' outeur."[13]
Die roman het nie veel beter gevaar onder die leserspubliek nie; dit is nie tot na die Tweede Wêreldoorlog weer gedruk nie.[14] Die eerste herdruk was in Slauerhoff se Versamelde Werke uit 1945, wat deur Kees Lekkerkerker geredigeur is; dit is tot 1976 slegs ses keer herdruk, weereens as deel van 'n volume Versamelde Prosa (1975).[15] Dit word gelys as No. 109 in die Kanon van die Nederlandse letterkunde (Slauerhoff beklee die 27ste posisie as skrywer).[16] Dit is in Engels vertaal deur Paul Vincent as The Forbidden Kingdom en gepubliseer deur Pushkin Press.[17] Daar bestaan nie 'n Afrikaanse vertaling van die werk nie.
Verwysings wysig
Notas wysig
- ↑ Francken 14–15.
- ↑ Francken 15–7.
- ↑ Francken 17.
- ↑ Francken 18.
- ↑ Francken 18–19.
- ↑ Francken 19–20.
- ↑ Francken 73–74.
- ↑ Francken 14, 80–81.
- ↑ Blok and Lekkerkerker 5–6.
- ↑ Fleuren van Hal 52–56.
- ↑ Nijhoff 346-47.
- ↑ Francken 70–72.
- ↑ Heeroma 45.
- ↑ Francken 71.
- ↑ Francken 73–74.
- ↑ Stipriaan.
- ↑ Nieuwenhuis.
Bibliografie wysig
- Blok, W.; Lekkerkerker, Kees (1985). "Inleiding". Het China van Slauerhoff (in Nederlands). Den Haag: Nederlands Letterkundig Museum en Documentatiecentrum.
- Fleuren van Hal, Dorine (1986). Forum 1931–1935 (in Nederlands). Leiden: Martinus Nijhoff.
- Francken, Eep (1977). Synthese over Het verboden rijk van J. Slauerhoff (in Nederlands). Amsterdam: Wetenschappelijke uitgeverij.
- Heeroma, K. H. (1933–1934). "Boekbespreking: Het Verboden Rijk". Opwaartsche wegen (in Nederlands). Vol. 11. p. 45.
- Nieuwenhuis, Roderick (16 April 2014). "Slauerhoff en Grunberg genomineerd voor Amerikaanse vertaalprijs". NRC Handelsblad (in Nederlands). Besoek op 28 Mei 2015.
- Nijhoff, Martinus (1933). "Kroniek der Nederlandsche letteren". De Gids (in Nederlands). pp. 342–48.
- van Stipriaan, René (Junie 2002). "De Nederlandse klassieken anno 2002" (in Nederlands). Digitale Biblioteek vir Nederlandse Letterkunde. Besoek op 28 Mei 2015.
Eksterne skakels wysig
- Het verboden rijk op DBNL, insluitende 'n volledige teksweergawe van die tydskrif en integrale uitgawes