Simon Vestdijk

Simon Vestdijk (Nederlandse uitspraakˈsimɔn ˈvɛzdɛi̯k; 17 Oktober 1898 – 23 Maart 1971) was 'n Nederlandse skrywer en digter.

Simon Vestdijk
Gebore	(1898-10-17)17 Oktober 1898 Harlingen, Nederland
Sterf	23 Maart 1971 (op 72) Utrecht (stad)
Beroep	Romansier Essayis Digter Vertaler

Hy is vyftien keer benoem vir die Nobelprys vir Letterkunde.

Lewe

Vestdijk as jongeling
(foto Simon Vestdijk sr.)

Gedenkteken by die geboortehuis van Simon Vestdijk, Voorstraat 61a in Harlingen

Vestdijk is gebore in die klein Friese dorpie van Harlingen. Hy het geneeskunde in Amsterdam gestudeer maar hom na 'n paar jaar na die literatuur gewend. Hy het een van die belangrikste 20ste eeuse skrywers in Nederland geword. Sy groot uitset as romansier is legendaries, maar hy was ten minste net so belangrik as 'n essayis betreffende onderwerpe soos literatuur, geloof, kuns en in besonder musiek. Hy het ook poësie en kortverhale geskryf. Sy werk is reeds in die meeste Wes-Europese tale vertaal.

Werk

Roland Holst en Vestdijk (1958)

Vestdijk is die outeur van ongeveer 200 boeke, en is daarmee een van Nederland se mees produktiewe skrywers van alle tye. Sy oeuvre bestaan uit 24 digbundels, 33 essaybundels, 57 novelle en kortverhale, 52 romans en 2 nagelate romanfragmente, gepubliseerde briefwisselinge en verskeie vertalings. Bowendien het hy honderde artikels vir dag- en weekblaaie geskryf. Sy werk kan nie by een bepaalde stroming ingedeel word nie. Vestdijk het homself as "een typisch romantische schrijversfiguur" gesien

Vanweë sy enorme uitset noem die digter Adriaan Roland Holst hom "de man die sneller schrijft dan God kan lezen". Die omskrywing "Duivelskunstenaar" is afkomstig van Menno ter Braak. Vestdijk is vir 'n geruime tyd lank beskou as die vernaamste Nederlandse aanspraakmaker op die Nobelprys vir Letterkunde. Uit die argief vir benoemings vir die Nobelprys vir Letterkunde by die Sweedse Akademie blyk dit dat Vestdijk van 1950 tot en met 1964 nege keer benoem is vir die Nobelprys.

Sy skryfstyl word gekenmerk deur "volle zinnen" met onderbrekings en korreksies. Vestdijk het De koperen tuin as sy beste werk beskou. Na sy dood het onder meer Kind tussen vier vrouwen (1972), Verzamelde gedichten (3 dele, 1971), Verzamelde verhalen (1974), Verzamelde romans (deel 2-52, 1978-1984) en Verzamelde muziekessays (10 dele, 1983-1990) verskyn.

Sy maatskaplike werk, Het wezen van de angst (687 bl.), verdien ook besondere vermelding. Dié werk is reeds in 1949 voltooi (en is opgedra aan Henricus Cornelius Rümke, die "leermeester"). Die werk is die eerste keer in 1968 gepubliseer.

Invloed

Hella Haasse, Willem Brakman, Maarten 't Hart en Doeschka Meijsing word genoem as persone wat deur Vestdijk beïnvloed is. Van die jonger generasie skrywers deel Peter Buwalda 'n verwantskap met "de kluizenaar uit Doorn".

'n Verskeidenheid van sy romans is verfilm (o.a. Pastorale 1943, Ivoren wachters, Het verboden bacchanaal) of vir televisie (o.a. De koperen tuin, Op afbetaling) of hoorspel (onder meer die Anton Wachter-romans, De kellner en de levenden, De koperen tuin) verwerk.

Eerbewyse

Standbeeld van Anton Wachter in Harlingen (Suze Boschma-Berkhout)

Standbeeld van Vestdijk in Doorn (Jaap te Kiefte)

Pryse

Hier volg 'n lys van Nederlandse literêre pryse wat aan hom toegeken is:

• 1938 - C.W. van der Hoogt-prys vir Het vijfde zegel
• 1941 - Dr. Wijnaendts Francken-prys vir Albert Verwey en de Idee
• 1946 - Prozaprys van die gemeente Amsterdam vir Pastorale 1943
• 1950 - P.C. Hooft-prys vir De vuuraanbidders
• 1953 - Bijzondere prijs van de Jan Campert-stichting vir Essays in duodecimo
• 1954 - Essayprijs van die gemeente Amsterdam vir Essays in duodecimo
• 1955 - Constantijn Huygens-prys vir sy gehele oeuvre
• 1960 - Prosaprys van die gemeente Amsterdam vir De ziener
• 1964 - Eredoktoraat in die Lettere van die Rijksuniversiteit Groningen
• 1964 - Prys vir Meesterskap vir sy gehele oeuvre
• 1971 - Prijs der Nederlandse Letteren vir sy gehele werk

Onderskeiding

In 1955 is Vestdijk benoem tot Ridder in die Orde van Oranje-Nassau.

Standbeelde

• In Voorstraat in Harlingen waar Vestdijk gebore is staan 'n beeld deur Suze Boschma-Berkhout wat Anton Wachter uitbeeld.
• Op 2 Maart 2013 is daar in Doorn 'n bronsbeeld van Vestdijk onthul wat geskep is deur Jaap te Kiefte.

Biograwe

Die werk en lewe van Vestdijk is deur verskeie biograwe beskryf. Nol Gregoor het in Simon Vestdijk en Lahringen veral die Anton Wachter-romans ontrafel.

In die begin van 1984 het daar 'n literêre geskil ontstaan toe Vestdijk se weduwee Mieke (na die lees van 'n "proefhoofstuk") haar medewerking aan 'n biografie deur Hans Visser stopgesit het. Visser het uiteindelik sy biografie, Simon Vestdijk, een schrijversleven, wat aanvanklik in samewerking met Anne Wadman geskryf is, in 1987 uitgegee.

In 2005 het Vestdijk, een biografie deur Wim Hazeu verskyn. In Het gebergte; de tweeënvijftig romans van S. Vestdijk (1996) gee Hugo Brandt Corstius en Maarten 't Hart hul bevindinge oor die romans weer. In Je kunt er toch bij blijven zitten? (1983) het Rudi van der Paardt vyftig kritiese resensies van die romans by hul verskyning gebundel.

Voorbeeld van sy digkuns

Zelfkant

 Ik houd het meest van de halfland'lijkheid:
 Van vage weidewinden die met lijnen
 Vol waschgoed spelen; van fabrieksterreinen
 Waar tusschen arm'lijk gras de lorrie rijdt,
 
 Bevracht met het geheim der dokspoorlijnen
 Want 'k weet, er is waar men het leven slijt
 En toch niet leeft, zwervend meer eenzaamheid
 Te vinden dan in bergen of ravijnen.
 
 De walm van stoomtram en van bleekerij
 Of van de ovens waar men schelpen brandt
 Is meer dan thijmgeur aanstichter van droomen,
 
 En 't zwarte kalf in't weitje aan den rand
 Wordt door een onverhoopt gedicht bevrijd
 En in één beeld met sintels opgenomen.
 

• Uit: Kind van stad en land (1936)

Sien ook

• Oeuvre van Simon Vestdijk

Bronne

• Brandt Corstius, Hugo en 't Hart, Maarten: Het gebergte; de tweeënvijftig romans van S. Vestdijk, 1996
• Cornets de Groot, R.A.: De artistieke opbouw van Vestdijks romans, De Gids. Jaargang 125 (1962)
• Haasse, Hella S.: De 'Griekse' romans van S. Vestdijk, De Gids, Jaargang 126 (1963)
• Hartkamp, Martin: Twintig jaar Vestdijkstudie, Nieuw Letterkundig Magazijn, Jaargang 7 (1989)
• Hazeu, Wim: Vestdijk, een biografie, 2005
• ter Braak, Menno: De duivelskunstenaar Een studie over S. Vestdijk, Verzameld werk, Deel 4 (1951)
• Visser, Hans: Simon Vestdijk, een schrijversleven, 1987.
• van der Paardt, Rudi Th. en Vestdijk, Simon: S. Vestdijk Kritieken, Vestdijkkroniek. Jaargang 1993 (1993)
• de Vries, Theun en Vestdijk, S.: Hernomen confrontatie met S. Vestdijk : brieffragmenten en gesprekken, 1968.
• Gregoor, Nol: Simon Vestdijk en Lahringen, 1958.
• Gregoor, Nol en Vestdijk S.: Nol Gregoor in geprek met S. Vestdijk, 1967.
• Grové, A.P. en Steyn, J.L.: Keur uit die Nederlandse poësie, 1979

Van 1972 tot 1995 het daar 'n kwartaalikse "Vestdijkkroniek" verskyn (wat sedert 1999 herleef het). Vanaf 1995 verskyn 'n jaarlikse "Vestdijkjaarboek", uitgegee deur die Vestdijkkring (opgerig op 2 Februarie 1972).

Trivia

• In 1936 het Simon Vestdijk vir 'n kort tyd aan Bachlaan in Bilthoven gewoon. In Bilthoven het hy die gewoonte aangeleer om tydens sy skryfwerk die stofsuier aan te skakel. Op die wyse kon sy aandag nie afgelei word deur ander geluide nie. Die stofsuier kan gesien word in die Nederlands Letterkundig Museum in Den Haag.

Eksterne skakels

• http://www.svestdijk.nl/al/wpengels.html
• http://www.vestdijk.com (Nederlands)
• S.Vestdijk.nl: Erven Vestdijk
• Vestdijk.com: Vestdijkkring
• Flickr.com: Vestdijk Beeldbank, foto's van Vestdijk en sy manuskripte
• Onderhoud met Simon Vestdijk op Youtube
• Dbnl: Adriaan Venema: Schrijvers, uitgevers en hun collaboratie. Deel 3B S. Vestdijk