Hoofpyn

Hoofpyn is die simptoom van pyn in die omgewing van die kop of nek. Dit manifesteer in migraines (intense of kloppende pyne), spanningstipehoofpyne en troshoofpyne. Hoofpyn is meestal onskuldig van aard. Slegs in enkele gevalle word dit deur ernstige siektes binne die skedel veroorsaak. In die meeste gevalle lê die oorsaak buite die skedel in die spiere of die bloedvate.

Migraine is 'n soort hoofpyn wat veroorsaak word deur veranderinge in die bloedvate binne en buite die skedel, wat aanvalle van ernstige hoofpyn in een deel van die kop veroorsaak.

Selfs wanneer die oorsaak van die hoofpyn liggaamlik is, soos in die geval van verhoogde spanning in die nekspiere (spanningshoofpyn) en bloedvatreaksies (migraine), speel sielkundige faktore dikwels 'n rol. In ander gevalle word hoofpyn egter uitsluitlik deur siektes veroorsaak, soos vergiftiging (veral lood), ontsteking van die sinusse of, in enkele gevalle, breinvliesontsteking of 'n gewas.

Oorsake binne die skedel

Hoofpyn kan veroorsaak word deur 'n siekte binne of buite die skedelholte. As die oorsaak in die skedelholte geleë is, word die hoofpyn veroorsaak deur irritasie (prikkeling) van pyngevoelige strukture wat daar aanwesig is, dit wil sê van die breinvliese van die skedelbasis en die bloedvate. Die ander dele van hierdie vliese, die brein self en die bene van die skedel, is nie gevoelig vir pyn nie.

Prikkeling van die breinvliese (meningeale prikkeling) vind byvoorbeeld plaas by breinvliesontsteking en by bloeding tussen 2 van hierdie breinvliese (aragnoïdale bloeding). So 'n hoofpyn word vererger wanneer 'n mens hoes en deur enige beweging wat die breinvlies (meninges) rek.

Drukverhoging en die gevolglike rekking van die meninges kan deur 'n gewas, breinbloeding, 'n breinabses, ensovoorts, veroorsaak word. Dit lei tot 'n hoofpyn wat deur die hele kop gevoel word. In sommige gevalle begin die hoofpyn onmiddellik nadat die persoon soggens opgestaan het en gaan gepaard met skielike braking sonder enige naarheid.

Rekking van die bloedvate binne die skedelholte veroorsaak 'n kloppende hoofpyn wat dieselfde ritme as die polsslag het. Dit word gewoonlik ondervind by 'n hoë koors, ná dronkenskap, ná 'n epileptiese aanval, ná 'n skedelbesering of by 'n skielike ernstige verhoging van die bloeddruk en met die gebruik van sekere geneesmiddels. 'n Abnormaal lae druk binne die skedel kan ook hoofpyn veroorsaak .

Oorsake buite die skedel

Migraine

Migraine (skeelhoofpyn) is 'n goed gedefinieerde sindroom (siektebeeld) wat gekenmerk word deur aanvalle van ernstige en bykans onuithoudbare hoofpyne. Die aanval begin gewoonlik met 'n gevoel van spanning aan die een kant van die kop en gaan soms gepaard met steurings van dié deel van die gesigsveld wat aan die teenoorgestelde kant van die hoofpyn is. Hierdie steurings kan bestaan uit onder meer die sien van ligflitse en sterretjies en word gewoonlik deur albei oë waargeneem. Soms is daar ook 'n prikkelsensasie aan die een kant van die liggaam. Tydens die eerste fase is daar 'n vernouing van die bloedvate buite die skedel, en dit brei geleidelik uit na die bloedvate binne die skedel.

Vervolgens ontstaan 'n kloppende hoofpyn wat gewoonlik net aan die een kant van die kop voorkom en deur naarheid, vomering en ligsensitiwiteit vergesel kan word. Ná 'n ruk word die kloppende hoofpyn 'n aanhoudende pyn. Die hele aanval kan 'n dag of twee duur. 'n Paar uur se slaap kan die pyn heelwat verlig. Hierdie tweede stadium van 'n migraine-aanval (die werklike hoofpynaanval) word deur 'n rekking van die bloedvate binne en buite die skedel veroorsaak.

Atipiese migraine

Atipiese migraine (vasomotoriese hoofpyn), waarby die eerste stadium met tekens van irritasie (prikkeling) en visuele steurnisse afwesig is, kan ook voorkom. Sowel egte as atipiese migraines word baie meer by vroue as by mans aangetref. Die aanvalle begin gewoonlik eers ná puberteit en wel ten tyde van emosionele spanning, tydens rusperiodes soos tydens 'n naweek, en by vroue tydens menstruasie. Erflikheid speel dikwels 'n rol by migraine-aanvalle. Die aanval word gewoonlik behandel deur die toediening van ergotamien-tartraat, wat 'n vaatvernouende werking het en dus die tweede fase van die aanval beïnvloed.

'n Karikatuuragtige uitbeelding van 'n troshoofpyn.

Migraine-aanvalle kan dikwels deur die middel methysergide voorkom word, want methysergide rem die werking van serotonien, wat waarskynlik by migriane-aanvalle 'n rol speel.

Troshoofpyn

Horton se hoofpyn, ook bekend as troshoofpyn, is 'n hoofpynsindroom wat veral by mans gevind word. Dit word gekenmerk deur kort aanvalle van pyn in en om 'n oog en word vermoedelik deur histamienvrystelling veroorsaak.

Arteritis temporale

Arteritis temporale is 'n ontstekingsreaksie in die arteria temporalis, 'n klein slagaartjie wat langs die slaap loop, of in 'n ander slagaar in hierdie gebied. Die oorsaak is waarskynlik 'n outomatiese immuunreaksie, waartydens die natuurlike beskermingsmeganisme van die liggaam oordrewe reageer en die liggaam self affekteer. Benewens hoofpyn veroorsaak die ontsteking rooiheid en pyn wanneer die ontsteekte deel aangeraak word. Die gevaar van hierdie siekte is dat die slagaar heeltemal afgesluit kan word en sodoende blindheid kan veroorsaak. Die behandeling bestaan uit die toediening van kortikosteroïede (bynierskorshormone ).

Spanningshoofpyn

Spanningshoofpyn is 'n hoofpyn wat gewoonlik simmetries in die voor- of agterkop lê en dikwels na of van die nek uitstraal. 'n Algemene simptoom is 'n gevoel van drukking, as of daar 'n band om die kop gebind is. As gevolg van sielkundige spanning word die nekspiere abnormaal gespanne en so ontstaan pyn en spasmas in die spiere van die kop. Hierdie abnormale spanning op die nekwerwelkolom kan uiteindelik ernstige afwykings in hierdie streek veroorsaak en dit kan weer verdere hoofpyn veroorsaak.

Ander

An old advertisement for a headache medicine.

Hoofpyn kan ook 'n simptoom van 'n aantal ander siektes wees. Ontsteking van die frontale sinus kan swaar hoofpyn bo die ooglede veroorsaak. Hoofpyn gaan ook dikwels gepaard met ontsteking van die middeloor of van 'n tand. Dit kan ook te wyte wees aan ooggebreke. As 'n persoon 'n bril nodig het en sy oë baie moet inspan om beter te kan sien, kan dit hoofpyn veroorsaak wat met die loop van die dag erger kan word. Verder kan hoofpyn die enigste simptoom wees in die geval van akute gloukoom, wanneer die sirkulasie van vloeistof in die oog verhinder word en 'n verhoogde druk binne die oogbol veroorsaak. In so 'n geval is dit gewoonlik nodig om onmiddellik te opereer om te voorkom dat die persoon blind word.

Behandeling

Eenvoudige pynstillers, soos aspirien of parasetamol, asook kalmeermiddels met 'n spierontspannende werking word vir die behandeling gebruik. Dikwels kan goeie resultate ook met fisioterapie van die nek verkry word.

Sien ook

Bronnelys

Wêreldspektrum, Vol. 11, 60-61, ISBN 0 908409 52 4