Wikipedia

Teater van Suid-Afrika

(Aangestuur vanaf Inheemse teater in Suid-Afrika)
Hierdie artikel moet skoongemaak of andersins verbeter word.
Hierdie artikel voldoen nie tans aan die hoë gehaltestandaarde waarna Wikipedia streef nie. Voel vry om self in te spring en verbeterings te maak, en verwyder hierdie kennisgewing ná die tyd. Vir meer hulp, sien die redigeringshulp. Daar is moontlik kommentaar in die artikel of op die besprekingsblad oor wat verbeter moet word.

'n Bespreking van die inheemse teater in Suid-Afrika

wysig

In hierdie gedeelte word 'n kort oorsig gegee oor die ontstaan van die inheemse teater in Suid-Afrika. Die ontstaan van die protesteater uit die improvisatoriese storieverteltradisie van die Afrika mense wat graag sang, dans en gehoordeelname ingesluit het word bespreek. Die ontstaan van die Afrikaanse teater word beskryf. In beide die geskiedenis van die inheemse Afrika teater en die Afrikaanse teater word die rol van die Engelse teater ook genoem. Die Engelse teater geskiedenis in Suid-Afrika is dus ineengevleg met die van die Afrika teater en die Afrikaanse teater. Die Engelse teater beïnvloed die ontstaan van 'n meer Westerse Afrika teater en versterk die pogings van die swart gemeenskap om protesteater te bedryf teen Apartheid. Ter selfdertyd baat die Afrikaanse gemeenskap ook want die Engelse kultuur kruisbestuif ook die Afrikanerkultuur. Met die stigting van die streeksrade van die verskillende provinsies baat die Engelse teater net soveel as die Afrikaanse teater by die subsidie wat die Apartheidsregering vir die kunste toegestaan het. Daar word vele toneelstukke in Engels opgevoer en baie van die Engelse toneelspelers en regisseurs het werk. Die Engelse invloed wat gestaan het vir vryheid van spraak het die teatergeskiedenis van Suid-Afrika verryk en vele uitstekende plaaslik geskrewe dramas laat ontstaan. Ons land lewer 'n internasionale dramaturg, naamlik Athol Fugard wat diep spore trap op internasionale verhoë.

Hoe die inheemse Afrika-teater met mondelingse storieverteltradisies ontwikkel in protesteater en kommersiële teater

wysig

In Afrika is daar eerstens 'n sterk geskiedenis van mondelingse storieverteltradisies alvorens daar gepraat kan word oor “teater” in Afrika.[1] Die kolonisasie van Afrika deur die Europieërs het storieverteltradisies van die Afrika stamme geïgnoreer en baie geskiedkundige feite het dus verlore gegaan. Een van die redes vir hiervoor is die feit dat die geskrewe woord meer gewig gedra het vir die Europese settelaars as mondelingse vertellings. Later het die migrasie van swart werkers na die stede met die ontdekking van goud, diamante en steenkool 'n baie negatiewe invloed gehad op die stamtradisies en sodoende die hiërargie van die Afrikastamme en gesinsstrukture omvergewerp.

Gelukkig is daar redelik navorsing gedoen oor die lewering van die Zulu lofgedigte deur die izibongo (lofdigter), asook navorsing oor die Xhosa se volksvertellings of iintsomi en die Sotho volksvertellings of tsomo deur die lofdigter of liboko. Die uitvoerings van hierdie werke gaan gepaard met beweging en dans. Hierdie vertellings vind meestal in die buitelug plaas sonder spesiale teaters of dekor. Die werk word gewoonlik by belangrike feesvierings (rituele) wat sekere tye van die jaar plaas vind aangebied. Die vertellers (griots) trek spesiale kostuums aan en gebruik maskers en grimering. Die lofgedigte word deur musiek begelei of deur sang. Die gehoor neem meestal aktief deel aan die uitvoerings en baie van die werk is improvisatories van aard. Die oorsprong van die teater in Suider Afrika is ook te vinde in die daaglikse volksvertellings wat rondom kampvure in krale van swart stamme voorkom.[2]

Teaters soos ons dit ken met 'n verhoog en 'n ouditorium kom eers baie later. Die koloniale tydperk bring die idee van die Westerse teater na Suider Afrika. Die eerste toneelstukke is deur die millitêre geldere opgevoer. In 1608 is Hamlet aangebied op die skip van Kaptein Keeling naamlik, Dragon. Gedurende 1790 was daar interessant genoeg sprake van 'n ondergrondse teater. 'n Teks is klaarblyklik geskryf deur 'n slaaf, genaamd Matjiet wat oor hul sosiale toestande gehandel het. Dit is opgevoer vir ander slawe om hul te vermaak en moontlik 'n stem van protes te gee. Tydens die Britse besetting in 1799 het goeweneur George Yonge die African Theatre laat bou waar amateur groepe kon optree tot vermaak van die lede van die garnisoen.[3] Tydens hierdie tydperk is besoekers aan die Kaap ook vermaak met danse deur die swartmense van daardie tyd. Daar is selfs groepe wat oorsee gegaan het om die mense daar met die inheemse danse van Afrika te vermaak.

Die sendelinge het 'n invloed op die teater lewe gehad en het temas met sedelesse en Bybelse tonele opgevoer. Die sendelinge dra die Europese teatertradisies oor aan die bewussyn van die inheemse Afrika mense. Tydens 1838 word die eerste klug geskryf en opgevoer in Grahamstad deur George Rex en Andrew Bains genaamd Life among the Hottentots or Kaatje Kekkelbek[4]. Dit was die eerste geskrewe voorbeeld van Kombuis Afrikaans en Engels in een teks.

Verstedeliking as gevolg van die ontdekking van goud, steenkool en diamante, hoofsaaklik aan die Witwatersrand en in die Kimberleygebied, het 'n nuwe “teater” kultuur tussen die mense van Afrika ontwikkel. So voer Esau Metetwa se Lucky Stars[5] toneelgroep in 1927 sketse in Zulu op wat op 'n Europese styl geskoei is. Metetwa voer ook 'n stuk genaamd Ukuqomisa (Heks) op. In 1935 bied Herbert Dloma, die eerste volwaardige swart akteur, 'n stuk in Engels aan naamlik: The girl who killed to save[6] en met hierdie stuk het hy die eerste teaterpraktisyn geword wat koloniale onderdrukking aangespreek het. Gedurende die veertiger en vyftiger jare het daar kulturele aktiwiteite in plekke soos Sophia Town floreer met jazz musiek, dans en die aanbieding van tonele. Een so 'n toneelorganisasie was die Orlando Boy’s Club Dramatic Society.

In 1947 is die Nasionale Teater gestig wat nie die deelname van swart toneelspelers verwelkom het nie. The Bareti Players van Ian Bernhardt, 'n swart toneelgeselskap, het in die 1950’s stukke opgevoer met 'n Europese grondslag. Bernhardt was ook aktief betrokke by die musiekteater aanbieding, naamlik King Kong[7]. Dit was 'n “township”-musiekteateropvoering wat gehandel het oor die opkoms en tragiese einde van 'n Suid-Afrikaanse swaargewig bokserkampioen. Hierdie stuk was deur verskillende rasse geskep en opgevoer en word die bloudruk van die feit dat 'n veelrassige kultuur in Suider Afrika wel moontlik is. Dis in 1959 voor 'n veelrassige gehoor in die Witwatersrand se Great Hall opgevoer. Alan Paton en Krishnah Shah het 'n ander musiekteater stuk opgevoer naamlik Sponono in 1961 in Durban en Johannesburg. In 1963 voer Gibson Kente sy eerste musiekteater stuk op naamlik Manana, The Jazz Prophet.[8] Kente gebruik hierdie musiekteater styl en skryf verdere stukke soos byvoorbeeld How Long, I believe en Too late in die begin sewentiger jare. Gou word nog meer kommersiële musiekteater stukke geskep, deur byvoorbeeld Sam Mhangavane en Boykie Mohlamme.

Die Apartheidsbeleid ironies genoeg bevestig; swart teater vir swart mense en wit teater vir wit mense.[9] Die Apartheidsdruk vermeerder wat interaksie op kulturele gebied stuit. Athol Fugard[10] het in 1958 sy stuk Nongogo in die Rehearsal Room in Dorkay House in Johannesburg opgevoer met John Kani en Winston Ntshona. Hulle het ook die Serpent Players in Port Elizabeth bedryf asook die Circle Players van Kaapstad. Die vermeerdering van Apartheidswette het gelei tot meer en meer Anti-Apartheid stukke. Fugard skryf The Blood Knot, Basil Warner skryf Try for white, en David Herbert skryf Kakamas Greek. Selfs in die geledere van die Afrikaanse skrywers beweging genaamd die Sestigers is daar opstand teen die Verwoerd-dominansie van Apartheid. 'n Stuk wat Verwoerd se ideologie direk konfronteer was N.P. van Wyk Louw se Pluimsaad waai vêr (1966). Bartho Smit se stuk Die Verminktes (1960) is geskryf in verset van die toe huidige bestel.

In 1965 word alle gemengde rassige gehore verbied deur die regering, asook veelrassige gehore. 'n Uitwerking hiervan kan gesien word in die werk van Athol Fugard wat nou sy werk eksklusief met wit spelers aanbied soos byvoorbeeld – People are living there, Hello and Goodbey en, Boesman and Lena. Boesman and Lena se rolverdeling is byvoorbeeld hanteer deur Yvonne Bryceland en Boesman is gespeel deur Athol Fugard self. In 1972 besluit hy om hierdie apartheidsreël teë te gaan en voer Sizwe Banzi is dead op met die Serpent players.

In 1964 in Durban het Ronnie Govender en Muthal Naidoo die Shah Theatre Academy gevorm, terwyl Gibson Kent ander temas aanpak soos liefde, geweld en alkoholisme. Twee van Kent se mees suksesvolle spelers het ook die suksesvolle stuk Woza Albert[11] geskep. Hierdie toneelstuk het internasionale sukses bereik. Maishe Mapona se stuk Gangsters is deur die Direktoraat vir Publikasies as opruiend beskou en die opvoer daarvan in Diepkloof is verbied.

Die revolusie van 1976 teen Apartheid het gelei tot meer en meer aksies wat aanleiding gegee het tot die geboorte van Demokrasie in Suid-Afrika in 1994. Daar was nie 'n tekort aan Suid-Afrikaanse teater stemme in hierdie stadium nie, maar wel 'n tekort aan teaters wat hierdie stukke kon huisves. Die staatsgesubsidieerde Raad vir Uitvoerende Kunste was meestal net geïnteresseerd in Afrikaanse werke en nie soseer in nuwe Engelse stukke nie. Die enigste toneelstuk wat die saak van Apartheid in hierdie tyd aanspreek in Afrikaans was Kanna hy kô hystoe geskryf deur Adam Small. Hierdie stuk het die lot van die kleurlinge aangespreek en is opgevoer deur die streeksrade. Intussen het die TRUK (Transvaalse Raad vir Uitvoerende Kunste) se Arenateater in Johannesburg, Kruik (Kaapse Raad vir Uitvoerende Kunste) se Theatre Laboratory en Bloemfontein se Presidensieteater wel “eksperimentele” werke op in opstand teen die streng Apartheidswetgewing.

Kontroversiële werke is opgevoer in “huis-teaters”. Daar het egter 'n paar teaters ontstaan in hierdie tyd wat vandag nog 'n rol in ons teaterlewe speel. The Space open in Kaapstad en bied ongeveer 300 produksies aan van Fugard se stuk Statements after an arrest under the Immorality Act. In Johannesburg bied die Market Theatre onderleiding van Barney Simon en Mannie Manim[12] ’n onafhanklike teaterruimte aan sedert 1974. Die Market Theatre is gesetel in die ou Indiese varsprodukte mark in Johannesburg en het drie teaters beskikbaar: die Laager Theatre, die Main Theatre en die Barney Simon Theatre. In hierdie teaters is Suid-Afrikaners van alle rasse blootgestel aan groot Suid-Afrikaanse dramaturge se werk, soos byvoorbeeld die van Fugard, Zakes Mda, Pieter-Dirk Uys, Gibson Kente, Adam Small, Kessie Govender, Maishe Mpoynya en Matsemela Manaka. Wonderlike stukke is hier opgevoer soos die werke van Fugard: Lesson from the Aloes, Master Harold and the boys, en My Children! My Africa! Norman Coombes van die Engelse geledere skryf die drama Snake in the Grass om protes aan te teken teen die Apartheidsregering. In Kaapstad open die Baxter teater in 1977 deur J. Slemon. In 2001 bestuur Mannie Mannim hierdie teater wat dan ook 'n platvorm word vir baie stukke wat deur die Markteater opgevoer is.[13]

Temas wat gedurende die tydperk ontgin is, is dramas wat die behuisingsprobleme aanspreek soos Imfundise wat deur die vroue van Crossroads aangebied is. Elsa Joubert se boek Poppie Nongena word in 'n toneelstuk verwerk om die lot van huisbediendes aan te spreek. Bopha behandel die krisis van die swart polisieman. Die werkersunies gebruik die teater om hul saak te stel byvoorbeeld in The sun will rise over the workers soos geskep deur die Junction Avenue Theatre Company. 'n Werkswinkeltoneelstuk naamlik, You strike the woman, you strike the Rock het onstaan uit die slagspreuk wat gebruik is tydens die vroue opstand in 1956.[14] Dit is die eerste keer aangebied in 1986 deur die Community Arts Project van Kaapstad.

Die tydperk vanaf om en by 1985 tot 1992 is gekenmerk deur onrus en al hoe meer onsekerheid in die land. Die politieke atmosfeer word veral weerspieël tydens die Grahamstad Arts Festival. Hier kon 'n mens duidelik sien hoe die teater beïnvloed is deur die ekonomiese resessie en die gevolge van die sensor beperkings omdat die land bykans in 'n polisiestaat verander het. Dit was veiliger om weg te bly van politiese kwessies. Sedert die aanstelling van die nuwe president F.W. de Klerk op 1 Februarie 1990, die vrystelling van Nelson Mandela in 1992 en nadat Apartheid afgeskaf is sou 'n mens verwag dat die teater in Suid-Afrika nie meer sou groei nie. Inteendeel, nou word daar aangdag gegee aan ander gemeenskaps probleme. In 1990 word Toegepaste Drama of Applied Drama[15] se Opvoedkundige Dramategnieke ook gebruik om politiese kwessies aan te spreek. Na 1994 met die afskaffing van Apartheid word Toegepaste Drama gebruik om inligting te versprei oor die bekamping van HIV/Vigs, mense regte, tiener swangerskap, dwelms en alkohol misbruik, kindermishandeling en geweld teen vroue.[16] Die Afrikaner Pieter-Dirk Uys spot nou weer met gesagsfigure soos Thabo Mbeki en met 'n kabinet minister wat blykbaar sou voorstel dat VIGS deur middel van 'n konkoksie van beet en knoffel genees kan word.

Hierdie tydperk vanaf 1990 word deur Mavis Taylor die tydperk van die Teater vir Heling genoem. Die nuwe Suid-Afrika met sy “reënboognasie” idee moes 'n nuwe identiteit begin soek. Mavis Taylor verkry sy idee van die Teater van Heling vanaf 1992 na aanleiding van stukke soos Poison van David Kramer en Taliep Pietersen en ontgin so die tema van verdowingsmiddels en geweld op die Kaapse Vlakte. Athol Fugard bied Playland aan om versoening uit te beeld tussen 'n wit en swartman. Verdere werke is die van die Jane Taylor en William Kentridge se Handspring Puppet Company wat Ubu and the Truth Commision[17] aanbied. Kramer en Pietersen maak ook geskiedenis met hul uiters suksesvolle musiekteaterproduksie Fairyland wat die nuwe Suid-Afrika geestig interpreteer. Ander werke van belang is Breytenbach se Boklied, Deon Opperman se Donkerland en We all fall down, Reza de Wet se Diepe Grond en Drie Sisters Twee en John Kani se Nothing but the Truth. 'n Multi-kulturele politieke teater moes tot stand kom. Aangesien die land nie meer geboikot word nie, word die teater 'n meer kommersiële bedryf. Toneelgeselskappe van oorsee begin sporadies hier optree. Na die prostesteater van die 1980’s was die gehore opsoek na ligter vermaak. As gevolg van die feit dat die teater nie meer gesubsidieer word nie en die gehore meer vermaaklike temas ondersteun is die musiekteater gewild. “Stand-up” komedies, kabaret, een-man vertonings, klugte en satiries domineer die teaterlandskap. So onstaan daar tot meer as 30 kunsfeeste oral in die land en baie klein teaters waar individue kan optree. Daar ontstaan dus 'n aktiewe teatergemeenskap in Suid-Afrika. Daar is byvoorbeeld die Nasionale Kunstefees of National Arts Festival wat in Grahamstad[18] aangebeid word. Die Manguang African Cultural Festival word jaarliks in Bloemfontein aangebied en in Oudtshoorn word die KKNK of Klein Karoo Nasionale Kunstefees[19] jaarliks gehou. En dan is daar nog kleiner feeste soos Clover Aardklop, Arts Alive, Gariep Kunstefees, Die Woordfees in Stellenbosch en die Wits Arts and Literature Experience.

Buiten die feit dat daar teaters by talle Casino’s in die land is word daar steeds teaterstukke aangebied in teaters soos die Artscape Theatre in Kaapstad, die Barnyard teaters wat nasionaal voorkom, en die Fugard Theatre in Kaapstad. Daar is die Theatre on the Square in Johannesburg, die State Theatre in Pretoria en die Market Theatre in Johannesburg en die Baxter Theatre in Kaapstad wat steeds gehore lok. Nuwe temas word ontgin deur skrywers en weereens is die Market Theatre op die voorpunt van die ontwikkeling met hul Market Theatre Laboratory wat gemeenskapsteater aanmoedig deur hul ruimte aan te bied vir 'n jaarlikse gemeenskapsteaterfees. Verder borg hul ook die Young Writers’ festivals om skryfkuns aan te moedig.[20]

Volgens Hauptfleisch[21] is die mees voor die handliggendste veranderinge sedert die laaste tien jaar op die toneelplatform in as volg: Daar is 'n groei in die gewildheid van musiekblyspelteaters as gevolg van die feit dat ingevoerde vertonings in Casinoteaters gewild raak. Dan is daar ook 'n verdieping te bespeur rakende ernstige teater – Die stukke is meestal korter en nie noodwendig drie bedrywe lank nie. Fisiese teater, eenmanvertonings, kabaret en “stand-up” komedie, asook musiek en sang raak al hoe gewilder. Daar ontstaan baie kleiner ad hoc toneelgroepe wat deur die land van kunstefees tot kunstefees reis en dan ook in verskeie “huis”-teaters optree op kleiner dorpe.

Hoe die Afrikaanse teater in Suid-Afrika ontstaan het en gegroei het as gevolg van protes teen Britse pogings om Suid-Afrika te verengels

wysig

Die Afrikaanse teatergeskiedenis sedert die 1800 vertel 'n eie storie. Die voortstuwende motivering van die teater in Afrikaans was spesifiek om die taal Afrikaans te bevorder en 'n eie nasionaliteitsgevoel in opstand teen die gebruik van Hollands as voertaal en ook teen die afdwinging van Engels as gebruikerstaal in die skole en in die regering. Ons kan dus tot die gevolgtrekking kom dat die teater in Afrikaans, nes die Protesteater van die Anti-apartheidsbewegings sterk motiveer is deur drang om die reg van mense op hul eie kultuur en taal te laat voortlewe. In Drama en Toneel in Suid-Afrika 1800 tot 1962, geskryf deur Prof. F.C.L. Bosman,[22] kan ons 'n oorsigtelike beeld van hierdie geskiedkundige ontwikkeling van die teater vir die Afrikaner kry. Daar word ook verwys na hoe die teater in die Engelse gemeenskap gedurende hierdie tydperk ontwikkel het.

Honderd jaar terug was daar min dorpe in ons land en dus ook nie teaters nie. Dis interessant om te weet dat daar darem in 1781 toe die Nederlandse Oos-Indiese Kompanjie al op vertrek gestaan het 'n Hollandse toneelstuk opgevoer is aan die Kaap. Die Franse garnisoen se huursoldate het Beaumarchais se stuk Die Barbier van Sevilla opgevoer. Mans het vroue rolle vertolk en moes die Kaapse dames se juwele leen! In 1795 beset die Britse troepe die Kaap en hul open die Garnisoenteater in hulle barrak. Kort voor lank word die African Theatre of Afrikaansche Schouwburg op die markplein in 1801 geopen. Kragtens die ooreenkoms van Amiens word die Kaap weer aan die Hollanders teruggegee en in 1813 word 'n aantal toneelstukke vir die Kaapenaars vertaal en opgevoer deur Charles Etienne Boniface. Hy skryf die eerste ware toneelstuk van Afrikaanse literêre belang naamlik De Temperantise omdat die taal van die kleurlinge in die toneelstuk gebruik word.[23]

Daar ontstaan in hierdie tyd Nederlandse toneelgroepe soos byoorbeeld Tot Nut en Vermaak en Door Yver Vruchtbaar. In Grahamstad ontstaan daar Engelse amateurtoneelgroepe. As gevolg van 'n godsdienstige herlewing in die Kaap word die Afrikaansche Schouwburg gesluit in 1838 om as kerk vir die slawe te dien. Vandag is die gebou 'n monument en bekend as St. Stephen’s-kerk. In die 1840’s word Hollandse amateurtoneelgeselskappe se toneelstukke oral in die land aangebied. In 1876 kry Kaapstad weer 'n teater in Burgstraat, naamlik die Royalteater. Kaptein Disney Roebuck is die teaterbestuurder en hy bring talle geselskappe van oorsee om daar op te tree. In Kimberley waar diamante ontdek is word daar ook 'n Royalteater gebou. En so gebeur dit dat daar bykans in elke groterige dorpie 'n Royalteater in hierdie tyd gebou word vir rondreisende amateurgeselskappe om in op te tree. Immigrante kom na Suid-Afrika met die groot goudstormloop en in Johannesburg word daar byvoorbeeld nog teaters opgerig waarvan die Standard Theatre die bekendste was. Met die Uniewording in 1910 bied die reggiseur van skouspele van Brittanje, naamlik Frank Lascelles, 'n groot opvoering op 'n strand in Kaapstad aan terwyl die suidoostewind waai! Stephan Black skryf toneelstukke wat landwyd aangebied word. Maar die koms van die bioskoop begin die gewildheid van toneelopvoerings doodgedruk word sedert 1929.[24]

Die eerste Afrikaanse rondreisende toneelgeselskap is gestig deur Hendrik en Matilda Hanekom in 1925 onder die leiding van 'n Belgiese man met die naam Paul de Groot. Paul de Groot is in Nederlands-Oos-Indië gebore en opgelei as akteur in Amsterdam. In November 1924 voer hy sy eerste voordrag op in Kaapstad. Hy stig 'n Afrikaanse Toneelgeselskap, lei sy akteurs op en konsentreer daarop om meestal vertaalde stukke in Afrikaans in die stede en ook die platteland op te voer. Hy bereik sy doelwitte met groot sukses. Toneelspelers wat deur hom opgelei is werk daarna lewenslank in Suid-Afrika in die professie. Groot name van daardie eerste Afrikaanse toneellandskap is mense soos: Andrè Heugenot, Lydia Lindeque, Wena Naudè en Siegfried Mynhardt. Paul de Groot voer toneelstuk deur C.J. Leipoldt, Die Heks op en daarna vertaalde stukke soos Oorskotjie van Dario Niccodemi, Jan van Ees se As Mans Huishou, Alexandré Dumas sr. se ‘n Gerieflike Huwelik en die Nederlandse stuk Levend Dood deur A. den Hertzog gedoen, wat hy as Haar Tweede Man herdoop het. Die Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie ontstaan in 1936 en skep meer werk vir plaaslike toneelspelers.

In 1941 bied die Alhambra Theatre Engelse opvoerings aan waarin die Suid-Afrikaanse ster aktrise, Marda Vanne optree. Sy was ook beroemd vir haar spel in Londen, Brittanje. In 1948 word die Nasionale Toneelorganisasie gestig met meneer P.P. Breytenbach as direkteur. So ontstaan daar dan 'n gesubsidieerde staatsteater in elke provinsie en in 1963 ontbind die NTO. Hierdie streeksrade was: TRUK in Transvaal, KRUIK in die Kaap, SUKOVS in die Vrystaat en NARUK in Natal. Toneelspelers kan nou 'n beroep beoefen en 'n salaris verdien. In Pretoria word die Kleinteater geopen en opvoerings van die nuutgestigte Spraak- en Dramadepartement van die Universiteit van Pretoria word daar aangebied. Nou lei Suid-Afrika sy eie toneelspelers op. Toneelspelers wat deel was van die streeksrade het alombekend geword. Van hierdie mense het later uitgeblink in die Suid-Afrikaanse televisie en filmbedryf soos byvoorbeeld: Anna Neethling Pohl, Francois Swart, Frans Marx, Cobus Rossouw, Petru Wessels, Carel Trichardt, Sandra Prinsloo, Wilna Snyman, Louis van Niekerk, Tobie Cronjé, Wilson Dunster, Siegfried Mynhardt, Patrick Mynhardt, Ken Leach, Katinka Heyns en Marius Weyers. Hierdie gelukkige akteurs en talle ander het as professionele akteurs gewerk in die sogenaamde ou Suid-Afrika. Vandag is daar uitstekende toneelspelers in Afrikaans en Engels wat van Kunstefees na Kunstefees trek met hul toneelstukke omdat daar nie meer 'n gesubsidieerde Suid-Afrikaanse teater bestaan nie.[25]

Toneelstukke wat in die tydperk vanaf 1974 tot om en by 1990 geskryf is in die Afrikaanse geledere en van belang is as werke wat die toets van die tyd kan deur staan is byvoorbeeld, Siener in die Suburbs deur PG du Plessis, 'n verwerking van Mikro se Matewis en Meraai, Plaston, DNS-kind, ‘n Seder val in Waterkloof en die Nag van Legio. Kanna hy kô Hystoe word geskryf deur Adam Small. Hierdie Kaaps Afrikaanse skrywer publiseer die volgende dramas: Joanie Galant-hulle, Krimis van Maps Jacobs, Orange Earth en Maria, Moeder van God. Chris Barnard lewer talle toneelstukke soos Pa maak vir my ’n vlieër Pa, ’n Stasie in die niet, Die rebellie van Lafras Verwey, Iemand om voor nag te sê, Op die pad na Acapulco, ’n Man met vakansie, Taraboemdery en Piet-my-vrou en Nagspel. Pieter Fourie is ook een van die groot dramaturge in Afrikaans. Hy publiseer onder andere tussen 1975 tot 2008 die volgende toneelstukke: Faan se trein, Faan se stasie, Tsjaka, Die joiner, Die plaasvervangers, Mooi Maria, Ek, Anna van Wyk, Die groot wit roos, Vat hom Flaffie, Donderdag se mense, Naelstring, Elke duim 'n koning, Koggelmanderman en Jasmyn. Wim Vorster (1949) skryf die volgende werke: Die Joburg zoo storie, Skimmespel, Waterman in 2006 en Terugkere. Kruispad (wat in 2010 by die Grahamstadse Nasionale Kunstefees opgevoer word en die vervlakking en vermorsing van Afrikaans as taal as tema het), Kuifman en Alleensaam. Hy skryf talle dramastukke vir skole byvoorbeeld O Hex, Nagvoëls, Smeltkroeg, Pretpark, Nagmaal, Vaas, Steriel en Heksekind[26]. Dan is daar ook die skrywer Deon Opperman wat vir uitstkende dramas sorg soos Die Teken, Stille Nag, en Boesman, My Seun, Magspel en Donkerland, Ons vir jou en die onlangse Kaburu. Opperman se dramas het deurgaans 'n versetmotief in die postkoloniale Suid-Afrika.[27]

Vandag is ons teater in Afrikaans se oorlewing afhanklik van die bestaan van die konsep van kunstefeeste.[28] Daar is 'n hele rits kunstefeeste wat ontstaan het om die teater na die Afrikaanse en Engelse gehore te bring. Hier is 'n lys van die belangrikste feeste wat in Suid-Afrika bestaan: Grahamstadse Nasionale Kunstefees, KKNK op Oudtshoorn, Clover Aardklop op Potchefstroom, US Woordfees te Stellenbosch Vrystaatkunstefees van Bloemfontein, Cederberg-kunstefees te Clanwilliam, Kalfiefees te Hermanus, Die Suidoosterfees te Kaapstad, Inniebos-kunstefees te Nelspruit.

Verwysings

wysig
  1. ↑ Hauptfleisch, T. 2007. The shaping of South African Theatre: an overview of major trends. In: Arndt and Brendt. Words and Worlds. African Writing, Literature and Society – A commermorative Publication in honor of Eckhard Breittinger. African World Press, 2007
  2. ↑ Andrezejewski, BW., Pilaszewicz, S. & Tyloch, W. (1989) Literatures in African Languages: theoretical issues and sample surveys. New York: Cambridge University Press
  3. ↑ Bosman, FCL. 1969. Drama en toneel in Suid-Afrika: 1800–1962. Pretoria: J.L. van Schaik.
  4. ↑ Shaw, D. 2009. The origins of Kaatje Kekkelbek. University of Macau.
  5. ↑ Erlmann, V. 1991. African stars: Studies in black South African performance. Chicago: University of Chicago Press.
  6. ↑ Dhlomo, HIE. 2002. The girl who killed to save. Alexander Press.
  7. ↑ Banham, M. 2004. A history of Theatre in Africa. New York: Cambridge University Press.
  8. ↑ Orkin, M. 1991. Drama and the South African state. New York: Manchester University Press.
  9. ↑ Hauptfleisch, T. 2007. Ibid.
  10. ↑ Werthheim, Albert. 2000. The dramatic art of Athol Fugard to the world. Bloomington: Indiana University Press.
  11. ↑ Mtwa, P., Ngema, M. Simon, B. 2009. Woza Albert. York: Methuen Drama
  12. ↑ Henriques, L. & Stephanou, I. 2005. The world in an orange. South Africa: Jecana Life.
  13. ↑ Benson, M,1997, Athol Fugard and Barney Simon: Bare stage, a few props, great theatre, Johannesburg, Raven Press.
  14. ↑ Krueger, A, 2009, Experiments in Freedom: Explorations Of Identity In New South African Drama, London, Cambridge Scholars Publishing.
  15. ↑ Nicholson, H. 2009. Theatre and education. Hampshire: Palgrave Macmillan.
  16. ↑ Dalrymple, L. 2006. Has it made a difference? Understanding and measuring the impactof applied theatre with young people in the South African context. Research in Drama Education: The Journal of Applied Theatre and Performance 11(2):201-218. http://dx.doi.org/10.1080/13569780600671070 (Besoek op 13 Augustus 2013).
  17. ↑ Taylor, J., Kentridge, W. & Handspring Puppet Company. 1998. Ubu and the truth commission. South Africa: Juta and company.
  18. ↑ Kitshoff, Herman. 2004. Grahamstown National Arts Festival -Grahamstown, 1- 10 July 2004. South African Theatre Journal, Volume 18:246-249.
  19. ↑ Kitshoff, Herman. 2004. Klein Karoo Nasionale Kunstefees (KKNK) -Oudtshoorn, 3-11 April 2004. South African Theatre Journal, Volume 18:237-241.
  20. ↑ Maas, Michael. 2006. The Performing Arts in South Africa today – Beggar or Growing Entrepreneur. Nasionale Kunstebestuursimposium, Potchefstroom. Junie.
  21. ↑ Hauptfleisch, 2007 ibid.
  22. ↑ Binge, L.W.B. 1969. Ontwikkeling van die Afrikaanse toneel (1832–1950). Pretoria: Van Schaik.
  23. ↑ Bosman, F.C.L. 1980. Drama en toneel in Suid-Afrika, Deel ll: 1856–1912. Pretoria: Van Schaik.
  24. ↑ Du Toit, P.J. 1988. Amateurtoneel in Suid-Arika. Kaapstad: Academica.
  25. ↑ Die uitvoerende kunste in Suid-Afrika. 1969. Johannesburg: Swan Press Beperk.
  26. ↑ Brink, AP. 1974. Aspekte van die nuwe drama. Pretoria: Academica.
  27. ↑ Coetser, J. 2006. Van millenium tot millenium: Afrikaanse drama en teater circa 1990 tot circa 2003. In Van Coller (red), Perspektief en Profiel. ’n Afrikaanse literatuurgeskiedenis III. Pretoria: JL van Schaik.
  28. ↑ Hattingh, Jana. 2010. Die bemarking van Afrikaanse teater: vraag en aanboed ten opsigte van toneel as produk. Mdram. Universiteit van Stellenbosch.

Eksterne skakels

wysig
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Teater_van_Suid-Afrika&oldid=2500696"