Jakobus V van Skotland
Jakobus V (10 April 1512 – 14 Desember 1542) was van 9 September 1513 tot met sy dood koning van Skotland. Sy enigste oorlewende wettige kind, Maria I, het hom opgevolg toe sy net ses dae oud was.
| Jakobus V | |
|---|---|
| Koning van Skotland | |
.jpg)
| |
| Jakobus op sowat 25 jaar. | |
| Dinastie | Stuart |
| Bewind | 9 September 1513 – 14 Desember 1542 |
| Gebore | 10 April 1512 |
| Linlithgow, Skotland | |
| Gesterf | 14 Desember 1542 (op 30) |
| Fife, Skotland | |
| Voorganger | Jakobus IV |
| Opvolger | Maria I |
| Gade van | Madeleine van Valois (1537) Maria van Guise (1538–'42) |
| Kinders | Maria I |
| Vader | James IV |
| Moeder | Margaret Tudor |
Hy was die seun van Jakobus IV en sy vrou, Margaret Tudor, ’n dogter van Hendrik VII van Engeland. Hy was die enigste wettige kind van sy pa wat ’n volwasse lewe bereik het. Hy het op 17 maande koning geword toe sy pa op 9 September 1513 in ’n veldslag gedood is.
Lewe wysig
Tydens Jakobus se kinderdae het regente die land regeer. In die herfs van 1524 het hy sy regente afgedank en sy ma het hom tot volwasse heerser verklaar. In 1525 het Archibald Douglas, Graaf van Angus, die jong koning se stiefpa, sy voog geword en hom drie jaar lank feitlik as ’n gevangene aangehou sodat hy mag namens hom kon uitoefen. Verskeie pogings om hom te bevry het misluk en eindelik het Jakobus in 1528 self ontsnap en die regering oorgeneem.
Die eerste stap wat Jakobus as koning geneem het, was om van Angus ontslae te raak. Die graaf en sy gesin is verban en Jakobus het beslag op hul kasteel gelê. Hy het toe die grensrebelle en die hoofde van die Westelike Eilande aan sy bewind onderwerp.
Hy het sy inkomste verhoog deur strenger beheer oor koninklike landgoedere uit te oefen en uit winste van regs-, doeane- en feodale regte. Hy het groot bedrae bestee aan bouwerk by sy kastele.[1] Hy het na Frankryk geseil vir sy eerste troue en die Skotse vloot verder opgebou.
Binnelandse en internasionale beleidsrigtings is beïnvloed deur die Hervoring, veral nadat Hendrik VIII van Engeland weggeskeur het van die Katolieke Kerk. Hoewel Jakobus aangeraai is om Hendrik in September 1541 te ontmoet, het Jakobus nie opgedaag nie en die Engelse het dit beskou as ’n teken dat Skotland kop in een mus met die Franse en Katolisisme is, en dit was ’n rede vir oorlog.[2]
In Julie 1541 het Jakobus boonop die titel "lord van Ierland" (dominus Hiberniae) aangeneem as ’n verdere uittarting van Hendrik VIII, wat later koning van Ierland sou word.[3]
Oorlog teen Engeland wysig
Ná die dood van Jakobus se ma in 1541 was daar geen rede meer om vrede met Engeland te handhaaf nie, en ’n oorlog het uitgebreek. Aanvanklik het die Skotte in Augustus 1542 ’n veldslag gewen, maar hulle het in November van dié jaar die Slag van Solway Moss verloor. Op 6 Desember het Jakobus siek geword en kort daarna die tyding gekry dat sy enigste oorlewende wettige kind, ’n dogtertjie, gebore is. Hy is in die nag van 15 Desember oorlede.
Hy is deur sy dogtertjie, Maria, opgevolg toe sy net ses dae oud was.
Verwysings wysig
- ↑ Dunbar, John G., Scottish Royal Palaces, Tuckwell (1999).
- ↑ Campbell, Thomas P., Henry VIII and the Art of Majesty, Tapestries at the Tudor Court, Yale (2007), 261:
- ↑ Thomas D'Arcy McGee (1862), A Popular History of Ireland: from the Earliest Period to the Emancipation of the Catholics. Boek VII, hoofstuk III.
Eksterne skakels wysig
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Jakobus V van Skotland.
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
