Johannes Heesters

Johannes "Jopie" Heesters, eintlik Johan Marius Nicolaas Heesters (* 5 Desember 1903 in Amersfoort, Nederland; † 24 Desember 2011 in Starnberg, Duitsland) was 'n Nederlands-gebore akteur en sanger, wat sedert 1936 in Duitsland gewoon en gewerk het. Hy was beskou as die wêreld se oudste aktiewe vertoonkunstenaar. Heesters het sy suksesse veral in die Duitssprekende wêreld behaal en het Oostenrykse burgerskap aanvaar. Tot sy dood het hy in die Duitse deelstaat Beiere gewoon en is as die tweede oudste man in Duitsland beskou.

Johannes Heesters
Johannes Heesters in Maart 2006 in Osnabrück
Agtergrondinligting
Geboortenaam	Johan Marius Nicolaas Heesters
Ook bekend as	"Jopi" of: "De Onsterfelijke Overgrootvader"
Gebore	(1903-12-05)5 Desember 1903 Amersfoort, Nederland
Sterf	24 Desember 2011 (op 108) Starnberg, Duitsland
Genres	Operette, revue, musiekblyspel
Beroep(e)	Sanger, akteur
Instrumente	Drum, panfluit, piano
Jare aktief	1921 tot 2011
Webwerf	http://www.johannes-heesters.de

Biografie

Opleiding en vroeë suksesse

Heesters as jongman van 16 in 1919

Johannes Heesters was die jongste van vier seuns van die koopman Jacobus Heesters en sy vrou Gertruida, gebore van der Hoevel. Ná voltooiing van sy skoolloopbaan is Heesters as koopman opgelei, tog het hy op sy 16de verjaardag die besluit geneem om akteur te word. Nadat hy 'n opleiding as sanger en akteur ontvang het, het Heesters sy eerste aanstellings gekry. In 1921 het hy vir die eerste keer op die toneel gestaan en in 1924 'n ondersteunende rol in sy eerste rolprent, die stomfilm Cirque Hollandais (regisseur: Theo Frenkel) vertolk.

In Desember 1927 het Heesters 'n sangoudisie by Harry Frommermann, die stigter van die bekende sanggroep Comedian Harmonists, gedoen, maar het nie by die groep aangesluit nadat Frommermann verduidelik het dat hy in die volgende maande geen salaris sou kon betaal nie.

Heesters 1928 met Louisa ‚Wiske‘ Ghijs, twee jare voor die bruilof

In 1930 het Heesters met die Belgiese aktrise Louise H. Ghijs getrou. Die huwelik het tot met Louise se dood in 1985 gehou. Uit die huwelik is twee dogters gebore, Wiesje Herold-Heesters ('n pianiste in Wene) en Nicole Heesters (aktrise in Hamburg).

In 1932 het Heesters sy eerste sangrol gekry en vervolgens in 'n verskeidenheid operettes opgetree. In 1934 het hy sy debuut aan die Weense Volksoper met Karl Millöcker se Bedelstudent gemaak.

Heesters se loopbaan in die Nasionaalsosialistiese Duitsland

In 1936 het Heesters hom in Berlyn gevestig waar hy in talle operette- en musiekrolprente as hoofspeler opgetree het. Onder sy aanhangers het hy destyds die bynaam "Jopie" gekry. Vanaf 1938 het hy vir die eerste keer die rol van graaf Danilo Danilowitsch in Die Vrolike Weduwee gesing – 'n rol wat hy meer as 35 jaar lank sou vertolk en waarvan hy uiteindelik sy paraderol gemaak het. Die Vrolike Weduwee was Adolf Hitler se gunsteling-operette, en hy het in die 1930's verskeie opvoerings met die Nederlandse toneelster besoek. In 1939 het Heesters ná 'n opvoering van dié operette in München se Gärtnerplatz-teater Hitler se gelukwense ontvang.

Kritici verwyt Johannes Heesters dan ook oor sy aktiewe rol in die vermaaklikheidsbedryf van die "Derde Ryk". Alhoewel hy nooit openlik met die Nasionaalsosialistiese bewind gesimpatiseer het nie, het Heesters hom ook nie duidelik van die Nasionaalsosialistiese ideologie en die destydse Duitse beleid gedistansieer nie soos byvoorbeeld sy tydgenoot Hans Albers, 'n gewilde Duitse sanger en akteur. Heesters het nogtans nooit Duitse burgerskap aanvaar en ook nie by die Nasionaalsosialistiese Duitse Arbeidersparty aangesluit nie. Nog in 1938 het hy saam met 'n Joodse toneelgroep, wat uit Duitsland gevlug het, in Nederland opgetree.

Onder die gehore in sy geboorteland Nederland was Heesters minder gewild, en sommige kritici beskryf hom nie as 'n kunstenaar wat ter wille van sy loopbaan 'n meeloper geword het nie, maar eerder as 'n "kollaborateur" wat tydens die Duitse besetting van Nederland in diens van die Duitse Ryk gestaan het.

Daar is fotografieë wat Heesters tydens 'n besoek aan die Dachau-konsentrasiekamp in 1941 toon. Die doelwit en afloop van hierdie besoek het steeds omstrede gebly – Heesters was miskien net 'n besoeker, maar die moontlikheid bestaan dat hy as topkunstenaar opgetree het om vir vermaak van die kampwagters te sorg. In sy persoonlike herinneringe skryf Heesters: „Wir bekamen ein normales Häftlingslager gezeigt, oder was man sich darunter vorstellte.“ ("Hulle het 'n gewone gevangenekamp vir ons gewys, of wat ons gedink het wat 'n gewone kamp sou wees.")

Johannes Heesters as Frans Joseph in 2008

In Augustus 2006 het Heesters tydens sy optrede in 'n Duitse televisie-geselsprogram, Beckmann, nog eens ontken dat hy as kunstenaar in die kamp opgetree het: „Ich schwöre es bei meiner Familie – es ist nicht wahr!“ ("Ek sweer by my gesin, dit is nie waar nie!") Die publisis en regisseur Volker Kühn het egter na bewering 'n getuie uit daardie tyd opgespoor wat – soos hy beweer – tydens Heesters se optrede vir SS-lede die gordyn oopgemaak het.

Heesters het 'n klagte by die Landgericht Berlin, 'n hof van die deelstaat Berlyn, teen hierdie uitlatings ingedien. Die klagte is op 16 Desember 2008 afgewys, en Volker Kühn mag verder verslag oor Heesters se optrede voor die SS-wagters in die konsentrasiekamp doen aangesien die regter nie in staat was om nou nog die waarheid te bepaal nie. 27 vroeër onbekende foto's van Heesters se besoek vaan die konsentrasiekamp, wat in 2006 in 'n kelder in München ontdek is, lewer moontlik die bewys dat Heesters nooit in die kamp gesing het nie – geen enkele van die foto's toon hom op die verhoog nie.

Die geallieerde militêre bewind van Duitsland het Heesters se rolprente ná die oorlog nie as Nazi-propaganda geklassifiseer nie, maar nogtans vasgestel dat hulle deur die Nasionaalsosialistiese bewind ingespan is om die bevolking te vermaak en rustig te hou. Eers in die laaste jare van die 20ste eeu het nuwe inligting na vore gekom waarvolgens die Duitse minister van propaganda, Joseph Goebbels, Heesters met die aanmerking Ausländer ("buitelander") in 1944 op die sogenaamde Gottbegnadeten-Liste geplaas het – 'n lys van akteurs wat volgens Goebbels van die grootste belang vir die Duitse filmproduksie was.“.

Loopbaan in die na-oorlogse tydperk

Ná die oorlog kon Heesters voortgaan met sy loopbaan as sanger, en hy het in Wene, München en Berlyn opgetree. Graaf Danilo se entreelied uit die operette Die Vrolike Weduwee van Franz Lehár, Da geh' ich ins Maxim, het danksy Heesters 'n immergroen-lied geword. Hierdie rol het Heesters tydens 1 600 opvoerings vertolk.

In 1953 het die regisseur 'n rol in die rolprent Die Jungfrau auf dem Dach aan Heesters gegee. In die 1960's en 1970's het hy in talle televisiefilms, tonele wat later uitgesaai is en ander programme opgetree. In 1978 het sy persoonlike herinneringe, Es kommt auf die Sekunde an, in boekvorm verskyn.

Simone Rethel, die tweede vrou van Johannes Heesters

In 1992 het Heesters met die aktrise Simone Rethel getrou en het met haar tussen 1996 en die somer van 2001 in die toneelstuk Ein gesegnetes Alter ("'n Geseënde Ouderdom"), wat Curth Flatow vir hom geskryf het, opgetree. Die "Guinness Boek van Rekords" het hom in 1997 as die oudste aktiewe akteur ter wêreld gelys wat in meer as 250 opeenvolgende opvoerings van 'n toneelstuk met 'n speeltyd van drie uur op die verhoog gestaan het.

In 2005 het Heesters saam met die Duitse Filmorkes Babelsberg uit Potsdam 'n konsertreis begin en in sewe Duitse stede opgetree. Kort voor sy 102de verjaardag was hy die hoofgas by die 140-jaarfeesvierings van die Staatstheater am Gärtnerplatz in München. In Desember 2006 het hy saam met Katja Riemann as solis in verskeie opvoerings van die big band The Capital Orchestra se konsertprogram Stars go swing in die Admiralspalast in Berlyn gesing.

Heesters is vir sy musikale werk sewe keer met die Bambi-toekenning bekroon (1967, 1987, 1990, 1997, 2003, 2007 en 2008). In 2001 is hy vir sy lewenswerk met die televisiepry Platin Romy vereer. In 2004 het hy in Keulen vier keer die rol van die Here in Hugo von Hofmaansthal se bewerking van die Middeleeuse Jedermann vertolk. Tydens 'n gala-aand van die Elbfestspiele Wittenberge is die eretitel Kammersänger aan hom verleen. Sedert Augustus 2006 word die eerste uitstalling oor Heesters in die Berlynse Akademie der Künste gehou. Heesters het die uitstalling met 'n liedere-aand geopen.

In die middel van 2008 het Heesters ná meer as vier dekades vir die eerste keer weer in Nederland in sy geboortestad Amersfoort opgetree. Nog in die 1960's is hy in Amsterdam van die verhoog verjaag. In 2008 het Heesters op die ouderdom van 104 jaar 'n ondersteunende rol in Til Schweiger se rolprent 1 1/2 Ritter – Auf der Suche nach der hinreißenden Herzelinde vertolk – sy eerste verskyning op die silwerdoek ná sy rol in Otto – Der Film uit die jaar 1985. In Junie 2009 het Heesters in die "Alte Schauspielhaus" in Stuttgart in die toneelstuk Jedermann nog eens die rol van God vertolk.

In sy laaste jare het Heesters in die Opperbeierse landdistrik Starnberg gewoon. As gevolg van makulêre degenerasie en gloukoom was hy byna volledig blind.

Verwysings

• Hierdie artikel, of gedeeltes daarvan, is uit die volgende Wikipedia-artikel vertaal: Johannes Heesters