Kazimierz Moczarski

Kazimierz Damazy Moczarski (21 Julie 1907 - 27 September 1975) was 'n offisier van die Poolse Tuisleër. Hy was 'n luitenant (1944), kaptein (1945) en 'n joernalis. Moczarski is hoofsaaklik bekend vir sy boek Rozmowy z katem ("Gesprekke met 'n teregsteller", in Engels uitgegee as "Conversations with an Executioner"), 'n reeks onderhoude met sy mede-gevangene, die Nazi-oorlogkrimineel, Jurgen Stroop.

Kazimierz Moczarski
Gebore	Kazimierz Damazy Moczarski 21 Julie 1907 Warskou
Sterf	27 September 1975 Warskou
Nasionaliteit	Pole
Beroep	luitenant en joernalis
Bekend vir	Gesprekke met 'n teregsteller

Vroeë lewe

Moczarski is op 21 Julie 1907 in Warskou gebore en was die seun van Jan Damazy, 'n onderwyser en hoof van 'n middelbare skool, en Michalina Franciszka (née Wodzinowska), ook 'n onderwyseres. Hy het in Oktober 1926 begin om regte te studeer aan die Universiteit van Warskou. Tydens sy studies is hy opgeroep as dienspligtige vir die reserwe-infanteriebataljon by Bereza Kartuska. Dit het geduur van Augustus 1929 tot Junie 1930. Na sy graduasie in Desember 1932 het hy aangehou met sy studies by die Joernalistieke Kollege in Warskou en in 1933 het hy gaan studeer by die Institut des Hautes Études Internationales by die Universiteit van Parys. Moczarski het in 1935 na Warskou teruggekeer waar hy 'n raadgewer vir die Ministerie van Arbeid en Sosiale Dienste geword het; sy spesialiteit was Poolse en internasionale wetlike regulasies.

Hy was aktief in verskeie areas en was ook 'n lid van die "Jeug Legion" en 'n lid van die radikale organisasie "Arbeidersklub Maurycy Mochnacki". In 1937 het hy deelgeneem aan die organisasie van die Demokratiese Klub in Warskou (die eerste vergadering het by sy woonstel in Warskou plaasgevind).

Tweede Wêreldoorlog

Tydens die 1939 Poolse-Duitse September veldtog was Moczarski 'n bevelvoerder van 'n peloton wat deel was van die 30ste infanterie-afdeling en het ook deelgeneem aan die 1939 Slag van Warskou.

Later, in Duits-besette Warskou, was Moczarski 'n aktiewe lid van die geheime Demokratiese Party en het ook deelgeneem aan anti-Duitse aktiwiteite in die Tuisleër. In die leër was Moczarski aanvanklik 'n lid van die inligtingsdepartement onder die skuilnaam “Rafal”. Tot en met herfs 1943 het hy gekonsentreer op die militêre intelligensie en propagandadepartement (die "BiP") van Warskou se Tuisleërdistrik. Vanaf Mei 1944 het Moczarski (nou onder die skuilnaam “Maurycy”) die pos as Hoof van die Departement van Personeel van Sabotasie oorgeneem. Die departement se taak was om Poolse bedrieërs en Duitse informante te beveg en Moczarski is as hoogs bekwaam in sy pos beskou. Dit was sy idee om Poolse gevangenes wat deur die Duitsers by die Jan Bozy Hospitaal in Warskou aangehou is, opnuut in gevangenis te neem (11 Junie 1944).

Warskou-opstand

Kort voor die Warskou-opstand is Moczarski 'n nuwe pos gegee as die hoof van die radio- en telegraafdienste van die Tuisleër se hoofkwartiere. Tydens die opstand was Moczarski in beheer van een van die radiostasies, "Rafal" wat in Warskou se Srodmiescie-Polnoc-distrik geleë was. In September 1944 het hy na 'n ander stasie beweeg, "Danuta", wat by Wikokstraat 16 geleë was. Op die selfde tyd was hy hoofredakteur van "Wiadomości Powstancze" ("Opstandnuus"), wat 'n daaglikse streeksbylaag tot die Tuisleër se “Biuletyn Informacyjny” (“Inligtingsbulletin”) was. Hy is op 14 September 1944 bevorder tot reserweluitenant.

Na die ineenstorting van die Warskou-opstand op 7 Oktober 1944, het Moczarski die stad verlaat saam met 'n aantal kollegas van die BiP, maar het kort daarna teruggekeer om te help met die ontsnapping van Jan Stanisław Jankowski, 'n afgevaardigde van die Poolse regering in ballingskap. Hy het later sy ondergrondse aktiwiteite voortgesit en sy skuilnaam na “Grawer” verander in 1944. In Oktober van daardie jaar is hy aangewys as die hoof van die BiP. Hy het probeer om die departement se kantoor te restoureer, aangesien dit tydens die opstand vernietig is.

Arrestasie

Moczarski is op 11 Augustus 1945 gevange geneem deur die Kommunistiese regering. Op 18 Januarie 1946 is hy deur 'n militêre hof veroordeel tot tien jaar tronkstraf, maar die vonnis is in Februarie 1947 verkort tot vyf jaar. Ten spyte daarvan dat hy sy vonnis uitgedien het, is Moczarski nie van Warskou se Mokotów-gevangenis vrygestel nie. Hy het vir 'n periode saam met twee Duitse SS-lede gewoon: SS-Sturmbannführer van BdS Krakau Gustaw Schielke and SS-Brigadeführer Jürgen Stroop. 'n Aantal jare later het hy die boek “Rozmowy z katem” (“Gesprekke met 'n teregsteller”) geskryf, wat saamgestel is uit sy gesprekke met Stroop, wat verantwoordelik was vir die vernietiging van die Warskou-ghetto, na die opstand in die Warskou-ghetto in 1943.

In 1952 is 'n nuwe regsproses begin en, volgens die besluit deur Warskou se Distrikshof, is Moczarski ter dood veroordeeld op 8 November 1952. Amper 'n jaar later, op 8 November 1952, is die vonnis verander na lewenslange tronkstraf. Moczarski is nie van hierdie laaste besluit ingelig tot in Januarie 1955 nie.

Latere lewe

Moczarski is vrygestel op 24 Junie 1956 en in Desember van daardie selfde jaar is hy vrygespreek van alle vorige klagtes. Na sy vrystelling het hy by die Poolse Demokratiese Party aangesluit. Hy het ook as joernalis vir die koerant "Kurier Polski" ("Poolse Koerier") gewerk. Hy was ook aktief 'n 'n anti-alkoholbeweging en was vir 'n periode die hoofredakteur van die tydskrif "Problemy Alkoholizmu".

In April 1972 is die eerste deel van "Gesprekke met 'n teregsteller" gepubliseer in die maandelikse publikasie "Odra". Dit is vervolgens uitgegee tot in Februarie 1974 en is in 1977 in boekvorm uitgegee. Moczarski het egter twee jaar vroeër reeds gesterf in Warskou, op 27 September 1975.

Bronnelys

Hierdie artikel is 'n vertaling van die Engelse Wikipedia artikel Kazimierz Moczarski.

• Andrzej Krzysztof Kunert, "Oskarżony Kazimierz Moczarski". Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2006.