Kegelspel

In kegelspel word 'n bal oor 'n houtbaan na 'n aantal kegels gerol met die doel om soveel moontlik daarvan te laat omkantel. Die spel dateer uit ongeveer 5000 v.C. en word vandag wêreldwyd in verskillende vorme (variasies) gespeel, meestal met 9 of 10 kegels. Sedert kegelbane geoutomatiseer is, is die 10-kegel-variasie die gewildste. Die aantal spelers by die spel wissel van 2 tot 10 (gelyke getalle).

In aksie op 'n kegelbaan

Kegelspel dateer uit die vroeë Egiptiese geskiedenis van ongeveer 5000 jaar v.C. Dit het na verskeie lande versprei en is in die proses aangepas, veral ten opsigte van die aantal kegels waarmee gespeel word. In byvoorbeeld Suid-Afrika word die spel vandag met 9 of 10 kegels gespeel, maar in Kanada soms met net 5. Kegelspel in Duitsland het ʼn besondere geskiedenis. 'n Ou Duitse geskrif vertel hoe kerkgangers in die Vroeë Middeleeue knuppels met hulle saamgedra het as simbole van die Kwaad.

Die knuppel is dan in 'n hoek in die grond gesteek en die persoon moes probeer om dit met 'n klip of bal om te gooi. Indien hy daarin kon slaag, het dit beteken dat hy 'n voorbeeldige lewe gelei het. Was dit egter mis, moes hy sy lewenswyse verander. Die priesters het voortdurend geoefen om so veel knuppels moontlik om te gooi, en uit die gewoonte het kegelspel tot ʼn gewilde sportsoort en 'n spel van vernuf ontwikkel. In die Middeleeue was die spel ook in Engeland en Nederland gewild.

Die Amerikaners het dit aan die begin van die 19e eeu met 9 kegels begin speel. Boewe en dobbelaars het egter probleme veroorsaak en die spel is verbied. Om die verbod te omseil, is 'n variasie ontwerp waarin 10 kegels gebruik is. Die kegels is nie meer so os voorheen in die vorm van 'n diamant opgestel nie, maar in 'n driehoek. Die variasie word vandag internasionaal gebruik en in die VSA alleen is daar meer as 30 miljoen beoefenaars van die sportsoort. Die outomatisering van kegelbane was een van die vernaamste redes waarom kegelspel massavermaak geword het. Die kegels word outomaties opgestel en die bal met ʼn voerband aan die speler terugbesorg. Die puntetelling word ook outomaties aangeteken.

9-kegelvariasie

Wanneer die spel met 9 kegels gespeel word, is een kegel (die koningskegel) groter as die res. Verskeie soorte bane, wat in sowel afmetings as oppervlak verskil, word gebruik. Die lengte van die bane wissel tussen 6 en 23 m. Die bal, wat van hout of rubber gemaak is en sowat 3 kg weeg, het soms 'n gat waarin die speler se duim pas sodat hy 'n stewige greep op die bal kan hê. Uit 'n stilstaande posisie rol die speler dan die bal van 'n staanvlak van 35 cm af. Die doel van die spel is om soveel kegels moontlik met een bal te laat kantel. Die getal spelers wissel van 2 tot 24 (gelyke getalle).

10-kegelvariasie

Die baan is van hout en 1,07 m breed en 18,30 m lank. Daar is geen spesiale staanvlak nie aangesien die spelers van ʼn aanloopvlak (‘n verlenging van die baanvlak) gebruik maak om ʼn ritmiese aanloop vir die gooi-aksie te verkry. Spesiale skoene word gedra sodat die baan nie beskadig word nie. In die spel weeg die bal sowat 7,25 kg en dit het 3 vingergate sodat die speler 'n stewige greep op die bal het. Dit moet versigtig gerol word om die baan nie te beskadig nie.

Elke speler kry 10 boulbeurte van 2 balle elk, waarmee hy moet probeer om soveel kegels moontlik te laat kantel. Vir elke kegel wat kantel, word een punt aangeteken. Indien al 10 kegels met die eerste gooi kantel, is die boulbeurt verby maar die speler kry 10 punte plus ʼn bonus - die telling wat hy met sy volgende 2 balle behaal, word naamlik verdubbel. As al die kegels binne 'n boulbeurt (dit wil sê met 2 balle) gekantel word, word die telling wat met die eerste bal van die volgende boulbeurt behaal word, verdubbel.

'n Maksimum van 300 punte kan in 'n spel deur 'n speler behaal word, maar beginners behaal selde meer as 100. Die beste manier om al 10 kegels met een bal te laat kantel, is om die kegeldriehoek dwars te tref. Die bal moet effens getol word sodat dit van die kant van die kegelbaan af binnetoe draai.

Verwysings

• Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409559 band