Keiserlike harem
Die keiserlike harem (Turks: Harem-i Hümâyûn) van die Ottomaanse Ryk (1299–1923) was een van die belangrikste elemente van die hof. Dit was in die Weste bekend as die Seraglio, ’n Italiaanse term. Die sultan se ma het in die harem gebly, asook sy vroue, byvroue en kinders, die eunugs wat die harem bewaak het, die hoof-eunug en hulle bediendes.
Een van die bekendste en grootste harems van die Ottomaanse tyd was in die Topkapı-paleis in Istanboel. Dit het meer as 400 kamers beslaan.[1]
Harem-administrasie
wysigRol van die keiserinmoeder
wysigDie moeder van ’n nuwe sultan het ná haar seun se troonbestyging met prag en praal na die harem gekom en die rol van keiserinmoeder (Valide Sultan) aangeneem. Sy was die hoof van die harem en het oor die lede van die dinastie regeer.
Keiserinmoeders het tydens verskeie tydperke die politieke lewe in die Ottomaanse Ryk beïnvloed en het die gesag gehad om die verhouding tussen die sultan en sy vroue en kinders te reguleer. Sy was ’n majestueuse simbool van die dinastie en het groot mag gehad.
Rol van die byvroue
wysigOm die dinastie se voortbestaan te verseker, is mooi en intelligente vroueslawe uit buurlande as byvroue (Cariyes) gebruik. Hulle is op ’n jong ouderdom na die harem gebring en is daar in die dissipline van die paleis opgevoed. Die byvroue by wie die sultan geslaap het, het lede van die dinastie geword en in rang gevorder tot die status van Gözde (die Gelukkige), Ikbal (die Gunsteling) of Kadın (die Vrou). Geen byvrou mag die harem verlaat het sonder die keiserinmoeder se toestemming nie.
Die keiserinmoeder het die hoogste rang gehad, en onder haar was die kadıns, van wie daar vier was. Onder hulle was die ikbals en heel onder op die ranglys die gözdes.
Rol van die eunugs
wysig
Eunugs was slawe wat óf in oorloë gevange geneem is (hoofsaaklik Christelike Europeërs van die Balkan-skiereiland) óf uit die Ottomaanse Ryk self gekom het (veral Kaukasiërs van Georgië en Armenië asook swart slawe van Egipte, die Soedan) of selfs verder, veral Abissinië). Swart eunugs was gewoonlik Sandali (al hul geslagsdele is verwyder) en daarom is hulle verkies vir diens in die harem. Wit eunugs het gewoonlik ’n deel van hulle penis en/of testes behou en is gewoonlik gebruik vir "minder intieme" diens, veral sekretarieel.
Die eunugs het ook in rang gevorder. Die organisasie van die harem en die ander eunugs is gehanteer deur die hoof-eunug, wat ook die meester van die vroue (Kızlar Ağasi) of swart hoof-eunug genoem is. Hy het toegang tot die sultan en sy familie gehad en het gewoonlik baie magtig geword. Hy is dikwels beskou as net onder die grootvisier (hoof van die ministers) wat betref die vertroue van die sultan. As aanvoerder van ’n keiserlike leërkorps het hy selfs ’n hoë rang gelykstaande aan ’n generaal gehad.
Intussen was die wit hoof-eunug (Kapı Ağasi) in beheer van 300 tot 900 wit eunugs as hoof van die "binnediens" (die paleis se burokrasie – die hantering van al die boodskappe, petisies en staatsdokumente vir die aandag van die sultan), hoof van die paleisskool (vir hofknape wat as wit eunugs opgelei is), hoofhekwagter, hoof van die hospitaal en seremoniemeester van die Seraglio. Hy was oorspronklik die enigste mens wat in privaatheid met die sultan kon praat.
Topkapi-paleis
wysigDie harem in die Topkapi-paleis in Istanboel het meer as 400 kamers langs die private woonkwartier van die sultan beslaan. Die sultan se ma het hier gebly, asook sy vroue, byvroue en kinders, die eunugs wat die harem bewaak het, die hoof-eunug en hulle bediendes.[2] Niemand behalwe hulle en die sultan mag in die harem gekom het nie. Elke groep het sy eie woonkwartier gehad wat om ’n binnehof gebou was. Hierdie kwartiere (daires) en die ander geboue in die harem is met gange en binnehowe verbind.
Die haremvleuel van die Topkapi-paleis is eers in die laat 16de eeu aangebou. Dit het in die Tweede Binnehof uitgeloop en is mettertyd uitgebrei in die rigting van die Goue Horing. Dit was later ’n groot kompleks. Die oorspronklike gebou uit die 15de eeu en die dele wat tot in die 19de eeu aangebou is, weerspieël die stylontwikkeling in die ontwerp en versiering van die paleis.
Binnehowe en geboue
wysig
Die harem in die Topkapı-paleis is van die Tweede Binnehof af bereik deur die Hek van Koetse (Arabalar Kapısı). Die eerste gebou was die Kaskamer (Dolaplı Kubbe). Dit is in 1587 deur sultan Murat III laat bou. Die harem se tesourie was hier gevestig. Trustaktes, die haremfondse en die finansiële rekords van die sultan en die keiserlike familie is hier gebêre.
Die Saal van die Reinigingsfontein, ook bekend as die Sofa met Fontein (Şadirvanli Sofa), is gerestoureer ná die harembrand van 1665. Dit was ’n ingangsportaal na die harem; die fontein van waar die kamer sy naam gekry het, is later geskuif.
Nog ’n deur lei na die Binnehof van die Swart Eunugs (Harem Ağaları Taşlığı), met hulle woonkwartier aan die linkerkant. Tussenin is die skool vir die keiserlike prinse, met waardevolle teëls van die 17de en 18de eeu. Aan die einde van die binnehof was die hoofdeur na die harem.
Die deur lei na die wagpos (Nöbet Yeri), waarmee die drie hoofdele van die harem verbind is. Die deur links van die wagpos lei deur die Gang van die Vroue na die Binnehof van die Vroue, die deur in die middel na die Binnehof van die Keiserinmoeder en die deur regs deur die Goue Pad (Altınyol) na die sultan se woonkwartier.
Die Binnehof van die Vroue (Kadın Efendiler Taşlığı / Cariye Taşlığı) is in dieselfde tyd as die Binnehof van die Eunugs gebou, in die middel 16de eeu. Dit is die kleinste binnehof in die harem en word omring deur baddens, ’n wasgoed-fontein en woonkwartiere.
Die woonkwartier van die keiserinmoeder (Valide Sultan Dairesi) vorm saam met die sultan se woonkwartier die grootste en belangrikste deel van die harem.[3] Die enigste kamers wat oop is vir die publiek is die eet-,[4] ontvangs- en slaapkamer.[4]
Die Keisersaal (Hünkâr Sofası), ook bekend as die Keisersofa, is ’n saal wat vermoedelik in die 16de eeu gebou is. Dit het die grootste koepel in die paleis en was die amptelike ontvangsaal van die sultan asook vir die sultan se vermaak. Hier het hy sy gaste, moeder, vroue en kinders onthaal. Die sultan se troon staan ook in die saal. Sy moeder en vroue het in die galery gesit. Die vergulde stoele was ’n geskenk van keiser Wilhelm II van Duitsland en die horlosies van koningin Victoria van die Verenigde Koninkryk.
Die Private Kamer van Murat III (III. Murad Has Odası) is die oudste kamer in die harem en het nog sy oorspronklike binneversiering. Dit dateer van die 16de eeu. Dit het een van die mooiste deure in die paleis en is versier met blou-en-wit en koraalkleurige İznik-teëls.
Daarnaas is nog twee kleiner kamers: die Private Kamer van Ahmet I (I. Ahmed Has Odası), wat ryklik versier is met İznik-teëls,[5] en die kleiner, maar kleurryke Private Kamer van Ahmet III (III. Ahmed Has Odası). Laasgenoemde se mure het panele met geverfde blompatrone en bakke vrugte. Dit is ook bekend as die Vrugtekamer (Yemis Odası) en is waarskynlik vir etes gebruik.
Die Tweelingkiosk (Çifte Kasırlar), die kwartier van die kroonprins (Veliahd Dairesi), bestaan uit twee kamers wat op verskillende tye in die 17de eeu gebou is. Dit het net een verdieping, maar is op ’n verhoogde platform gebou om die uitsig van binne af te verbeter en te keer dat ander van buite af kan insien.
Dit is twee groot kamers met keëlvormige plafonne wat aan die tradisionele tente van die vroeë Ottomaanse Turke herinner. Nes in tente is daar nie regopstaande meubels nie, maar slegs sofas op die vloere teen die mure.
Die Binnehof van die Gunstelinge (Gözdeler / Mabeyn Taşlığı ve Dairesi) vorm die laaste deel van die harem en het ’n uitsig op ’n groot bad en ’n tuin. Terwyl een van die gunstelinge swanger was, het sy die rol en mag van die sultan se amptelike metgesel (Kadınefendi) gehad.
Verwysings
wysig- Hierdie artikel is merendeels vertaal vanaf die Engelse Wikipedia-artikel en:Imperial Harem
- ↑ "Harem". Topkapı Palace Museum. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 April 2008. Besoek op 16 Augustus 2008.
- ↑ "Harem". Topkapı Palace Museum. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 April 2008. Besoek op 16 Augustus 2008.
- ↑ Necipoğlu, pg. 177
- ↑ 4,0 4,1 Davis, pg. 222
- ↑ Davis, pg. 243