Kofia

'n Kofia (soms ook fes genoem) is die tradisionele hoofbedekking van die Kaapse Maleiers. Ander spellings is kafia, koefia of ghoefia.

'n Kofia, oftewel fes

Vorm en kleur

'n Kofia is 'n stywe regop hoedjie in die vorm van 'n vingerhoed. Dit het dus die vorm van 'n afgeknotte kegel en geen rand nie. Oorspronklik is die hoedjie gemaak van bokleer en later van ander materiale, maar teenswoordig meesal van vilt. Gewoonlik is hulle rooi van kleur en soms het hulle 'n tossel of kwassie.

Geskiedenis

Die waarskynlike oorsprong van die kofia is Antieke Griekeland, die Balkan en Oostenryk. Toe neem die Turke dit aan en dit word mettertyd 'n gewilde en tradisionele hoofbedekking in die Ottomaanse Ryk. Dit word nou nog in Egipte, Tunisië, Libië, Marokko en Algerië gedra. Dit was dus deel van die alledaagse drag van die Islamitiese volkere van Noord-Afrika en die Nabye Ooste. In 1826 het sultan Mahmut II alle Turkse amptenare en soldate verplig om 'n fes te dra, alhoewel die imams sterk daarteen gekant was. Mettertyd verander die geestelikes se houding, en die fes word tans wêreldwyd as 'n kulturele en religieuse simbool van die Islam beskou. Ná die ontbinding van die Ottomaanse Ryk het pres. Mustafa Kemal Atatürk in Turkye aan die bewind gekom met sy beleid van verwestering en het hy die dra van 'n fes verbied. Die koning van Marokko en sy amptenare is die enigste Arabiese leiers wat dit nog dra. Teenswoordig word die fes in sekere kringe as 'n simbool van onderdrukking beskou. Ander beskou dit juis weer as 'n simbool van hul nasionalisme.

Kaapstad

Tot aan die einde van die 19de eeu het die aanhangers van die Islam die toering, 'n punthoed, gedra. 'n Groep Turkse sendelinge het die Kaap in 1861 besoek om ondersoek in te stel na die stand van hul geloof in die omgewing. Hulle het hulle geloofsgenote aangeraai om 'n fes te dra, want dan kan die hoof bedek bly as die gelowige bid en die vloer met die voorkop aanraak. Die dra daarvan is egter nie verpligtend gemaak nie en dit het 50 jaar geduur voordat die dra daarvan ingeburger en gewild geraak het. Veral die hadji’s, persone wat die heilige Islamitiese plekke besoek het, het dit gedra. Rooi is in Suid-Afrika die gewildste kleur, maar ander skakerings van rooi en selfs bruin en swart kom voor. Moslems in Durban het 'n voorkeur aan liggrys gegee. Die gebruik van 'n tossel is vir die hadji’s voorbehou. Gewoonlik was dit swart. 'n Blou tossel is 'n simbool van 'n geleerde Moslem.

Etimologie

Aanvanklik was hierdie hoofbedekking bekend as tarboosh of tarbouche. Toe die Turke dit oorneem, het hulle hulle variasie 'n fes genoem, omdat dit by Fes in Marokko gemaak is waar ook die bessies gegroei het waarvan die rooi kleurstof verkry is. In Kaapstad gebruik die Maleiers die woord kofia (of kafia). Dit is ontleen aan die Arabiese woord kaffiyah. In moderne Swahili verwys die woord kofia na 'n hoed.

Bronne

• Ensiklopedie van die Wêreld, deel 4. Stellenbosch: Albertyn-uitgewers,1993. ISBN 0-949948-10-1
• Green, Lawrence G.: Grow lovely, growing old. The story of Cape Town’s three centuries – the streets, the houses, the characters, the legends, traditions and folklore, the laughter and tears. Kaapstad: Howard B. Timmins, 1951.
• Hendrickson, Robert: The encyclopedia of word en phrase origin. Londen: MacMillan. 1987. ISBN 0-333-46089-8
• Standard Encyclopaedia of Southern Africa, deel 7. Kaapstad: Nasou, 1972. ISBN 0-625-00323-03