Land van Waveren

't Land van Waveren is 'n historiese naam vir 'n landstreek in die Wes-Kaap wat eers bekend was as Roodezand en nou as Tulbagh.

Ligging

In die 18de eeu was die grense van gebiede in hierdie omgewing nie presies afgebaken nie. Aan die noordekant was die Groot-Winterhoekberge en aan die oostekant die Witsenberg die aanvaarde grense. Die Elandskloofberge het dit aan die suidwestekant geskei van Wellington. Suidoos is die Hexrivierberge.

Riviere

Miljoene jare gelede was die vallei 'n groot meer wat mettertyd by die huidige Nuwekloof deur die berge gebreek het. Nou is die streek die waterskeiding tussen die noordvloeiende Klein-Bergrivier (boloop van die Bergrivier) en die suidvloeiende Breederivier. Die Klein-Bergrivier loop deur die Nuwekloof en sluit in die omgewing van Vier-en-twintig Riviere en Gouda by die Bergrivier aan.

Paaie

Die wapad van die Kaap na die Land van Waveren het aanvanklik deur die Roodezandkloof gegaan. Later het die gebruiklike roete meer suid deur die poort van die Klein-Bergrivier gegaan. Die pad en die treinspoor gaan vandag nog volgens hierdie roete bekend as die Nuwekloofpas.

Geskiedenis

Reeds in 1658 was die vroeë ekspedisieleier Jan van Harwaerden reeds sover as die Roodezand. Einde 1699 is goewerneur Willem Adriaan van der Stel met 'n geselskap amptenare op 'n inspeksietoer na die binneland. Hulle het deur die Roodezandkloof gegaan na die vallei vandag bekend as die Tulbaghkom. Hy noem dit 't Land van Waveren. Die tyd het boere van Drakenstein en Stellenbosch by Van der Stel gekla dat hul plase te klein is en hy moedig hulle aan om hulle in Waveren te vestig. In Julie 1700 het 'n aantal immigrante uit Europa hulle ook in die gebied kom bly en soldate is gestuur on 'n militêre pos te beman. Enkele maande later het nog setlaars gekom, insluitende 'n aantal Hugenote. Philip du Pré het gaan woon op Artois en Jean Joubert op Montpellier. Baron Gustaaf Willem van Imhoff, die goewerneur-generaal van Nederlands-Oos-Indië, het in 1743 die gemeente Roodezandskerk gestig en 'n kerk en pastorie laat bou. Maar tydens die Bataafse bewind aan die Kaap het die naam Waveren verdwyn toe die Kaapse goewerneur, genl. Jan Willem Janssens, die deel van die distrik Stellenbosch afsny en 'n nuwe distrik vorm en vernoem na goewerneur Ryk Tulbagh. Artois en Montpellier is van die bekende historiese plase in die omgewing.

Name

Die herkoms van die naam Roodezand is die voorkoms van die rooi sanderige grond.
Nicolaas Corneliszoon Witsen was burgemeester van Amsterdam en 'n direkteur van die VOC. Sy naam is aan die Witsenberg gegee wat toe nog bekend was as die Ubiquaberge.
Oentgens van Waveren was W.A. van der Stel se ouma aan moederskant.

Sien ook

Streeksname in Suid-Afrika

Bibliografie

Eybers, G.W.: Op die voetspoor van die ou reisigers - stories uit Kolbe, Barrow, Lichtenstein en Campbell. Kaapstad: Maskew Miller, 1926.
Green, Lawence G.: Beyond the city lights. Kaapstad: Howard Timmins, 1957.
Raper, P.E.: Streekname in Suid-Afrika en Suidwes. Naamkundereeks, nr. 1. Kaapstad: Tafelberg vir die S.A. Naamkundesentrum van die Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing, Instituut vir Taal, Lettere en Kuns, 1972. ISBN 0-624-00182-2
Standard Encyclopaedia of Southern Africa, deel 10. Kaapstad: Nasou, 1974. ISBN 0-625-00326-8