Matrjosjka
Matrjosjka (Russies: матрёшка, IFA: /mɐˈtrʲɵʂkə/, ), ook bekend as Russiese pop of skilpop, is ’n houtpop wat deel uitmaak van ’n stel van afnemende grootte wat in mekaar pas. Die naam "matrjosjka" beteken letterlik "dametjie" en is afgelei van die vrouenaam Matrjona of Matrjosja.[1]
’n Stel matrjosjkas (Russiese meervoud: матрёшки, "matrjosjki") bestaan uit ’n houtfiguur wat in die middel oopmaak om ’n kleiner weergawe binne-in te onthul. Dié kan weer oopgemaak word om ’n nog kleiner figuur te onthul, ens. Die kleinste poppie is gewoonlik van ’n enkele stuk hout gemaak en kan nie oopgemaak word nie.
Die eerste matrjosjka-stel is in 1890 deur Wasili Zwjozdotsjkin gemaak van ’n ontwerp deur Sergei Maljoetin, ’n volkskunsskilder van Abramtsewo. Die buitenste laag is tradisioneel ’n vrou in ’n lang tradisionele, vormlose rok. Die figure binne-in kan van enige geslag wees. ’n Groot deel van die kuns lê in die verf van elke pop; dit kan heel oordadig wees. Die poppe word gewoonlik volgens ’n tema geverf; dit kan wissel van feëverhaalkarakters tot Sowjetleiers. Soms word die poppe "baboesjkas" ("oumas", "ou vroue") genoem.
Geskiedenis
wysig
Die eerste matrjosjka-stel is in 1890 deur Wasili Zwjozdotsjkin gemaak en deur Sergei Maljoetin ontwerp. Laasgenoemde was ’n volkskunsskilder op die Abramtsewo-landgoed van Sawwa Mamontof, ’n Russiese industrialis en beskermheer van die kunste.[2][3] Maljoetin het die poppe geverf. Die stel het bestaan uit agt poppe – die buitenste een was ’n meisie in ’n tradisionele rok wat ’n haan vashou, die binneste poppe was meisies en ’n seun, en die heel binneste pop ’n baba.[2]
Die twee kunstenaars is geïnspireer deur ’n pop van Honsjoe, die hoofeiland van Japan. Bronne verskil oor hoe dié pop gelyk het; dit was óf ’n ronde, hol darumapop wat ’n ou kaalkop-Boeddhistemonnik uitbeeld[4] óf ’n Sewe Geluksgode-skilpop.[2][3][5]
Mamontof se vrou het die poppe in 1900 op die Exposition Universelle in Parys, Frankryk, bekend gestel waar dit ’n bronsmedalje gewen het. Kort daarna is matrjosjkas op verskeie plekke in Rusland begin maak en het dit oor die wêreld heen versprei.
Gewilde temas
wysigMatrjosjkas word dikwels volgens ’n spesifieke tema geverf, soos boeremeisies in tradisionele rokke. Die oorspronklike temas was dikwels ook feëverhale in ooreenstemming met die volkskunstradisie. Sedert die 20ste eeu het die temas egter aansienlik uitgebrei en sluit dit onder andere Russiese leiers in.
Nuwe style word ook deesdae aangetref, soos blomme, Kersfees, Paasfees, godsdiens, diereversamelings, portrette en karikature van bekende politici, musikante, ruimtevaarders en bekende rolprentsterre. Sommige Russiese kunstenaars spesialiseer vandag in temas soos mense of die natuur. Streke met noemenswaardige matrjosjka-style sluit in Sergijef Posad, Semjonowo (nou die dorp Semjonof),[6] Polchofski Maidan en Kirof.
Politieke matrjosjkas
wysigIn die laat 1980's en vroeë 1990's, tydens perestroika, het vryheid van uitdrukking daartoe gelei dat leiers van die Sowjetunie ’n algemene tema van die poppe geword het, met die grootste pop wat die destydse leier, Michail Gorbatsjof, uitbeeld. Hulle was toe baie gewild en het die bynaam "Gorbi", gekry, wat ook Gorbatsjof se bynaam was. Ná die val van die Sowjetunie het nuwe weergawes gereeld verskyn met uitbeeldings van die Russiese presidente Boris Jeltsin, Wladimir Poetin en Dmitri Medwedef.
Die grootste pop beeld gewoonlik die huidige leier van die tyd uit, met die vorige leiers in afnemende grootte. Van die kleiner poppe kan leiers uitbeeld soos Leonid Brezjnef, Nikita Chroesjtsjof, Josef Stalin, Wladimir Lenin en soms selfs tsaars soos Nikolaas II en Pieter die Grote.
Wêreldrekord
wysigDie grootste stel matrjosjkas in die wêreld het 51 stukke wat met die hand deur Joelia Bereznitskaja van Rusland geverf is; dit is in 2003 voltooi. Die grootste pop is 53,97 cm hoog en die kleinste 0,31 cm. As die poppe langs mekaar neergesit word, is hulle 3,41 m breed.[7]
Verwysings
wysig- ↑ Oxford English Dictionary Online. Besoek op 2011-03-25.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 "Matryoshka – Soul of Russia". Russian Life (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Julie 2016. Besoek op 23 Oktober 2011.
- ↑ 3,0 3,1 Billington, James H. (2004). Russia in search of itself. Woodrow Wilson Center Press. p. 148,208. ISBN 978-0-8018-7976-0. Besoek op 30 April 2016.
- ↑ "Три матрешки" (Three Matryoshkas), Wokroeg sweta, Julie 1980.
- ↑ "Eastern roots of the most famous Russian toy" (in Engels). Russian Geographical Society. 24 Maart 2011. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Maart 2014.
- ↑ "The hardworking women behind the matryoshkas hope for an Olympic boost". 18 Julie 2011, Natalia Radoelowa, Ogonjok
- ↑ "Largest Russian nesting doll (matryoshka)". guinnessworldrecords.com (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 Mei 2020. Besoek op 15 Januarie 2017.
Eksterne skakels
wysig
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Matrjosjka.
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
