Wikipedia

Melvin Whitebooi

Melvin Whitebooi (15 April 1956 – 9 November 2011) was ’n Afrikaanse joernalis, dramaturg en skrywer.

 Lewe en werk

wysig

Melvin Frederick Whitebooi is op 15 April 1956 in Uitenhage gebore en word groot in die township Schauderville in Port Elizabeth. Hy matrikuleer aan die Hoërskool Uitenhage en word in 1977 verhale-redakteur by Die Burger Ekstra, vir wie hy veertien vervolgverhale skryf en ook ander Kaapse Vlakte-skrywers se verhale afrond vir publikasie. Sedert 1985 is hy subredakteur en later senior redaksielid by Rapport Metro, waar hy bekendheid verwerf met onder andere sy rubriek oor popmusiek, “Pop met Melly”. In 2003 sluit hy by die eerste redaksie van die poniekoerant Son aan as hoofverslaggewer. Hy is een van die sprekers by die Eerste Swart Afrikaanse Skrywersimposium in April 1985 by die Universiteit van Wes-Kaapland en ook by die Derde Swart Afrikaanse Skrywersimposium wat in Oktober 2005 in Stellenbosch gehou word. In die tagtigerjare word hy lid van die Cape Flats Players toneelgroep en skryf verskeie dramas vir opvoerings deur hierdie groep. In 2003 neem hy deel aan die openbare debat wat die Universiteit van Stellenbosch reël oor die toenemende tendens om gemengde taal te gebruik, die sogenaamde Engfrikaans, waar Lucas Malan en Jackie Nagtegaal van die ander sprekers is. Hy is getroud met Rosaline en hulle het twee kinders, Siobhan en Aarika. Die gesin woon naby Eersterivier in die Wes-Kaap. Hy is op Woensdag 9 November 2011 aan ’n hartaanval oorlede.

Skryfwerk

wysig

Sy eerste kortverhaal wat in die destydse Brandwag verskyn, skryf hy reeds in standerd sewe. Die vervolgverhale wat in Die Burger Ekstra verskyn (en sommige daarna ook in Die Volksblad en Die Oosterlig) is “Smeltkroes van die liefde” (1977), “Miranda is haar naam” (1978), “Meisie van die see” (1978), “Angela se verhaal” (1980) (oor ’n verhouding en huwelik oor die kleurgrens heen, waarin ook die grensoorlog en politieke opstand in Suid-Afrika aangespreek word), “Jou dag sal jy kry” (1980), “Met bloed sal jy betaal” (1982), “Siener van die dood” (1983), “Nag van die Swart Arend” (1983), “Siener van die dood: die jare daarna” (1984), “Vrou agter die masker” (1985), “Rykmanshoogte” (1985), “Dogter van die duiwel” (1985), “Jy soek jou dood” (1986) en “Blou bloed” (1988). Hierdie vervolgverhale word almal geskryf vir die populêre mark, met die oorheersende mikpunt om die sirkulasie van die koerant onder sy teikenpubliek te laat styg. Naas die gedrukte teks word foto’s as illustrasie gebruik, terwyl elke episode voorafgegaan word met ’n opsomming van gebeure tot op daardie punt, wat lesers in staat stel om die verhaal van enige episode te volg. Die verhale word hoofsaaklik geplaas binne afsetgebiede van Die Burger Ekstra, om die teikenleser te boei deur beskrywings van ’n bekende omgewing. “Angela se verhaal” verskil van die ander nie-politiese verhale en beeld werklikhede van die sosio-politieke omgewing onder apartheid uit, wat die leser noop om vrae te vra oor die onderliggende idees aangaande die apartheids-ideologie en die uitwerking daarvan op gewone mense. Die Angela van die titel is die bruin kunsstudent Angela Hendricks, afkomstig uit die werkersklasbuurt Elsiesrivier. Sy raak betrokke in ’n verhouding met Jean de Villiers, seun van ’n ryk Franschhoekse wynboer. Benewens die politiek verbode aard van die verhouding kry hulle verdere teenstand van veral Antoinette, Jean se verkrampte ma, John-Paul, Angela se aktivistiese broer en Mark le Roux, Angela se gewese kêrel. Angela en Jean is egter oortuig van hulle opregte liefde vir mekaar en gaan trou in die geheim in Parys in Frankryk. Met hulle terugkeer word Jean opgeroep vir sy verpligte militêre diens en hy word in Angola gevange geneem. Ná vele kinkels in die storie se kabel, insluitende Antoinette se ontdekking dat haar oupa gemengde bloed gehad het, word Angela en Jean herenig. Hulle baba word gebore, maar hulle is onseker oor sy toekoms in Suid-Afrika en besluit om na Namibië te gaan totdat daar ’n normale samelewing in Suid-Afrika is. Van Whitebooi se kortverhale word opgeneem in “Stroomversnelling” (in Engels vertaal as “In the rapids”) en “Keerpunt”, versamelbundels saamgestel deur Linda Rode en Jakes Gerwel; “Identities” saamgestel deur Leon de Kock en Peter Southey; en “Taxi Staanplekstories” van G.A. Jooste. Sy kortverhale “Op soek na Johnnie September” en “Ballade van ’n terroris” word op hoërskoolvlak voorgeskryf.

Sy drama “Dit sal die blêrrie dag wies” wen in 1982 die Kellerprinz-dramafees en as deel van die wenprys word dit oor die hele land opgevoer, nadat dit vol sale op die Kaapse Vlakte getrek het en eindelik meer as 800 opvoerings beleef. In 1984 het die drama suksesvolle speelvakke in Kaapstad, waar dit die eerste Afrikaanse opvoering in twintig jaar is wat ’n ten volle verkoopte speelvak geniet, en die Markteater in Johannesburg. In hierdie drama is die inwoners van Distrik Ses gekant teen die gedwonge verhuising uit hierdie woongebied en word hulle lewens dramaties verander wanneer hulle na die Kaapse Vlakte verskuif word. “Dié kant, dáái kant”[1] word ook in 1984 in die Baxter-teater in Kaapstad opgevoer. Dit handel oor die bitter verdeeldheid in die bruin gemeenskap oor sport deelname saam met blankes. ’n Bruin aspirant-Springbok raak verlief op die dogter van ’n Sacos-leier (die bruin South African Council of Sport) wat glo in geen normale sport in ’n abnormale gemeenskap nie, met tragiese gevolge. “Die goodbye mense” (1992) handel oor die verwaarlosing van mense in sielkundige inrigtings en ouetehuise. Ander dramas uit sy pen is “Koffie en kondensmelk” (1986) wat die ongemaklikheid van apartheid in die skoonheidsbedryf ondersoek, “Die draadsitter” (1991), “’n Woensdag in April” (1995) en “Asseblieftog tog Miesies”.

Vir televisie skryf hy die familiereeks “Die Allemans” en ook die enkeldrama “Tot jy dood is”. In “Tot jy dood is” erf die bruin voorman Billy Vermeulen ’n spogplaas na die eienares se dood, maar haar kinders betwis die testament. Hy loop ’n beseerde vreemdeling in die bos raak en verpleeg hom, maar die vreemdeling is daar om wraak te neem. ’n Radiodrama, “Die reënmaker”, word in 1986 deur die Afrikaanse Diens van die Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie uitgesaai. In 1988 word ’n uitsending van die televisieprogram Woord en kontrei aan sy werk gewy, waarin daar ook uittreksels uit sy dramas “Die draadsitter” en “Dit sal die blêrrie dag wies”[2] gewys word. Hy skryf ook poppeteaterstukke.

Bronnelys

wysig

Boeke

wysig
  • Rode, Linda en Gerwel, Jakes (samestellers) “Keerpunt” Kwela Boeke Kaapstad Eerste uitgawe Eerste  druk 1995
  • Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 3” Van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 2006
  • Willemse, Hein “Aan die ander kant” Protea Boekhuis Pretoria Eerste uitgawe Eerste druk 2007

Tydskrifte en koerante

wysig
  • Anoniem “Whitebooi-stuk langer in Baxter opgevoer” “Die Burger” 28 April 1988
  • Anoniem “Skrywers op die ‘markplein’” “Die Volksblad” 23 Julie 1988
  • Anoniem “Twee skrywers verken die self” “Die Vaderland” 27 Junie 1988
  • Braaf, Peter “Huldeblyk: Melvin Whitebooi (1956–2011)” “Tydskrif vir Letterkunde”, Jaargang 49 no. 1 Herfs 2012
  • De Villiers, Johannes “Boeta Mel kon tango, salsa met Afrikaans” “Rapport” 13 November 2011
  • Fransman, Willem “Hy wéét wat lesers wou lees” “Beeld” 5 Desember 2011
  • Nel, Carryn-Ann “Joernalis Melvin Whitebooi (55) sterf” “Die Burger” 11 November 2011
  • Olivier, Nita en Roos, Martjie “TV-blomtyd vir drama-jonges” “Die Burger” 25 Februarie 1994
  • TV-redaksie “Nuwe talent bring ‘Vierspel’ na kassie” “Die Burger” 23 September 1994
  • Whitebooi, Melvin “Bruin drama sorg self dat hy gehoor word” “Rapport” 17 Junie 1984
  • Willemse, Hein “Die simboliese subteks van ‘Angela se verhaal’, ’n Melvin Whitebooi feuilleton”
  • “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 36 nos. 1 en 2, Februarie/Mei 2001

Internet

wysig

Resensies

wysig
  1. ↑ Slabber, Coenie “Rapport” 29 Julie 1984
  2. ↑ Joubert, Doria “Die Burger” 15 April 1988
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Melvin_Whitebooi&oldid=2479873"