Mes Aynak

Mes Aynak (Pasjtoe: مس عينک, "Klein Koperbron") is ’n terrein 40 km suidoos van Kaboel, Afganistan, in die dorre Logar-provinsie. Die terrein bevat die land se grootste koperneerslag, sowel as die oorblyfsels van ’n antieke nedersetting met meer as 400 Boeddha-standbeelde, stoepas en ’n kloosterkompleks van 40 ha. Dit is ook ’n groot deurgangsroete vir rebelle uit Pakistan. Argeoloë begin maar eers die oorblyfsels ontdek van ’n vorige, 5 000 jaar oue terrein uit die Bronstydperk onder die Boeddhistevlak, insluitende ’n antieke kopersmeltery.

Mes Aynak مس عینک
Ruïnes
Ruïne van ’n Boeddhistetempel by Mes Aynak.
Mes Aynak Die ligging van Mes Aynak in Afganistan.
Koördinate: 34°24′N 69°22′O
Land	Afghanistan
Provinsie	Logar
Distrik	Mohammad Agha
Hoogte	2 120 m (6 960 ft)

Die Mes Aynak-terrein bevat ’n groot kompleks van Boeddhistekloosters, huise en markte. Daar is artifakte uit die Bronstydperk, en sommige dateer van 3 000 jaar gelede. Die ligging daarvan aan die Syroete het meegebring dat ’n mengsel van elemente uit Iran, China en Indië daar aangetref word, en die rykdom van die antieke inwoners word duidelik weerspieël. Afganistan se gretigheid om die koper onder die terrein te ontgin lei tot die vernietiging eerder as die bewaring daarvan. Argeoloë neem foto's van die terrein en skatte wat opgegrawe word.

Die Boeddhiste-ruïnes sou einde Julie 2012 vernietig word vir die mynbedrywighede, maar dit is uitgestel om verskeie redes, onder meer politieke onstabiliteit.

Geskiedenis

Soos uit die naam afgelei kan word, is dit lank reeds bekend dat koper op die terrein voorkom, terwyl die argeologiese waarde bekend is vandat Russiese en Afgaanse geoloë dit in 1973-'74 verken het. Die vroegste Boeddhiste-oorblyfsels dateer uit die Koesjaanse Gandhara-tydperk, met latere Tang-Sjinese en Oeigoerse invloede. Mes Aynak het die hoogtepunt van sy vooruitgang bereik tussen die 5de en 7de eeu n.C. ’n Tydperk van stadige agteruitgang het in die 8ste eeu begin en die nedersetting is eindelik 200 jaar later leeg gelaat.

In November 2007 is ’n huurkontrak ter waarde van $3 miljard vir ’n kopermyn met die Chinese Metallurgiese Groep (MCC) geteken. Dit is die grootste buitelandse belegging en privaat sakeooreenkoms in Afganistan se geskiedenis. Die Afgaanse departement van mynbou raam daar is sowat 6 miljoen ton koper. Die myn sal na verwagting tienmiljarde dollars werd wees, werkgeleenthede skep en ekonomies baie vir land beteken, maar bedreig die argeologiese skatte op die terrein.

Die MCC het nog nie ’n verslag voorgelê vir die impak van die myn op die omgewing nie. Die maatskappy is ook geheimsinnig oor die uitslag van ondersoeke na die uitvoerbaarheid van die plan, besluite oor die opening en sluiting van die myn en waarborge wat in die kontrak opgesluit is.

Ander beloftes van beleggings wat nog nie nagekom is nie, sluit in ’n spoorweg, ’n kragsentrale van 400 megawatt en ’n steenkoolmyn.

Opgrawings

’n Boeddhiste-stoepa wat onlangs opgegrawe is.

Argeoloë doen opgrawings by ’n klooster.

Argeoloë beskou Mes Aynak as ’n baie belangrike historiese terrein; die Franse argeoloog Philippe Marquis glo dit was een van die belangrikste punte aan die Syroete. Daar is vermoedelik 19 aparte argeologiese terreine in die vallei, onder meer twee klein forte, ’n sitadel, vier versterkte kloosters, verskeie Boeddhiste-stoepas en ’n Zoroastristiese vuurtempel, asook antieke koperwerke, smeltoonde, ’n munt en mynershuise. Daarbenewens bevat Mes Aynak ook oorblyfsels uit vorige beskawings wat tot van die 3de eeu v.C. kan dateer. Daar is ook munte, glas en gereedskap vir die maak daarvan wat duisende jare oud kan wees.

Tussen Mei 2010 en Julie 2011 is sowat 400 artefakte opgegrawe. In 2010 is onder meer ’n stele ontdek wat prins Siddhartha uitbeeld voordat hy Boeddhisme gestig het, en dit laat kenners glo daar was ’n antieke monastiese kultus op die terrein uit die tyd voor Siddhartha se geestelike verligting.

Onlangse ontwikkelings

Al hierdie historiese skatte is in gevaar om vernietig te word vir die beplande kopermyn. ’n Klein groep argeoloë probeer intussen soveel moontlik artefakte opgrawe en verwyder.

Die Amerikaanse ambassade in Kaboel het miljoen dollar beskikbaar gestel om die Boeddisteruïnes te help red. In Junie 2013 was daar ’n internasionale span van 67 argeoloë, insluitende Franse, Britte, Afgane en Tadjiks, asook ’n paar honderd plaaslike werkers. Radar, geo-aangepaste fotografie en 3D-lugfotografie word ook gebruik om ’n uitgebreide digitale kaart van die ruïnes te teken.

Teen middel 2014 was daar net 10 internasionale kenners en minder as 20 Afgaanse argeoloë op die terrein.

Galery

• 
  ’n Stoepa by Mes Aynak.
• 
  ’n Kloosterterrein.
• 
  ’n Kloosterterrein.
• 
  Nog ’n bousel by Mes Aynak.
• 
  Die noordelike aansig.
• 
  ’n Kloosterterrein.
• 
  ’n Lugfoto van Mes Aynak.
• 
  Die oostelike aansig.

Eksterne skakels

• Mes Aynak Geargiveer 21 Junie 2013 op Wayback Machine by Global Heritage Network
• Ancient Buddhas, Modern Peril
• Saving Mes Aynak – webtuiste
• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Mes Aynak.
• Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia