Moby-Dick
Moby-Dick; of, The Whale is 'n epiese roman uit 1851 deur die Amerikaanse skrywer Herman Melville. Die boek is gesentreer rondom die matroos Ismael se vertelling van kaptein Agab van die walvisjagskip Pequod se maniese soektog na Moby Dick, die reuse wit spermwalvis wat sy been vermorsel het tydens die skip se vorige vaart. Die boek vorm 'n hoeksteen van die Amerikaanse literêre renaissance, maar het by die publikasie daarvan gemengde reaksie ontlok en was 'n kommersiële mislukking. Boonop was dit uit druk uit ten tyde van die skrywer se dood in 1891. Die boek se reputasie as 'n Groot Amerikaanse roman is eers gevestig in die 20ste eeu, na die 1919 eeufees van die skrywer se geboorte. William Faulkner het gesê hy wens hy het die boek self geskryf, [1] en D.H. Lawrence het dit "een van die vreemdste en wonderlikste boeke in die wêreld" en "die grootste boek van die see wat ooit geskryf is" genoem.[2] Die openingsin, "Noem my Ismael", is een van die bekendstes in wêreldliteratuur.[3]
Moby-Dick
| |
|---|---|
| |
| Skrywer | Herman Melville |
| Land |  Verenigde State |
| Taal | Engels |
| Genre | Roman |
| Uitgewer | Richard Bentley (Verenigde Koninkryk) Harper & Brothers (VSA) |
| Uitgegee | 18 Oktober 1851 |
| Medium | Druk |
| Bladsye | 635 (VSA-uitgawe) |
Melville het Moby-Dick in Februarie 1850 begin skryf en 18 maande later voltooi. Melville het vir die skryf daarvan geput uit sy ervarings as 'n gewone matroos vanaf 1841 tot 1844, insluitend op walvisjagters, en het ook voor die skryf daarvan boeke oor walvisjag gelees en geraadpleeg. Die wit walvis is geskoei op 'n berugte albino-walvis genaamd Mocha Dick, wat sy vangers telkens ontvlug het. Die boek se slot is gebaseer op die heengaan van die walvisskip Essex in 1820. Die gedetailleerde en realistiese beskrywings van walvisjag en die ontginning van walvisolie, sowel as die beskrywings van die lewe aan boord van 'n skip onder 'n kultureel diverse bemanning, word vermeng met verkennings van klas en maatskaplike status, goed en kwaad en bepeinsings oor die bestaan van God.
Die boek se literêre invloede sluit in Shakespeare, Thomas Carlyle, Sir Thomas Browne en die Bybel. Benewens narratiewe prosa het Melville gebruik gemaak van styl- en literêre middele wat wissel van liedjies en poësie tot Shakespeareaanse verhoogaanwysings en alleenspraak. In Augustus 1850, met die manuskrip skaars klaar, het Melville vir Nathaniel Hawthorne ontmoet. Melville was diep onder die indruk van Hawthorne se Mosses from an Old Manse, wat hy met die werke van Shakespeare vergelyk het. Hierdie ontmoeting het hom moontlik geïnspireer om Moby-Dick, wat aan Hawthorne opgedra is, te hersien.
Die boek is die eerste keer gepubliseer (in drie volumes) as The Whale in Londen in Oktober 1851, en onder sy definitiewe titel, Moby-Dick; of, The Whale, in 'n enkelvolume-uitgawe in New York in November. Die Londense uitgewer, Richard Bentley het sensitiewe gedeeltes gesensor of verander; Melville het ook hersienings aangebring, insluitend 'n verandering aan die titel vir die New York-uitgawe wat ter elfder ure aangebring is. Die walvis verskyn egter in die teks van beide uitgawes as "Moby Dick", sonder die koppelteken.[4] Resensies in Brittanje was grootliks gunstig,[5] hoewel sommige beswaar daarteen gemaak het dat die verhaal blykbaar vertel word deur 'n verteller wat saam met die skip omgekom het, aangesien die epiloog, wat van Ismael se gevolglike oorlewing vertel, in die Britse uitgawe ontbreek. Amerikaanse resensente was meer vyandiggesind.[5]