Nikolaus Laubscher

Nikolaus Laubscher (circa 1651 - 1721) was die stamvader van die Laubscher-/Loubser-/Laubser-/Loubscher-familie in Suid-Afrika.

Nikolaus Laubscher is gebore te Fräschels (Gerlafingen volgens 'n ander bron), Switserland, hy is gedoop op 21 Desember 1651 te Kerzers, Switserland. (Bron: doopregister van plaaslike gemeente soos uitgewys deur skriba) Hy was die seun van Bendicht Laubscher van Fräschels, Switserland en Agnes Gnaegi (sien http://www.familie-laubscher.de/). Die verwys na Barbara Waeber en Nicolaus Loubser as sy ouers is die reste van jare se herhaling van die inligting weergegee in die registers van De Villiers C G & Pama C. (1981) Geslagsregisters van ou Kaapse Families –  Twee dele, hersien & aangevulde uitgawe: A A Balkema. Die navorsing deur die Duitse Stigting van die Laubscher familie het die inligting gewysig.

Voorgeslagte

Daar kan tans ses voorgeslagte aangedui word vir Nikolaus:

u    Werner Laubscher, * c 1460 Epsach.

v    Bendicht Laubscher, * c 1495 Epsach.

w1   Walthard Laubscher, * c 1518 Nidau.

w2   Bendicht Laubscher, * c 1520 Epsach.

x1    Bendicht Laubscher, * c 1556 Epsach.  Hy x 1581-05-31 Epsach, met Barbara Bratschi.

y1    Hans-Jakob Laubscher, * c 1581 Täuffelen.  Hy x 1601-01-03 Täuffelen, met Bendichtli Dasen.  Vyf kinders uit die huwelik gebore  Hy xx Magdalena Ructhi, * c 1581.  Twee kinders uit die huwelik. 

z1    Barbara Laubscher, * c 1602.

z2    Johannes Laubscher, * c 1605.

z3    Anna Laubscher, * c 1608.

z4    Bendicht Laubscher, * 1610-03-11  Täuffelen, Sankt Gallen, Switserland, Hy x 1629-12-04 Täuffelen, met Maria Ryss, * c 1608.  Hy xx 1640-07-03 Fribourg met Agnes Gnäegi [Gnägi], * c 1619 Fräschels.  [Inligting van die voorsitter van die Duitse groep Laubschers, Jörg Laubscher]  [vgl ook: http://www.familie-laubscher.de]  Hul het ses kinders gehad, t.w.:

a1    Maria Laubscher, ≈ 1641-10-31, getuies by doop – Maria Kramer, Marlena Bucher & Bendicht Meiersberger.

a2    Barbli Laubscher (of Barbara), ≈ 1643-05-07, getuies by doop – Barbli Mader, Hans Weber, & Elsbe Schaner.

a3    Salome Laubscher, ≈ 1645-06-22, getuies by doop – Salome Bayer, Peter Tschachtli & Elsbe Schauer.

a4    Bendicht Laubscher, ≈ 1647-10-31, getuies by doop – Bendicht Hägen, Dawid Furst & Margaret Schwab.

a5    Catharina Laubscher, ≈ 1649-05-06, getuies by doop – Catharina Müller, Nicolaus Bendicht & Elizabeth Bloch.

a6    Nikolaus Laubscher:  Suid-Afrikaanse stamvader.

Die stamouers

Hy was 'n boer en wamaker van beroep. Hy trou op 16 Desember 1685 te Stellenbosch met Engeltje (Engela) Quint. Sy is gedoop op 19 November 1668 te Leersum by Utrecht. Die oudste registers dui aan dat sy deur die Rotterdamse Kamer as weesmeisie vanaf Amsterdam, een van sewe weesmeisies van Amsterdam, in 1685 na die Kaap gekom het.  Dan is daar ook die bronne wat aandui dat sy as diensmeisie van ‘n Amptenaar van die Kompanje vanuit Nederland hier aangekom het.  [“Engeltjie may well have arrived here, like Alexander Blanck’s wife, as a servant to some Company official”, http://www.swissroots-za.ch/history/download/the_swiss_in_sa_1652-1970.pdf].  [Vgl. Geni op internet [https://www.geni.com] is sy * 1662-11-19.  Die dogter van “een Hugonoot”, “a horseman with the Dutch cavalry”: Jan Edouart Quint [Edouard] [https://www.geni.com] en [Wilhemiena] Willemiena Verwey [https://www.geni.com], hierdie inligting is moontlik verkeerd a.g.v. 'n verwarring met iemand anders volgens die volgende bron: https://sites.google.com]. Sy sterf gedurende 1726 op die plaas Nooitgedacht aan die Bottelary, Stellenbosch. Sy is die dogter van Edouard Quint van Leersum in Gelderland, 'n Hugenoot. Agt kinders is uit die huwelik gebore.

Lewensloop

Die eerste keer wat daar van Nikolaus se bestaan aan die Kaap kennis geneem word is in 1676 toe hy 'n stuk grond aan die hange van Tafelberg gekoop het. Hy was ook 'n burger te Stellenbosch. Hy is oorlede gedurende 1721 op die plaas Nooitgedacht aan die Bottelary, Stellenbosch. Sy testament is geregistreer op 7 Maart 1721 en op die inventaris is van sy vernaamste besittings: 'n huis in die Heerengracht (Adderleystraat), waarde 8 000 gulde; 'n huis in Boven Bergstraat (Daar word dikwels verwys daarna dat die eiendom verwys na Oranjezicht. Die verwysings na die eiendom Oranjezicht as sou dit aan hom behoort het, is foutief soos uitgewys deur Johan van Breda, jare lange navorser oor transportaktes in die Kaapse argief. Die misverstand is as gevolg van die verkeerdelike lees van die eienaar Durand Souljer se van. [Bron: transportakte]), waarde 5 500 gulde; 'n huis in Bergstraat (St. Georgestraat), waarde 2 800 gulde; en 'n plaas by die Soutrivier genaamd, "Buijten Post", waarde 1 200 gulde. Hy boer ook op Loevenstein aan die Tygerberg (tans ook 'n gewilde voorstad). Dit is volgens die boek "Slaves and the Free Blacks at the Cape 1658-1700" deur Dr Anna Boeseken en "Familia" (1980:XVII:3/4; 1988:XXV:2).

Sy vrou hertrou op 10 Augustus 1721 met Jan Tempel, 'n assistent van Amsterdam. Die opbrengs van haar testament is gelykop verdeel tussen die vyf seuns van haar oudste twee seuns en haar dogter Aletta. Volgens die inventaris besit sy onder andere die plaas "Geduld", in die Stellenbosch-distrik. Jan Tempel is na haar dood weer terug na Nederland.

Spelling

Aangaande die spelling van die van Laubscher/Loubser: Die algemene opinie is dat Laubscher die oorspronklike spelling is. Die "au" van Laubscher word weens sy Duitse agtergrond uitgespreek "ow" soos in "owl" (Engels). In Nederlands word "ou" ook uitgespreek as "ow" en so het dit gebeur dat die "Duitse" Laubschers se van aan die Hollandse Kaap deur Hollanders geskryf is as Loubser. By die skrywe van die van (waar die persoon dikwels nie self kon skryf nie) het predikante en landdroste 'n groot rol gespeel soos blyk uit argiefstukke. Uit die onderstaande register blyk dit dat daar verskeie vorme ontwikkel het. Van die vier kinders van Nikolaus se oudste seun het twee geslagslyne doodgeloop. Die nageslag van die ander spel konsekwent hulle van Laubscher. Die nageslag van die tweede seun van Nikolaus spel oorwegend hulle van as Loubser, maar al die ander variasies kom ook voor. Hier kom Loubser, Laubscher, Loubscher en Laubser voor selfs binne een familielyn. Die enigste riglyn om onderskeid te maak, is deur die gebruikmaking van die huweliksregister wat verlang is vanaf 1834, deur die Britse bewind, waar die een wat trou die register moes onderteken.

Sien ook

• Bob Loubser

Bronne

• Slaves and the Free Blacks at the Cape 1658-1700 deur Dr Anna Boeseken en "Familia" (1980:XVII:3/4; 1988:XXV:2).